Náttúrufræðingurinn - 1939, Blaðsíða 8

166 NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
iiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiiiliíiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiinniiiiiiiiiiiiiimiiíiniiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
séð áður, og heldur engir aðrir gátu séð fyrr en mörgum
árum seinna, jafnvel þótt þeir hefðu miklu betri sjónauka. Ýms-
ir efuðust því um uppgötvanir Schiaparellis, en aðrir þökkuðu
þær því, hve hann hefði góð augu og hve loftið í Milano væri
stillt og tært, en þar gerði Schiaparelli athuganir sínar.
Það, sem Schiaparelli sá og mesta athygli vakti, voru örmjó
dökk strik, sem lágu þvert og endilangt um meginlöndin. Strik
þessi voru þráðbein að sjá og lengdir þeirra eru oft nokkur þús-
und kílómetrar. Þar sem strikin skerast var svo að sjá, sem
væru litlir dökkir blettir og lágu oft mörg strik út frá sama
bletti í ýmsar áttir. Bletti þessa nefndi Schiaparelli ,,óasa“ og
strikin skurði. Skurðirnir virtust helzt liggja annaðhvort á milli
óasanna eða frá óösunum út í alla flóa á úthöfunum. Eftir teikn-
ingum Schiaparellis verður Marzlíkanið svipaðast bolta, sem
er saumaður inn í fíngert net. Tveim árum eftir að Schiaparelli
sá fyrst skurðina, varð hann var við ýmsar breytingar, sem sé
að sumir skurðirnir voru orðnir tvöfaldir og virtist þessi breyt-
ing fara eftir árstíðaskiptum á Marz. Eftir teikningunum virð-
ast skurðirnir vera 50 til 100 km. breiðir, en fjarlægðin milli
tveggja skurða, sem liggja nákvæmlega samhliða, ,er mörg
hundruð kílómetrar.
Tíu árum eftir uppgötvanir Schiaparellis fóru fleiri að sjá
þessi fyrirbrigði. Meðal annars lét Ameríkumaðurinn L o w e 11
byggja stóran stjörnuturn í Flagstaff í Arizona í Bandaríkjun-
um. Loftið er þar mjög hreint og kyrrt og athugaði Lowell
Marz með miklum áhuga, sérstaklega 1894, þegar Marz var
mjög nærri jörðinni. Mátti þá sjá ýmsar breytingar á yfirborð-
inu. Ein hin greinilegasta var sú, að hvíta skelin á suðurpóln-
um hvarf alveg, þegar sumar var á suðurhveli Marz. Lowell sá
skurðina svipaða og Schiaparelli hafði séð þá, en nýir skurðir
bættust við, sem áður höfðu ekki sézt.
Allar þessar athuganir styrktu menn í trúnni á líf á Marz.
Sumir héldu jafnvel, að skurðirnir svonefndu væru raunveru-
lega stórkostleg mannvirki. En til þess að það hefði getað átt
sér stað, urðu Marzbúarnir að vera komnir verulega mikið
lengra áleiðis í tækni en við jarðbúarnir, eða að minnsta kosti
að geta notað vinnuafl sitt á mikið annan hátt en við.
1) Óasi = gróðurhólmi í eyðimörku. Á. F.