Samvinnan - 01.11.1948, Page 9

menn stundum í þessum millilanda-
ferðum, en ekkert bendið til að þeir
hafi fengið skyrbjúg.
Fyrsta sinn, sem skyrbjúgur er nefnd-
ur í fornum ritum, er þegar sagt er frá
því, að Þorsteinn h.víti fékk skyrbjúg í
hafi, „að því er þeir kalla,“ bætir sögu-
höfundur við. Annað hvort bendir
þetta á að hann telur vafasamt að um
skyrbjúg hafi verið að ræða, ellegar
öllu heldur að hann hefur ekki þekkt
þennan sjúkdóm sérlega vel fyrst hann
segir „að því er þeir kalla“.
Annars sýnir sagan, að Þorsteinn
getur ekki hafa haft skyrbjúg, heldur
hefur verið um allt annan sjúkdóm að
ræða.
Fyrsta örugga frásögnin um skyr-
bjúg á Norðurlöndum stendur í Bisk-
upasögunum og er skrifað í byrjun 14.
aldar.
Árni biskup í Skálholti ('dáinn 1298)
var nauðugur með Eiríki konungi í
víking, er hann herjaði í Danmörku.
„Hann þoldi mikla nauð í vistafangi
og fékk mikinn skyrbjúg í munninn,
svo að hann hafði jaxla færri heim en
heiman," segir í sögunni.
Lárentsíus biskup fékk skyrbjúg í
fangelsinu í Niðarósi.
Fyrstu öruggu frásagnirnar um skyr-
bjúg geta þannig um þennan næring-
arsjúkdóm undir alveg óvenjulegum
kringumstæðum í varðhaldi og fang-
elsun, svo að af þeim verður ekki
ályktað að fæða almennings liafi verið
svo C-vitaminsnauð að leiddi til skyr-
bjúgs.
Eg er alveg viss um, að skyrbjúgur
hefur verið mjög sjaldgæfur til forna.
Beinkröm hefur sennilega komið
fyrir, en hún stafar af D-vitaminskorti
og kalk- og fosforskorti.
Einstaka auknefni benda á líkams-
lýti, sem geta stafað af beinkröm, svo
sem knarrarbringa, kettuhryggur,
kúlubak, kroppinbakur og krókfótur.
En úr þessu vcrður ekki skorið nema
með rannsóknum á fornum manna-
beinum.
Það er einkennilegt, að rannsóknir á
beinum í íslendingabyggðum á Græn-
landi, hafa leitt í ljós, að beinkröm var
ekki óalgeng þar. Þó skyldi maður
halda að nóg hafi verið af lýsi og fisk-
meti á Grænlandi, en í þeim er mikið
af D-vitamini.
Að mínu áliti bendir þannig fátt til
þess að næringarkvillar hafi verið al-
gengir á íslandi til forna, og ef svo
er, þá er það öruggasta sönnunin fyrir
því, að mataræðið hefur verið hollt
og gott.
Líkamlegt og andlegt atgervi þjóð-
ai innar stóð hæst í fornöld.
NORRÆNAR þjóðir voru hraust-
ustu þjóðir þeirra tima. Þær
námu ný lönd og álfur, réðu lögum og
lofum hvar sem þær komu og voru að
því komnar að leggja undir sig meg-
inhluta Evrópu.
Aldrei hefur list og menning í skáld-
skap komizt lengra en á söguöld og
norrænar bókmenntir íslands eru með
því ágætasta, sem ritað hefur verið í
heiminum fram á þennan dag.
Haldið þið, að þessi þjóð hafi á gull-
öldinni lifað við sult og seyru — vita-
minskort og volæði? Það er hlægilega
að minnast á ávaxta- og grænmetisát í
þessu sambandi.
Svo skipast veður í lofti. Mataræðið
fer versnandi ár frá ári og gæfan snýr
baki við þjóðinni. Hungursneyð geng-
ur um landið og í kjölfar sigldu drep-
sóttir og pestilensia, svo að Já við eyð-
ingu.
Hungruð skáldin hættu að yrkja
annað en religíösar rollur um Maríu
mey og miskunnarlausan guð. Svona
getur farið þegar mataræðið sþillist.
Vakað yffir vellinum
Pimtstráum grcenum á burstlágum
bænum
blœrinn i draumi vaggar.
Sóleyjar titra, á túnfijlum glitra
tár hinnar fersku daggar.
Brosandi gengur draumlyndur
drengur
og dilkœr úr túni rekur.
Tvævetlu gráa, túnþjófinn gráa
Tryggur á flótta hrekur.
Húm yfir mónum, móða yfir sjónum,
mistur á Strandafjöllum.
— Nú rifjast uþþ sögur og rimnabrot
fögur
af riddurum, álfum og tröllum.
Draumskiþin liða út i lágnættið friða,
langt út í víðan geiminn.
Fátækur drengur i draumi gengur,
— draumi um að sigra heiminn.
Birtir af degi; blik yfir legi.
— Bönaior kominn á fætur.
Hvert draumskiþ brennu,,
rennur
úr djúþi þögullar nætur.
Þetta fallega kvæði er tekið úr ný-
útkominni ljóðabók: Klukkan slær
eftir Böðvar Guðlaugsson.
Þeir, sem forðum vöktu yfir vellin-
um, kunna áreiðanlega að meta þctta
kvæði, en nú munu þessar vökunætur
að mestu heyra fortíðinni til.
Pólitík
I dýrafræðinni segir, að páfagaukar
verði allra fugla elztir. í blaði nokkru
var nýlega sagt frá einum áströlskum
gauk, sem varð 120 ára, og hlaut hann
loflega umgetningu fyrir afrekið.
í þessari fregn gæti verið falin lærs-
dómsrík ábending fyrir þá, sem hyggj-
ast framast á stjórnmálabrautinni.
Galdurinn við langlífið á þeim þjóð-
vegi er nefnilega sá, að kandídatinn
felur sig forsjá flokksstjórnanna, lærir
utan að klassísk orð og lætur þau fjúka
á fundum og við önnur viðeigandi
tækifæri. í þessum forða má finna
kjarnyrði á borð við „afturhaldsöfl“,
„skriffinnska", „arðrán", „ameriku-
agent“, „stéttvísi" og raunar miklu
fleira. Ef menn takmarka orðafjöldann
við þessi kjarnyrði (og nokkur önnur
ótalin hér) má eindregið spá þvl, að
þeir sitji á grænni grein í lífinu, eins
og ástralski fuglinn, og fái jafnan góða
gjöf á jötuna, á meðan kraftar endast.
9