Samvinnan - 01.02.1937, Blaðsíða 3

SAMVINNAN
XXXI. árgangur, 2. hefti Ritstjórar: Jónas jónsson og Guálaugur Rósinkranz Afgreiðsla: Sambandshúsinu, sími 1080
Reykjavík, febrúar 1937 Utgefandi: Samband íslenzkra samvinnufélaga 10 hefti á ári. Kr. 2.50 til kaupfélaga
Febrúar
Fyrir 30 árum, 28. jan. 1907, stofnuðu bændur á
Suðurlandi Sláturfélag Suðurlands. Varð það íljót-
lega afarstórt og fjölmennt féiag. Náði það í byrjun
vestan frá Snæfellsnesi og austur að Slceiðarársandi.
Það byggði hið fyrsta sláturhús og fyrsta frystihús,
sem bændur áttu hér á landi. Félagið gerði afar-
mikið gagn, en allra mest á fyrstu árum sínum.
Bændur voru þá liörmulega haldnir með afurðasölu
sína. Þeir komu með sauðfé sitt í smáhópum hvaðan-
æfa af Suðurlandi og voru oft vikum saman með
það á hnjótunum kringum Rvík, áður en þeir fengu
það selt. Félagið kom skipulagi á rekstrana til bæj-
arins, slátrunina, vöruvöndunina og framboð vör-
unnar. Það hefir verið áhrifamikil lyftistöng bænda
í mörgum sýslum. Hitt er leiðara, að ýmsir bændur
á Suðurlandi hafa verið því ótryggir og elt tylliboð
kaupmanna miklu meira en góðu liófi gengndi, en
kjötsölulögin frá 1934 hafa dregið úr þeim óvanda.
Sláturfélagið hefir gefið út liefti með ýmsum fróð-
leik á afmæli sínu. En því miður liafa slæðzt all-
margar villur um kjötsölulögin inn i grein eftir for-
mann Sláturfélagsins. Hann virðist ekki vita um störf
kaupfélagsstjóranna, sem gerðu alla aðaldrætti frum-
varpsins, og að nefnd sú, sem hann vitnar í, hafði
ekki meiri þýðingu fyrir málið heldur en hinn ald-
urhnigni formaður, sem liefði heldur á þessum degi
átt að minnast sigra, sem félag hans hefir unnið.
☆ ☆ ☆
Nú um miðjan veturinn er verið að grafa fyrir
grunni að nýju samvinnufyrirtæki í Rvík. Hið nýja
hús er á Arnarhólstúni skammt frá hinu mikla í-
þróttalrúsi Jóns Þorsteinssonar. Þessi bygging á að
vera fyrir samvinnuprentsmiðjuna, sem nú er ný-
stofnuð og heitir Edda. Hefir hún keypt Acta-prent-
smiðju, eu bætir við sig nýjum tækjum, svo að hún
verður í sumar ein hin fullkomnasta prentsmiðja á
landinu. Erlendis er það mikill siður, að samvinnu-
menn lcoma sér upp sínum eigin prentsmiðjum.
Stundum eiga kaupfélög eða samvinnuheildsölur þess-
ar prentsmiðjur til að tryggja sér sanngjarnt verð á
prentun. Hér eiga einstakir samvinnumenn hina nýju
prentsmiðju, en þeir stofna hana vegna samvinnu-
manna til að tryggja þeim i einu góða prentun og
sanngjarnt verð. Vonandi skilja öll samvinnufélög
landsins, að hér er verið að vinna að þýðingarmiklu
fyrirtæki, og leita þangað með þá prentun, er þeir
þurfa með.
☆ ☆ ☆
Kaupfélag Árnesinga hefir keypt liina gömlu ver-
stöð Þorlákshöfn og er nú að koma þar upp nýtízku-
útgerð með vélbátum. Þegar Egill Thorarensen keypti
Þorlákshöfn fyrir fáum árum, mátti heita, að hún
væri í eyði og öll útgerð hætt. í fyrra voru þar 5
vélbátar, en nú verða þeir 8. Síðastliðinn vetur var
aflinn þar fádæma mikill. Gildi Þorlákshafnar liggur
í því, að lendingin er allgóð og fiskigöngurnar oft
svo að segja uppi í landsteinum. Hugsjón þeirra
manna í Kaupfélagi Árnesinga, sem beitt hafa sér
fyrir þessu máli, er að skapa þarna afarmikla vetrar-
atvinnu fyrir bændur á Suðurlandi og heimamenn
þeirra og að gera Þorlákshöfn að sjálfstæðu atvinnu-
og menningarfyrirtæki. Kaupfélagið er húsbóndi á
staðnum, og það lætur ekki líðast í sinni verstöð ó-
þarfa eyðslu af neinu tagi, eða slark, eins og oft
brennur við í stjórn annara verstöðva. Þorlákshöfn
verður þannig stór og afar-þýðingarmikil samvinnu-
verstöð, sem getur haft mikla þýðingu sem for-
dæmi um það, hversu skipa má útgerðarmálum á
þann liátt, að bæði sé gætt bagsýni um fjármál og
menningarþarfir sjómannanna.
☆ ☆ ☆
Gefjun á Akureyri færist nú í aukana. Hún hefir
nýlega bætt við 6 nýjum vefstólum. Unnið er í lióp-
um þannig, að vélarnar lialda áfram allan sólarhring-
inn. Búizt er við, að framleiðsla verði nú í ár helm-
ingi meiri en 1936. Eftirspurn um dúkana er sívax-
andi og ómögulegt að hafa undan pöntunum.
Sútunardeild Sambandsins færist í aukana. Þar eru
sútuð allskonar skinn. Iðnaðurinn er að byrja,
sumpart í Sís, en sumpart í höndum einstakra við-
skiptamanna. Skógerð Sambandsins er á góðum vegi.
Þar eru gerðir skór handa íþróttafólki, verkamönn-
um og tilhaldsskór karlmanna. Kvennaskór koma
seinast, því að þar er fjölbreytnin mest og kröfurnar
harðastar. Sólaleður er að nokkru innflutt, en ann-
ars er íslenzka skinnið notað til alls i þessum iðn-
aði.
19