Stúdentablaðið - 01.02.1983, Blaðsíða 3

STÚDENTABLAÐIÐ
19
Sigurjón Björnsson, prófessor:
Hugað að
stúdentasamtökum
Hvað getur gamall kennari, sem hefur ekki einu sinni sjálfur neina
reynslu af félagsskap stúdenta sagt gagnlegt um þau mál? Líklega harla
fátt. Varla sakar þó að leiða hug að málum úr því að um er beðið.
Hlutverk
stúdentasamtaka
Augljóslega hafa samtök há-
skólastúdenta nokkrum veigamikl-
um hlutverkum að gegna. I fyrsta
lagi sinna þau ýmsum hagsmuna-
málum stúdenta, þar sem reynt er
að stuðla að því að aðstaða þeirra
til náms bæði fjárhagslega og önn-
ur verði sem best. í öðru lagi er
ætlun þeirra að hafa áhrif á starf-
semi háskóla með ýmsu'm hætti og
taka þátt í stjórnun þeirra að þjálfa
stúdenta við félagslega starfsemi,
að vera þeim eins konar æfinga-
völlur áður en til annarrar veru-
legrar þátttöku kemur í samfélag-
inu. Og í fjórða lagi eru stúdenta-
samtök eðlilegur vettvangur
fræðslustarfsemi og skemmtunaraf
ýmsu tagi. Þeim er ætlað að stuðla
að auknum kynnum meðal stúd-
enta, styrkja samkennd þeirra og
gera þeim fært að skýrgreina sig
betur sem samfélagshóp. Vel má
vera að hlutverkin séu fleiri. En
þessi koma mér í hug að sinni.
Stúdentasamtök við Háskóla ís-
lands þekki ég einungis „utan frá”
ef svo má segja. Þau undanfarin 12
ár sem ég hef kennt við H.I. hef ég
þó að sjálfsögðu fylgst nokkuð með
félagsstarfsemi stúdenta. Starfað
hef ég með fulltrúum stúdenta-
samtaka í allmörgum nefndum og
ráðum.
Ég er ekki í neinum vafa um að
stúdentasamtökin hafa unnið mjög
vel að hagsmunamálum stúdenta.
Hin öfluga Félagsstofnun stúdenta
með margháttuðum og mikilvæg-
um rekstri ber því glöggt vitni.
Stúdentar hafa staðið í byggingu
húsnæðis, þeir hafa breytt lífi og
námsmöguleikum fjölmargra stúd-
enta með ötulli baráttu í lánamál-
um o.fl. o.fl. Það væri í meira lagi
ósanngjam dómari sem teldi að í
þessum efnum hefði ekki verið
ágætlega vel á málum haldið.
Hlutdeild stúdenta í
stjórnun Háskólans
Það hefur ávallt verið skoðun
mín að þátttaka stúdenta í stjómun
Háskóla íslands og áhrif þeirra á
mótun hans hafi yfirleitt verið til
góðs. Ég minnist fimm ára setu
minnar í háskólaráði og þátttöku
stúdenta þar. Yfirleitt voru þeir
málefnalegir, vel undirbúnir og
framkoma þeirra hin prúðmann-
legasta. Mörg þörf nýmæli komu
frá þeim og margt athyglisverðra
ábendinga. Líklegt þætti mér að í
ljós kæmi, ef athugað væri, að
margar þeirra breytinga sem orðið
hafa á Háskóla Islands á umliðnum
áratug og til bóta þykja horfa, séu
upphaflega frá stúdentum komnar.
Þar kom mér fyrst í hug breytingar
á kennslufyrirkomulagi og náms-
skipan í átt til meiri fjölbreytni og
sveigjanleika. Og hvar annars stað-
ar en hjá stúdentum er upptökin að
finna að mun frjálslegri og óform-
legri samskiptum nemenda og
kennara? Þetta tvennt hefur breytt
háskólanum til muna og gert hann
að miklu manneskjulegri og við-
felldnari samastað. Þá má það ekki
gleymast að stúdentar hafa nokkr-
um sinnum skorið upp herör þegar
hart hefur verið vegið að skólanum
og starfsemi hans í hættu stödd.
Hefur þá liðsauki þeirra verið betri
en ekki.
