Samvinnan - 01.05.1948, Blaðsíða 20

Svipir
: samtíðarmanna:
:: Trúir á mátt
framleiðslunnar.
E'KKliRT SKYLDI tii spara, að litvega
hæfasta stjórnandann .... Þetta starf
þarfnast samblands af stjórnandahælileikum,
verzfunarviti og mikillar reynslu, og sam-
eining slíkra hæfileika í einum og sama
manninúín er sjaldgæf". Þannig fórust Paul
Grey Hoffman orð i janúar s. 1., er liann
sagði álitvsitt á fundi jringnefndar þeirrar,
er fjallaði um híarshall-hjálpina og í april
mánuði s, 1. minnti Truman forseti hann á
þessi orð, og bætti við: „Jæja, Páll, ekki
hefi ég legið á liði mínu, vilt þú taka að
þér starfið?" Nokkrum mínútum síðar stóð
IToffman á tröppum Hvítahússins. Maður-
inn er liógvær að eðlisfari. „Eg gat eiginlega
ekki sagt nei, eins og á stóð“, sagði hann
við blaðamennina, sem biðu úti fyrir.
TTTNEFNING HOFFMANS gerir hann í
T' einni svipan einn af hinum mestu á-
hrifamönnum í Washington. Skrifstofa hans
verður tengiliður á milli tveggja heimsálfa.
Ilver er hann þá, þessi hncllni, ákaflyndi,
lágváxni maður, sem kemur til með að liafa
áhrif á líf milljóna Evrójrubúa með störfum
sínum?
Ilann fæddist fyrir 56 árum, sonur verk-
fræðings í Chicago. Faðir hans var samtíðar-
maður Hcnry Fords. Ilann var líka uppfynd-
ingamaður og gerðist starfsmaður bílaiðn-
iðnaðarins og miðaldra var hann orðinn
framkvæmdastjóri Si udebaker-félagsins. Þetta
fyrirtarki cr ekki i risahóp bílaframleiðend-
anna. Það hefur alla tíð gegnt hlutverki
miðstæroarinnar og |>að hefur staðið í sigur-
vænlcgri saínkeppni við risana General Mo-
tors og Ford. A þeirri tíð, jregar bíllinn var
nýtí/.kulcgt leikfang, var Hoffman í læri sem
söluinaður og þá lærði hann að tala til fólks-
ins, og á þcssum árum endurreisti hann
Stuilebakcr-félagið frá gjaldþroti til efnalegs
sjálfstæðis; Þetta gerðist á dögum kreppunnar
]>egar þíjlinn var lúxus. Arið 19T7,var Stude-
baker vCorþ. aftur farin að skila álitlcgum
hagnaði. Jafnt í kreppu sem á blómatíð
hefur hdhri haft starfsmennina með sér og
20
hefur notað til jicss sambland al hnittni, sem
skín úr augum hans og strangleika sem aug-
ljóslega má sjá í vangasvipnum, og fyrir starf
hans er Studebaker verksmiðjan í South
Bend í Indianaríki eina bílaverksmiðjan í
Bandaríkjunum, sem aldrei hefur átt við
verkfall að stríða.
AU VORU SJÖ systkinin og uppeldis-
mál og menntir urðu snemma áliugamál
Hoffmans. Hann var sendur til Engil-
saxnesku stofnunarinnar við Ivenyon Col-
lage í Ohio. Síðar komst hann til metorða
sem námsmaður við Chigagóháskóla. Hann
varð einkavinur. hins frjálslynda sjórnanda
háskólans, Roberts Hutchins. Hann varð að-
njótandi frjálslyndi ar verzlunarmenntunar
og tók að sér, fyrir tilmæli mikilhæfs kenn-
ara, að nema kennisetningar praktískra
verzlunaráætlana. Upp úr þessu námi ng
lítilsháttar þdttöku í stjórnmálum, varð
Hoffman Jiátttakandi í Efnahagsjiróunar-
nefnd, sem bandarískir framleiðendur settu
á Iaggirnar. Þessi nefnd lagði áherzlu á, að
framtak einstaklingsins, en ekki ríkisstjórnin,
ætti að leggja drögin að velmegun framtíð-
arinnar. Iloffman hefur alltaf verið þeirrar
skoðunar, að stjórnarvöldin eigi að hafa sam-
vinnu við einkaframtakið um áætlanir sínar,
en eigi ekki að gera jiær í andstöðu við ein-
staklingana. Hann hefur aldrei efast um, að
þetta framtak, gæti, ef j>að væri látið fá
starfslið, fullnægt vinnuframboði landsins.
