Stúdentablaðið - 31.10.1959, Blaðsíða 8

8
StúdentablaS
OFURSTUTT AGRIP .
(Framh. af bls. 3)
restrictions for national, social
or any other reasons.“ Enginn
þarf að greiða fyrir aðgang að
fyrirlestrum, tilraunastofum,
raunhæfum námskeiðum eða
prófum. Allir njóta ókeypis
læknishjálpar, nauðsynlegasta
bókakosts, aðstöðu til íþrótta-
iðkana og þeir, sem óska, geta
fengið léð hljóðfæri. Stúdentar
greiða sáralítið fyrir sæmilegt
herbergi, 15—35 rúblur (en þó
má geta þess, að t.d. í gamla
háskólanum, sem engum þátt-
takenda námskeiðsins gafst
kostur að sjá, eru þetta 5—25
saman í katakombum) og fæði
er selt við lágu verði. Eins og
áður var sagt fá 80 % stúdenta
ríkisstyrk, sem gerir þeim
kleift að stunda námið, þótt
þeir fái engan styrk frá að-
standendum (í þessu sambandi
má geta þess, að íslendingur,
sem stundar nám við Moskvu-
háskóla fær 900 rúblur á mán-
uði, sem nægir fyrir fæði og
húsnæði í háskólanum, góðum
bókakosti og smávegis mun-
aði). 45% allra sovézkra stúd-
enta vinna með námi og er bú-
izt við, að sú tala hækki ört á
næstu árum. (Síðar á nám-
skeiðinu var sagt, að 80 % allra
þeirra, sem kæmust árlega í há-
skóla og æðri menntastofnanir
hefðu unnið ,,á akrinum og í
verksmiðjum" í 2—3 ár, áður
en þeir kæmust í náðina. Virð-
ist ofurlítil mótsögn í því og
máli vara-ráðherrans.)
Tökum nú dæmi: Sérfræðing,
sem hlotið hefur beztu hugsan-
lega sérhæfingu í því fagi, sem
hann upphaflega kaus sér.
Hann er margfalt betur búinn
undir starf sitt fyrir þjóðfélag-
ið, ef hann þekkir til hlítar
sögu hinnar þjóðfélagslegu þró-
unar og þau lögmál, sem ráðið
hafa þróuninni. Það er ekki sá,
sem aðeins trúir á betri fram-
tíð, sem vinna mun þjóðfélagi
sínu meira gagn, heldur sá,
sem veit og hefur kynnt sér
rækilega sigra hins sósialiska
þjóðskipulags, sem mun reyn-
ast því nýtari þegn. Það má
vera, að hægt sé að deila um
þetta atriði, en lögmál hinnar
sósíalisku þróunar verða ekki
rengd. Háskólar vorir leggja
mikla áherzlu á nám í lögmál-
um hinnar sósíalisku þróunar
og „to the humanitarian edu-
cation of the students, to the
development of man as such.“
Nánari útleggingar: Stúdent,
sem hyggst leggja stund á
efnaverkfræði. Fyrst verður
hann að kynna sér nákvæmlega
þjóðfélagsvísindi: heimspeki,
pólitíska hagfræði og sagn-
fræði, hið frumstæða þjóðfélag,
þrælahald og lénsskipulag, auð-
vald og sameignarstefnu, sögu
Rússlands og Sovétríkjanna,
þróun kommúnistahreyfingar-
innar. Hann kynnir sér einka-
sölu, framleiðsluhætti í sósía-
lisku ríki, hina hægfara breyt-
ingu sósíalisma í kommúnisma.
Hann lærir um þróun heimspeki-
hugmynda, skipulag ríkis, sem
byggt er á þrælahaldi og þró-
unina allt til vorra daga.
Venjulega er byrjað á hug-
myndum og kenningum Lao-
Tse, Wang Kung, Heraclitusar,
Democritusar, Platós, Aristot-
elesar, Epicurusar, Lucretiusar
og margra annarra. Hann verð-
ur að kynna sér heimspekihug-
myndir og náttúruvísindi síðari
alda allt frá Leonardo da Vinci,
Copernikusi, Bacon, Spinoza,
Leibnitz, Hume, Voltaire, Kant,
Hegel o. fl. Hann les verk
þeirra, sem rituðu um rúss-
nesku byltinguna, Herzens, Bel-
insky, Pisarers og margra
fleiri. „Marxist-Leninist phil-
osophy is examined in detail in
letures and at seminars.“ Stúd-
entinn verður ennfremur að
vita náin skil á skammlífum
borgaralegum heimspekistefn-
um: neo-positivism, existentio-
nalism, neo-thomism og fleir-
um. (Þá loks að lokinni melt-
ingu þessara firna, má stúdent-
inn allranáðarsamlegast hefja
hið sérhæfa nám sitt.)
Ekki er vert að þreyta menn
meira með merkum upplýsing-
um úr skýrslu vara-ráðherrans,
en ég hef reynt að draga fram
aðalatriði hennar og helzta töl-
fræðiinnihald. Dæmið var valið
sem nokkurs konar útlegging
textans.
Síðar sama dag voru flutt
erindi um húmaniska æðri
menntun í Sovétríkjunum og
sömuleiðis tæknimenntun. Yrði
alltof langt mál að rekja þau
hér.
„Get togetlier with Moscow
students.“
Næstu daga voru þátttak-
endur mikið á þönum. Farið
var með þá í labbitúra um
ganga og sali háskólans, numið
staðar öðru hvoru og „komizt
í nána snertingu“ við stúdenta;
heimsóttur gamall, skeggjaður
prófessor við eðlisfræðikennslu,
farið í hátíðasal með mynd
Stalins og Lenins, í bókasafn
landfræðideildar, í turn há-
skólans og horft á kínverskt
sendiráð í byggingu, að tómri
sundlaug, á íþróttaleikvang,
skoðað fugla- og eggjasafn. Þá
var farið í Bolshoj-leikhúsið og