Sjómannablaðið Víkingur - 01.07.1976, Síða 37

Legsteinn Bligh, þar sem getið er nokkurra afreka hans, þar á meðal
flutningur á brauðaldinum til Vestur-lndía og merkilegir sjóbardagar fyrir
fyrir bresku krúnuna. Bligh andaðist 64 ára og þá hafði hann hlotið
aðmírálstign.
1965, kemur Magde Darby fram með
þá skýringu á harmleiknum, að hatur
Christians á skipstjóranum, eigi rætur
sínar að rekja til ófullnægðrar kynvillu
ástríðu, og í því hugarástandi hafi
hann komist undir áhrif hins raun-
verulega skipuleggjara uppreisnar-
innar Edward Young, sem var einn af
lærlingunum (midshipman). Athygl-
isverð tilgáta, en erfitt er að finna
sannanir fyrir að hún sé annað en
hugsanlegur möguleiki. Bligh var
sjúklega kröfuharður viðvíkjandi aga.
Þetta var algengt í sjóhernum á þeim
tímum, en því miður fylgdu þessu
skammir við yfirmennina, jafnvel fyrir
smávægilegustu yfirsjónir, enda þótt
kurteis aðfinnsla hefði nægt. Viðhorf
hans til yfirmannanna var allt annað,
en þegar um undirmennina var að
ræða. Það er áberandi að í dagbókina
talar hann um „menn sína og yfir-
menn“. Burt séð frá samskiptum hans
við undirmennina, virðist hann hafa
haft meðfædda andúð á stéttarbræðr-
um sínum, og frá fyrstu tíð átti Bligh
erfitt með að vinna snurðulaust með
félögum sínum og grunaði þá um
græsku í hverju smávægilegu tilfelli,
sem uppá bar. Þessi árátta kom strax
berlega í ljós, þegar hann var
siglingafræðingur hjá Cook á
Resolution. Á prentað afrit af ferða-
skýrslu, sem hann hafði fyrir sig,
skrifaði hann athugasemdir sínar og
ummæli hans þar, um félagana eru
ófögur, jafnvel Cook slapp ekki við
gagnrýni. Eins og búast mátti við,
kom vantraustið á öðrum og sjálfs-
álitið honum sjálfum í koll. Við lok
ferðarinnar á skipsbátnum, hafði
Bligh áunnið sér hatur skipsfélaga
sinna, frekar en þakklæti, þrátt fyrir
að hann hafði bjargað lífi þeirra. Þessi
afstaða kemur skýrt í ljós í dagbók
Johns Fryers, siglingastjóra á Bounty.
Það var eitthvað sérstakt í fari hans,
sem ekki verður skilið enn þann dag í
dag, sem virtist vekja reiði sumra, en
ekki allra þeirra, sem höfðu náið sam-
an við hann að sælda. Rétt áður en
hann lagði af stað til New South
Wales, var hann kallaður fyrir rétt
VÍKINGUR
vegna ákæru um illa meðferð á yfir-
mönnum sínum, harðstjórn og lítils-
virðandi framkomu. Við yfirheyrslu
sagði Bligh meðal annars að það væri
venja sín að nota handapat til þess að
leggja áherzlu á orð sín, án þess
að meina nokkuð sérstakt með því,
þetta væri aðeins ávani, án hinnar
minnstu tilhneigingar til að óvirða
nokkurn.
Owen Ruter, einn af ævisöguritur-
um Bligh’s, kom fram með þá hug-
mynd, að séreinkenni eigi mikla sök á
vandræðum hans, ásamt áráttu hans
til tortryggni og er þetta ekki ósennileg
tilgáta. Bligh reyndi að koma því inn
hjá Cook skipstjóra, að hann væri
ákveðinn og óþreytandi baráttu-
maður, enda var hann það, með tilliti
til persónulegs hugrekkis. Ölán hans
var skortur á jafnvægi í skapgerð, sem
réði úrslitum, að hann náði ekki hinu
háa takmarki, sem hann hafði ætlað
sér.
Á öllum starfsferli sínum, var Bligh
mikill persónuleiki, hvort sem það var
til góðs eða ills. George Rawson sem
fyrstu ritaði ævisögu Bligh’s (1930),
dregur saman lýsingu á þessari dular-
fullu persónu á eftirminnilegan hátt:
„Lífsferill hans lá til allra heimshorna.
Hann var ætíð aðal maðurinn í blíðu
og stríðu, við hinar ólíklegustu að-
stæður. Var í senn dusilmenni og
hetja, tvisvar lítillækkaður af undir-
mönnum og tvisvar endurreistur af
yfirmönnum sínum. Hann tók þátt í
mörgum réttarhöldum fyrir herrétti,
var dáður fyrir hugrekki, og bölvað
fyrir hrottaskap. Konungi sínum og
landi þjónaði hann í næstum hálfa
öld; sigldi á tuttugu skipum, og
stjórnaði tíu þeirra. Hann var á sjón-
um óslitið, eftir að hann varð sigl-
ingafræðingur, var siglingafræðingur
hjá Cook, og þar á eftir hjá Nelson við
Kaupmannahöfn, hann barðist með
Camperdown og í orustunni á Dogger
Bank undir stjórn Hyde Parker, og
hann fór eina frægustu bátsferð, sem
um getur í sjóferðasögunni. Óútreikn-
anlegur, fjölhæfur, mjög svo gallaður
William Bligh. Mistök hans voru að
mestu leyti einkenni samtímans, af-
rekin gat hann vafalaust, að mestu
Ieyti þakkað sjálfum sér.
221