Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1952, Blaðsíða 55

William Saroyan:
Tryggingamaðurinn, bóndinn, ábreiðusalinn
ogjurftin i poftftinum
Arshag Gorobakian var smávaxinn maður,
sem hafði það að atvinnu að selja líftrygginga-
skírteini. Atvinnu sína stundaði hann einungis
meðal sinnar eigin þjóðar, það er að segja
Armeníumanna, búsettra í Bandaríkjunum.
Þrjú hundruð skírteini hef ég selt á tuttugu
árum, sagði hann oft við nýjan viðskiptavin, og
í dag er mér óhætt að segja, að tvö hundruð
viðsk’iptavina minna séu látnir. Hann mælti
þetta ekki döprum rómi, enda var það ekki
meint sem athugasemd um fallvaltleika lífsins.
Það var öðru nær. Bros Gorobakians gaf það
í skyn, að þessir tvö hundruð framliðnu menn
hefðu skotið dauðanum ref fyrir rass og um
leið gert líftryggingafélagið að fífli. Hyggnir
menn, allir þeir, sagði hann við nýja viðskipta-
vininn. Menn eins og þú, hagsýnir og gáfaðir
á öllum sviðum. Þeir sögðu við sjálfa sig: Jú,
víst munum við deyja. Það þýðir ekki annað en
taka því.
Þegar hér var komið, dró tryggingamaðurinn
línurit sín og hagskýrslur upp úr innri jakka-
vasanum og sagði: Hér eru staðreyndirnar. Þú
ert nú fjörutíu og sjö ára að aldri og við góða
heilsu, svo er guði fyrir að þakka. En samkvæmt
hagskýrslunum verðurðu látinn innan fimm ára.
Hann brosti glaðlega, eins og hann vildi sam-
gleðjast viðskiptavininum yfir því að verða
dauður eftir fimm ár og græða þarmeð geysi-
lega fjárupphæð. Eftir fimm ár, sagði hann,
hefurðu borgað tryggingafélaginu þrjú hundruð
áttatíu og sjö dollara. En þegar þú deyrð, færðu
tuttugu þúsund dollara, hvorki meira né minna.
Með öðrum orðum, þér hafa áskotnazt nítján
þúsund og sex hundruð og þrjátíu dollarar.
Og það verður að teljast sæmilegur ágóði af
hverju fyrirtæki, sagði hann jafnan.
En einu sinni bar svo við, er hann átti tal
við bónda nokkurn í Kingsburg, að bóndinn
trúði því ekki, að hann yrði dauður eftir fimm
ár.
Komdu aftur eftir seytján eða átján ár, sagði
bóndinn.
En þú ert sextíu og sjö ára gamall núna, sagði
tryggingamaðurinn.
Veit ég vel, svaraði bóndinn. En ég læt ekki
gabba mig í þessum viðskiptum frekar en öðr-
um. Ég skal verða lifandi eftir tuttugu ár.
Ég er rétt búinn að gróðursetja þrjú hundruð
ólífutré, og ég dey ekki fyrr en þau eru full-
vaxin. Og svo eru mórberjatrén, granattrén,
valhnotu- og möndlutrén.
Nei, sagði bóndinn, þessi viðskipti eru ekki
tímabær nú. Ég veit, að ég á eftir að lifa tuttugu
ár í viðbót. Ég finn það á mér. Á ég að segja
þér nokkuð?
Já, sagði tryggingamaðurinn.
Ég skal lifa þrjátíu ár í viðbót, ekki tuttugu.
Þú hlýtur að viðurkenna, að þá mundi ég skað-
ast á þessum viðskiptum.
Tryggingamaðurinn var smávaxinn maður og
hæverskur, hæglátur og aldrei frekur.
Ég sé það strax, sagði hann, að þú ert fíl-
efldur maður —.
Fílefldur? öskraði bóndinn. Á ég að segja
þér nokkuð?
Tryggingamaðurinn kinkaði kolli.
Það er satt, sem þú segir, sagði bóndinn. Ég
er fílefldur maður. Hvað er dauðinn? Hví skyldi
ég deyja? Af hvaða ástæðu, landi kær? Pen-
ingar? Jú, víst eru þeir eftirsóknarverðir. En
ekki svo, að ég vilji deyja fyrir þá.
Tryggingamaðurinn tottaði vindil sinn ró-
legur í bragði, þótt undir niðri væri hann í mik-
illi geðshræringu, líkt og herforingi, sem misst
hefur lið sitt á flótta og er nú að reyna að eggja
það og skipuleggja til annars áhlaups.
Að þú deyir? sagði hann við bóndann. Guð
forði því. Aldrei á ævi minni hef ég óskað
manni dauða. Allir njótum við lífsins. Þótt ekki
sé nema vatnsmelóna að sumri til, er bragð
hennar okkur kært.
Má ég segja þér nokkuð? sagði bóndinn.
Enn kinkaði tryggingamaðurinn kolli.
Það er satt, sem þú segir, sagði bóndinn. Þótt
ekki sé nema vatnsmelóna að sumarlagi, er bragð
hennar okkur afar kært. Hið sama má segja
um ost og brauð, og vínber að kvöldlagi undir
trjánum. Haltu áfram máli þínu.
Ég óska engum þess að hverfa úr þessum lífs-
VÍKINGUR
315