HOFFMAN REYNDIST mjög sannspár
um efnahagsástand Bandaríkjanna eftir
styrjöldina og þessi frainsýni hans hefur gef-
ið honum sjálfstraust í því starfi, sem hann
hefur nú tekizt á hendur. „Starfið í Evrópu
hlýtur að verða að efla framleiðsluna. Aukin
framleiðsla ein getur bjargað álfunni“. ITann
er jieirrar skoðunar, að Vestur-Evrópa geti,
með aðstoð Bandnríkjanna, aukið framleiðslu
sína um einn jiriðja hluta frá því, sem nú er,
en „Jiað er blátt áfram skilyrði til þess að
slíkt megi takast“, að þjóðirnar hafi meira
samstarf sín í milli, lielzt traust og vel undir-
byggt skipulag, til þess að stuðla að því að
hvcr þjóð leggi fram sinn skerf og engin
dragist aftur úr. En jiótt Hoffman líti þannig
allbjörtum augum á starfið framundan, eru
ýmsir vinir hans áhyggjufullir og telja hann
skorta reynslu á nægilega breiðum grundvelli,
einkum á sviði stjórnmála. Hoffman þekkir
alla lielztu kaupsýslumenn og iðjuhölda
Bandaríkjanna, en stjórnmál eru honum lítt
kunn. Heimili lians er jiúsund milu vega-
lengd frá Washington og það hefur ekki verið
samastaður stjórnmálamanna, heldur fyrst og
fremst lieimili. Þekking lians á utanríkis-
málum er sögð takmörkuð. Helzt liefur liann
fram til jiessa haft áhuga á málefnum Austur-
landa. Það er skoðun hans, að það nægi ekki
aðeins að koma framleiðslukerfi Þýzkalands
á fæturnar aftur, heldur verði líka að endur-
reisa iðnað Japna, „ella hrynur öll bygging-
in, og Rússar liirða brotin“. Hoffmann er
skráður flokksmaður í Repúblíkanaflokkn-
um, en hann liefur ekki verið staðfastur á
flokkslínunni frekar en vinur hans, Vanden-
berg öldungadeildarmaður. Um stjónrmála-
skoðanir hans almennt er lítið vitað, jiví að
hann liefur ekki flíkað jieim.
En jiað liggur fyrir álit hans á því, hvernig
hinu nýja starfi hans skuli vera háttað. Hann
var einn jieirra, sém kallaður var til ráða af
þingnefnd þeirri, sem fjallaði um skipulag
Evrópuhjálparinnar. Þetta var áður en til
orða kom, að hann gerðizt j>ar forstjóri.
Hoffman sagði j>á: „Þeir tímar munu koma,
að það verður lientugt fyrir utanríkisráðherr-
ann að geta sagt við erlenda sendiherra: For-
stjóri Evrópuhjálpar okkar er business-mað-
ur, eins og þið vitið, og þess vegna verðið
þið að skilja, að fyrir geti komið, að liann
sé dálítið harðhentur á stundum." Þanmg
leit hann þá á hlutverkið. En livort slíkur
business-maður hefur nægilega reynslu til
að bera á sviði alþjóðasamskiptanna til J>ess
að geta stýrt Evrópuhjálpinni svo áð vél
fari, er enn ekki ljóst orðið. Austan Atlants-
hafsins telja menn hann hafa einn augljósan
kost: Hann er Jiaulreyndur fulltrúi ame-
rískra framleiðenda, og á framleiðslu Jieirra
byggist hjálpin að verulegu leyti. Þær vörur,
sem Hoffman telur nuðsynlegar fyrir Ev-
rópulöndin, verða áreiðanlega framleiddar.
Flann mun reyna að stuðla að aukningu
framlciðslunnar heima fyrir. Og liann er
líklcgur til þess að lcggja áherzlu á, að við
J>ær framleiðsluaðferðir eigi að notfæra sér
hina miklu tæknireynslu og tæknikunnáttu
Bandaríkjamanna, en leggja gamlar og úr-
eltar aðferðir á hillttna. í slíkum málum er
kunnátta hans mikil. Og e. t. v. skiptir það
meira máli, eins og ástatt er, en löng reynsla
af rekstri stjórnmála og utanríkismála. Um
það mun reynslan dæma.
LJÓSMYNDIR:
Forsíðumynd og ljósinyndir frá
Akranesi eftir Guðna Þórðarson. —
Aðrar ljósmyndir lánaðar af ýms-
um aðilum.