Samvinnan - 01.11.1948, Side 26

ÍRAN
(Framhald af bls. 14)
miðstöð heimsmenningarinnar. En á
tólftu öld hófust hinar eyðileggjandi
innrásir frá steppum Asíu. Voru það
einkum Tyrkir og Mongólar. Þeir
lögðu margar af borgum íraks í eyði
og brytjuðu niður mannfólkið. Og
síðast en ekki sízt: áveitukerfið, höfuð-
stoð landbúnaðarins í írak, var gjör-
samlega eyðilagt. Mikið af því lands-
svæði, sem nú tilheyrir írak, var lagt
í rúst og breytt í eyðimörk.
■f DAG eru farnir að bærast nýir
1 straumar í írak, straumar, sem
flytja með sér véltækni og lýðræði frá
löndunum að vestan. Ábyrgir leiðtogar
í írak beina nú kröftum sínum að því
að vekja landið til nýs lífs, auka fram-
leiðsluna og sigrast á menntunarskort-
inum. Áætlanir um ný áveitukerfi
gefa góðar vonir um, að írak verði
aftur frjósamt land, auðugt kornforða-
búr eins og forðum. Og þar á ofan er
írak orðið „olíuland“. Framtíð lands-
ins hefur því mjög niikla þýðingu í
augum umheimsins.
Gott tákn þess skapandi máttar, sem
nú er að vakna í írak, er Fornminja-
ráð íraks. Á síðustu hundrað árum
hafa farið fram umfangsmiklar forn-
minjaransóknir í landinu, sem leitt
hafa í ljós, hvernig háttað var um
fornmenningu Sumería, Akkadía, Ba-
býloníumanna og Assyríumanna. —
Fjöldinn allur af borgum og bæjum
hefir verið grafið úr jörðu. Aragrúi af
fornum gripum og skráðum heimild-
um hefur komið í ljós við þessar rann-
sóknir. Heil tímabil menningarsög-
unnar, sem áður voru óþekkt, hafa
verið leidd fram í dagsins ljós. En allt
þetta hafa vestrænar stofnanir og er-
lendir vísindamenn afrekað. írakbúar
sjálfir hafa sökum fátæktar sinnar og
menntunarskorts, enga hlutdeild getað
átt í því að draga fram í dagsljósið hina
tilkomumiklu fornmenningu sína.
FYRIR tuttugu árum var fornminja-
ráð stofnsett og um leið var ofur-
litlu safni komið á fót. Það byrjaði
með tveimur eða þremur starfsmönn-
um, en nú er þetta orðið lieilmikil
stofnun. Margir starfsmannanna hafa
hlotið menntun sína í vestrænum
stofnunum og hjá erlendum lærdóms-
mönnum. Eftir að heimsstyrjöldin síð-
ari brauzt út, höfðu vestrænar stofnan-
ir ekki aðstöðu til þess að halda uppi
neinni fornminjastarfsemi, enda voru
írakbúar sjálfir orðnir því vel vaxnir
að taka við.
ELZTI fornminjahaugurinn, sem
Fornminjaráð íraks tók til rann-
sóknar, var Hassuna í Norður-írak,
um tuttugu mílur fyrir sunnan borg-
ina Mosul. Þarna liafa menn fyrst haft
aðsetur um 5000 f. Kr., eða fyrir um
7000 árum. Talið er líklegt, að frum-
byggjar þessir hafi verið hirðingjar og
veiðimenn fremur en bændur.
Hins vegar sýnir útgröfturinn, að
menn hafa fljótlega farið að stunda
staðbundinn búskap, og er þetta einn
hinna elztu slíkra staða, sem sögur fara
af. í rústum Hassuna hafa fundizt m. a.
hlújárn úr steini, ljúir úr tinnu, korn-
byrður og enn fremur mikið af leir-
kerum, bæði skreyttum og óskreyttum.
Húsin hafa verið byggð úr óbrenndum
leir, og voru vistarverurnar settar
þannig, að þær mynduðu eins konar
garð, en þar voru húsdýrin höfð að
nóttunni. Þessi ævaforna skipan hefur,
þrátt fyrir allar umbyltingar, varð-
veitzt gegnum aldirnar allt fram á
vora daga.
NÆST Hassuna að aldri er Uqair
um fimmtíu mílur fyrir sunnan
Bagdad. Þar hófst byggð um þúsund
árum síðar en í Hassuna. Langmerki-
legast-i fornleifafundurinn í Uqair er
„Málaða musterið". Eftir því sem bezt
verður séð, hefur aðalbyggingin verið
stór salur með altari í öðrum enda, og
fjögur minni herbergi á hvora hlið.
Musterið var byggt á hjalla, sem aftur
hvíldi á D-mynduðum fleti.
Það vakti furðu þeirra, sem unnu að
útgreftinum, að innveggir musterisins
voru þaktir vegglímsmyndum. Hvar-
vetna þar sem veggir voru lítt skemmd-
26