Félagsstarf —
stúdentapólitík
Tveimur síðamefndu þáttunum í
starfi stúdentasamtakanna er ég
eins og vænt má miður kunnugur.
Þó veit ég að talsvert stór hópur
stúdenta fær þar mjög gagnlega
þjálfun í félagsstörfum, sem kemur
þeim að góðu haldi síðar. Víst fer
heldur ekki fram hjá neinum að
stúdentar halda uppi nokkurri
fræðslustarfsemi og viðleitni til
listrænnar miðlunar, og skemmti-
starfsemi er auðvitað allnokkur.
Sumir munu vilja halda því
fram, að þátttaka stúdenta í félags-
starfsemi sé ekki nógu almenn. Það
kann rétt að vera. En þá er þess að
geta að aðstaða til öflugrar og al-
mennrar félagsstarfsemi er á marga
lund næsta örðug. Þar veldur mestu
hversu ákaflega starfsemi Háskól-
ans er dreifð. Kennsla fer fram víðs
vegar um borgina og stórir hópar
eru mjög einangraðir hver frá öðr-
um, kynnast ekki og eiga lítil sam-
skipti. Megin ástæðan fyrir þessari
dreifingu er að sjálfsögðu hinn
bagalegi húsnæðisvandi háskólans,
sem bitnar auðvitað einnig á stúd-
entum með mörgu öðru móti.
Stúdentar við Háskóla íslands
X^/esið af
meginþorra
þjóðarinnar
daglega!
Auglýsingasíminn er 2 24 80
Áskriftarsíminn er 830 33

þyrftu því vissulega að láta sig
byggingamál hans skipta sig miklu.
Eigi félagsstarfsemi að vera þess
umkomin að sameina einstaklinga,
þjálfa þá við lýðræðislega sam-
vinnu og hrinda fram stórvirkjum,
má hún helst ekki hafa innan sinna
vébanda starfsþætti sem þannig eru
vaxnir að þeir orki frekar til sundr-
ungar en sameiningar, ýti fremur
undir úlfúð en eindrægni. Hér
höfða ég að sjálfsögðu til hinnar
pólitísku flokkaskiptingar. Líklega
er viðkvæmt að ræða þetta atriði
þar sem kosningar til Stúdentaráðs
eru á næsta leyti. En varla get ég þó
sleppt því. Eðli sínu samkvæmt ýtir
pólitískur flokkadráttur undir
sundrungu. Hver flokkur reynir að
hæla sjálfum sér og sér óvin í öðr-
um flokkum. Sérhver flokkur
reynir að „eigna“ sér sem flest góð
mál og koma í veg fyrir að aðrir
hrindi þeim fram. Mér finnst mjög
vafasamt að pólitískur flokka-
dráttur meðal háskólastúdenta sé
æskilegur. Er ekki allt það sem
getur gert Háskóla íslands að öfl-
ugra fræðasetri, þægilegri vinnu-
stað með manneskjulegra and-
rúmslofti, lýðræðislegra og réttlát-
ara fyrirkomulagi, — allt það sem
stuðlar að bættum hag stúdenta og
gerir þeim námsleiðina greiðari, —
er þetta ekki allt sameiginleg
áhugamál stúdenta hverjar svo sem
stjómmálaskoðanir þeirra kunna
annars að vera? Og er það ekki
öðru mikilvægara að þeir standi
sameinaðir um þau mál?
Nú er það að sjálfsögðu ofur
eðlilegt að háskólastúdentar séu
pólitískir eins og annað fólk. Sumir
hafa jafnvel þann metnað að gera
stjómmál að ævistarfi. En þó að
menn þurfi kannski þannig þjálfun
í pólitískum efnum, hygg ég að það
Hann er öllu fremur námssamfélag,
eða ætti a.m.k. að vera það. Þangað
kemur hver og einn af frjálsum
vilja, stúdentar jafnt sem kennarar.
