Náttúrufræðingurinn - 1960, Page 61

NÁTTÚRUFRÆÐIN GURINN
227
Ingóljur Davíðsson:
Slæðingar nema land
Þegar landnámsmenn komu til íslands fyrir nær 11 öldum, var
landið eflaust miklu betur gróið en nú. Gróðurinn hafði dafnað
í friði í þúsundir ára og hefur verið samfelldari, og gróðurbreiður
náð lengra inn til heiða og hálendisdala. En tegundirnar hafa þá
verið mun færri. Hafa sennilega allt að 100 tegundir jurta numið
hér land, síðan landið fannst og byggðist. Þær hafa aðallega ílenzt
á ræktuðu landi við bólstaði manna; t. d. arfi, njóli, varpasveifgras
o. s. frv. En mýrar, holt, hlíðar og hálendi hafa lítt eða ekki auðg-
ast að tegundum. Þar ríkir enn „upprunalegur" gróður landsins.
Margar tegundir þar hafa sennilega lifað af síðustu ísöld.
Jurtir slæðast stöðugt til landsins, þ. e. berast með grasfræi,
hænsnafóðri o. fl. vörum og farangri. Sumar gerast öruggir borgar-
ar í gróðurríki landsins en aðrar deyja út aftur. í sáðsléttum og í
grennd hænsnabúa sjást árlega ýms krossblóm, t. d. akurkál, must-
arður, desurt o. fl.; enn fremur hélunjóli, bókhveiti, bygg, hafrar,
akurarfi, freyjubrá, tvítönn og margt fleira. Lifir flest af því að-
eins eitt sumar, en sumt þó lengur, t. d. akurarfi, tvítönn og
freyjubrá.
Þegar Flóra íslands kom út í fyrsta sinn, árið 1901, eru þar tald-
ir fram um 40 slæðingar. í annarri útgáfu Flóru, árið 1924, hafa
13 slæðingar bætzt við. Teljast þá sumir „aldamótaslæðinganna"
orðnir ílendir. Þegar Flóra íslands var gefin út í þriðja sinn, árið
1948, höfðu enn bætzt við um 60 slæðingar, og á hinum rúma ára-
tug síðan hefur mörgum nýjum slæðingum verið lýst (sbr. Náttúru-
fræðinginn þau ár). Landið er einnig hvergi nærri fullkannað
gróðurfarslega. Finnast enn tegundir, sem ætla má að verið hafi
lengi í landinu t. d. starir, sem flestir taka lítið eftir. Má líklega