Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1952, Blaðsíða 33

Fölsuðu eiginhandarritin
Franskur vísindamaður keypfi fölsuð eiginhandarrit fyrir 140 þús. franka
Það hefur oft þótt brenna við, að miklir hug-suðir og
vísindamenn væru harla barnalegir í aðra röndina, og
það fer ekki hjá því, að manni detti slíkt í hug, þegar
maður les um hin einstæðu svik, sem hinn frægi franski
vísindamaður, stærðfræðingurinn Michel Chasles, var
beittur um miðja 19. öld.
Sjaldan hefur svikari átt auðveldara með að blekkja
fórnarlamb sitt en Vrain Lucas þennan prófessor, og
þegar maður les um þessi svik, hlýtur maður að undr-
ast, að hér skuli vera að ræða um sögulega staðreynd,
en ekki upplogið grín.
Svikarinn var fremur fáfróður maður, en hafði þó
aflað sér nokkurrar þekkingar á skjalarannsóknum, og
hann gerði það að sérgrein sinni að búa til fölsuð
eiginhandarrit, og á allmörgum árum seldi hann hin-
um auðtrúa vísindamanni ca. 27.000 skjöl, undirskrifuð
öllum mögulegum heimsfrægum nöfnum, allt aftan úr
grárri forneskju til sinna eigin tíma. Þó það hafi tekið
hann allmikinn tíma að búa til falsbréfin, hefur hann
samt haft ríflegar árstekjur af þessari einkennilegu
atvinnu. Þegar fölsunin komst upp, kom það sem sé á
daginn, að hann hafði selt Chasles falsbréf fyrir sam-
tals 140.000 franka — og þetta gerðist á þeim tímum,
er frankar voru peningar með peningum.
Grundvöll að blekkingum sínum fékk Vrain Lucas
með því að segja Chasles prófessor sögu af — upp-
lognum — greifa de Boisjaurdain, sem hefði flutzt
til Ameríku árið 1791 og tekið með sér stærsta og
merkilegasta eiginhandarritsafn, sem nokkru sinni hefði
verið til í Frakklandi. En skipið, sem hann fór með,
strandaði og brotnaði í spón, og þar með fórst mestur
hlutinn af hinu ómetanlega safni. Aðeins nokkrum
kössum var bjargað, og nú voru þeir, eftir ýmsum
krókaleiðum, komnir í hendur honum — Vrains Lucas.
Þannig hljóðaði í fáum orðum saga svikarans, og
það virðist sem hið barnalega fórnarlamb hafi trúað
henni eins og nýju neti.
Eftir að kunningsskapur hafði tekizt þeirra í milli,
hófust viðskiptin brátt, og með æ meiri dirfsku bauð
svikarinn stærðfræðingnum framleiðslu sína af fölsuð-
um eiginhandarritum. Því virtust engin takmörk sett,
hvað hægt var að grafa upp úr þessum björguðu köss-
um. Hefði Chasles nú látið við það sitja að geyma
þessi „dýrmætu eiginhandarrit" í safni sínu, hefði
þessum leik getað haldið miklu lengur áfram, en vís-
indamaðurinn lét sér það ekki nægja. Eins og vera ber
um vísindamenn, notaði hann skjöl sín við starf sitt
og birti öðru hvoru niðurstöður rannsókna sinna og
heimildarritin í vísindalegum ritum. Þetta varð svikar-
anum til falls. í fyrsta sinn, sem mótmæli komu fram,
var þegar Chasles þóttist hafa óyggjandi sannanir fyrir
því í bréfi frá Pascal til Newtons, að það hefði verið
hinn fyrrnefndi, er fann þau lögmál um aðdráttaraflið,
ei allt til þessa höfðu verið kennd við Newton. Eng-
lendingar gerðu þá athugasemd við þessa nýju kenn-
ingu, að „á þeim tíma, er Pascal á að hafa skrifað hið
umgetna bréf til Newtons, hefur hann — Pascal .—
aðeins verið 11 ára. Það er sennilegra, að hann hafi
þá verið að leika sér við jafnaldra sína, en að hann
hafi átt bréfaskipti um flókin, stærðfræðileg viðfangs-
efni“.
Þótt undarlegt sé, leiddi þessi afhjúpun ekki til upp-
ljósturs svikanna. Bæði Chasles prófessor og franska
akademíið var svo sannfært um heiðarleika Vrain
Lucas, að þeir eyddu þessu tortryggilega máli.
Það leið þó ekki á löngu þar til falsarinn gerði sig
sekan um nýja, hrapallega skyssu með því að láta
frá sér fara bréf, sem hann lét heita að væri frá hin-
um fræga Galilei. Nú voru það ítalir, sem mótmæltu.
Chasles prófessor ákvað nú að láta rannsaka málið og
Vrain Lucas var stungið inn. Eftir að byrjað var að

Kleópatra ritar bréf til Cæsars — á frönsku.
V I K I N G U R
293