Allir koma í þeim tilgangi að læra,
sumir lengur, aðrir skemur. Þeir
sem áleiðis eru komnir á mennta-
brautinni aðstoða þá sem skemmra
eru komnir. Skýrgreining sem þessi
felur í sér trú á gildi námsferlisins
sjálfs fremur en á afurð þess. Hún
gerir ráð fyrir því að í því að læra sé
fólgin viss nautn og lífshamingja og
lagt er jafnframt gildismat á far-
sæld af því tagi. Þeir sem slíkum
sjónarmiðum fylgja eiga sér í raun
aðeins einn yfirboðara: skynsam-
leg og yfirveguð rök byggð á þjálf-
un hugans og traustri þekkingu.
Það er sannfæring mín að góðum
háskóla beri að rækta sjónarmið
sem þessi. Séu þau í heiðri haldin
skoðast enginn öðrum æðri sakir
formlegrar stöðu sinnar, heldur
einungis í krafti rökvíss og málefn-
anlegs málatilbúnaðar. Góð hug-
mynd ætti að vega jafnþungt hvort
sem hún kemur frá rektor eða ný-
stúdent, því að hún er vegin á sömu
vog. En þessu fylgir einnig það að
allir háskólanemar, hvort sem þeir
kallastkennarareðastúdentarþurfa
að vinna saman sem ein heild.
Báðir eiga sömu hagsmuna að gæta
og báðir stefna að sama marki. Án
slíkrar heildar er háskóli væng-
brotin stofnun. Við vitum vel að á
samvinnu sem þessari er mikill
misbrestur í Háskóla Islands. Þar
standa óþarflega oft tvær fylkingar
hvorgegn annarri. Spurning mín er
hvort stúdentar geti eða vilji ein-
hverju breyta um þetta, úr því að
málinu er beint til þeirra að sinni.
Gerum okkur strax ljóst að lítið
gagn er í því að breyta til muna
hinum núverandi formlegu valda-
hlutföllum. Það er í raun að viður-
kenna það yfir- og undirsátakerfi
sem ég mæli hér gegn. Enginn
vitkast heldur mikið við það eitt að
verða valdameiri. Stúdentar geta
breytt miklu engu að síður. Þar er
að mínu viti áhrifamesta og réttasta
leiðin sú að taka sem flest háskóla-
málefni til málefnalegrar og vel
undirbúinnar umræðu og kalla til
hennar sem flesta háskólanema
skv. fyrrgreindri skýrgreiningu. Af
nógu er vissulega að taka. Slíkar
umræður eru líklegar til þess að
verða upphaf stefnumótunar. I
þessu sambandi er þó skylt að geta
þess stúdentum til lofs að þeir hafa
þó nokkrum sinnum efnt til slíkra
mannfunda, en í svipinn minnist ég
þess ekki að háskólayfirvöld hafi
haft þann háttinn á.
Mál mitt mætti vissulega vera
II 1 !| 1 r
i$ í||| II 1 I Bi II 1! P
li 1 ifi V I
p 1 .1« lifl 1 mmm in| lllJl 1 1 H 1
væri stúdentum sjálfum og háskól-
anum miklu farsælla ef slíkum
áhuga og undirbúningi yrði vísað
burt úr samtökum stúdenta og yfir
til stjómmálaflokkanna (Hinn hlýi
faðmur þeirra stendur öllum opinn
svo sem kunnugt er!). Þá ættu
stúdentar að geta beitt sér samein-
aðir fyrir þeim nauðsynjamálum,
sem brýnt er að fram gangi.
Háskóli —
námssamfélag
Háskóli er að mínu viti
ekki rétt skýrgreindur sem
taka þátt í stjómun þeirra, að þjálfa
(enda þótt það standi í lögum).
miklu lengra, því að mér finnst sem
ég stansi í miðjum klíðum, þegar ég
slæ nú botninn í þetta spjall. En
einhvers staðar verður að setja
lokapunktinn. Ég óska ykkur stúd-
entum þess eins að lokum, að þær
kosningar sem nú fara í hönd megi
fara vel og prúðmannlega fram.
Sýnið nú stjómmálagörpunum
gömlu gott fordæmi og sannið fyrir
þeim að ekki er það einhlítt að
aukið vit fylgi vaxandi aldri. Og
umfram allt: Þegar kosningu er
lokið, leggið ykkur þá fram um að
standa alíir sem einn að öllu því
sem til heilla má horfa fyrir ykkur
sem námsmenn og Háskóla fslands
sem veitir ykkur fóstrið.