Samvinnan - 01.02.1976, Side 21

Hinn skeleggi málsvari neytenda í Bandaríkjun-
um, Ralph Nader, sem oft hefur verið lagt til að
yrði forseti Bandaríkjanna, telur að samvinnu-
starf muni í framtíðinni leysa allan vanda neyt-
enda.
Ralph Nader
hvetur til þess, að neytendur fái stjórnmálaleg og fjárhagsleg völd í
gegnum samvinnufélög og neytendasamtök. Arangur hans er jafnmikill
og raun ber vitni meðal annars fyrir þá sök, hve góð sambönd hann
hefur við fjölmiðla. Hann hagnýtir sér hvort tveggja að halda fjöl-
menna blaðamannafundi og láta efni sitt „komast á kreik“ í einka-
samtölum við blaðamenn. Þar sem efnið, sem hann lætur frá sér fara,
er nær ætíð vel unnið og undirbúið og byggt á nákvæmum upplýsing-
um og rannsóknum, eykur það trúnað lykilmanna Naders hjá fjölmiðl-
um á orð hans og eykur enn á áhrif hans.
hafi ekki viljað egna sériðju-
höldana með þvi að vera að
fetta fingur út í þetta. Fyrir
stuttu sökuðu hann og sam-
starfsmenn hans stjórnina um
að eiga beina hlutdeild í dauðs-
föllum af völdum krabbameins
í landinu, sem stafa af tóbaks-
reykingum, með þvi að veita
tóbaksræktendum árlega sem
svarar ellefu milljarða króna
styrk, en verja aðeins sem
svarar átján þúsund íslenzk-
um krónum á hvern einstak-
ling, sem deyr af krabbameini
af völdum tóbaksreykinga, til
rannsókna á krabbameini.
Nader hefur ekki unnið öll
sín mál. En hann á mikinn
þátt í mörgum þeirra bráð-
nauðsynlegu neytendalaga,
sem sett hafa verið í Banda-
ríkjunum á undanförnum
fimm til sex árum. Og að fyrir-
mynd hans hafa verið sett á
stofn neytendaráð víðs vegar
í Bandarikjunum, sem brýna
nauðsyn bar til vegna þess að
þar er engin samræmd neyt-
endalöggjöf til.
Kerfið
Vinnuaðferð Ralphs Naders
byggir á ákveðnu kerfi. Hann
sendir þinginu og forsetanum
skýrslur, hann skrifar i vinsæl
vikublöð, hann fær stóru dag-
blöðin og sjónvarpsstöðvarnar
til að fjalla svo rækilega um
málefnin, sem hann hefur með
höndum, að yfirvöldin geta
ekki stungið þeim undir stól
eins og ekkert sé. Hann skrifar
bækur — og bækur eru skrif-
aðar um hann. Jafn feiminn
og uppburðarlaus sem hann er
i einkalífi sínu, svo ákveðinn
er hann og öruggur, þegar
hann talar af ákefð sem stapp-
ar nærri þröngsýni um „mál-
efni sitt“.
Þröngsýni og fjölbreytni
verkefnanna eru lika veiku
hlekkirnir þvi að smám saman
er fólki farið að þykja nóg um,
hve viða hann kemur við, og
er farið að líta á hann sem
einstrengislegan barlómsmann,
sem skorti alla yfirsýn. Það
hefur heldur ekki bætt al-
menningsálitið á honum, að
hann sem þó kallar sig verj-
anda smælingjans í samfélag-
inu, er ekki til viðtals við litla
karla og smáblöð, heldur að-
eins stóru, finu blöðin og sjón-
varpsstöðvarnar. Einnig hitt,
að hann hefur tilhneigingu til
að slá um sig með allsherjar-
lausnum og alhæfingum. Ár-
um saman var hann til dæmis
mjög andvígur samvinnuhreyf-
ingunni og áleit, að eina lausn-
in á vanda neytenda væri
ríkiseftirlit. Nú hefur hann al-
veg skipt um skoðun og stað-
hæfir, að engin raunhæf lausn
vandamálanna finnist nema
með samvinnufyrirkomulagi og
neytendasamtökum, og nýlega
hóf hann samstarf við The
Cooperative League of The
United States of America —
bandarisku samvinnuhreyfing-
una.
Framtíðin
— Atvinnustjórnmálamenn
og stóriðjuhöldar eiga ekki að
ráða framtíðinni, heldur neyt-
endur, hefur verið haft eftir
Ralph Nader. Neytendur eiga
að hafa allt vald, og neytenda-
samtök eiga að stjórna land-
inu. Þá fyrst tekst okkur að
skapa mannsæmandi samfélag
innan hins kapitalíska hag-
kerfis.
Hann telur að á þennan eina
hátt verði til virkt samfélag,
sem sé gagnrýnið og óhrætt við
yfirvöld og stofnanir.
— Vísindi borgararéttarins
hafa lengi verið á sama stigi
og kjarneðlisfræðin var á tím-
um Arkímedesar, hefur hann
einnig sagt. — Hinn almenni
borgari á enn margt ólært til
þess að geta látið samfélagið
verka i sína þágu. Þau vísindi
ættu að vera öllum vísindum
mikilvægust. Ég vona, að ég
eigi eftir að eiga hlutdeild í
að skapa sameinaða borgara,
sem eru lausir við milliliði og
þekkja þær leiðir, sem ber að
fara.
— Skilyrðin til að breyta
kerfinu innan frá eru þekkt,
skilningur á því, hvernig kerfið
verkar og hvernig má breyta
þvi, auk skynugra borgara, sem
ekki einvörðungu finna órétt-
lætið, heldur geta einnig vísað
á nýjar leiðir, leyst vandamál
og byggt upp breytt samfélag.
— Stjórnin og stjórnarkerfið
skipta hinn almenna borgara
ekki mestu, heldur miklu nær-
tækari yfirvöld, stéttarfélagið,
vinnustaðurinn, skólinn, kirkj-
an og áhrif þessara þátta á lif
hans. Það eru þessir litlu harð-
stjórar, sem við verðum að
knýja til að fá borgurunum
völdin í hendur. En það krefst
samheldni. Sex menn geta ekki
velt um Gíbraltarhöfða, þótt
þeir séu allir af vilja gerðir.
Ralph Nader trúir því, að
hugmyndir hans verði að veru-
leika.
— Neytendahreyfingin hefur
sótt mjög í sig veðrið á allra
síðustu árum, segir hann. —
Hækkandi verðlag og aukin
félagsleg vitund á allan hátt
hefur fengið fólk til þess að
streyma til neytendasamtak-
anna um öll Bandaríkin. Því er
kominn tími til að láta hend-
ur standa fram úr ermum í
baráttu fyrir stjórnmálalegum
og fjárhagslegum völdum neyt-
enda gegnum samvinnuhreyf-
inguna.
En hann trúir því ekki, að
ekki verði lengur þörf fyrir
hann, að minnsta kosti ekki
meðan hans nýtur við. Hug-
myndir hans munu sjálfsagt
smám saman vekja minni at-
hygli í fjölmiðlum. En það er
líka einmitt eitt af markmið-
um hans, að starf hans fyrir
neytendur nú eigi ekki að vera
neitt sérstakt, heldur hluti
hins daglega lífs. Hvað hyggst
hann sjálfur fyrir, þegar sá
dagur rennur upp? Svar hans
ber vott þeirri þrautseigju, sem
liggur að baki baráttu hans:
— Hið sama og nú — mín
verður þörf meðan ég lifi. 4
17