Stúdentablaðið - 01.11.1983, Blaðsíða 12

12
STUDENTABLAÐIÐ
Stefán Steinsson:
Af fjöldatakmörkunum í læknadeíld
— Fyrri hluti: Þróunin
Hugmyndin um að ekki skuli
mennta nemu takmarkaðan fjölda
lækna er gömul. Þegar Kristján
Sveinsson augnlæknir var að læra
voru læknanemar fimrn og ekki var
talið að hægt væri að hleypa nema
þrem þeirra í gegn. í Stúdenta-
blaðinu I936 er fjallað unt þessa
takmörkun í Ijósi þess hversu
marga lækna þjóðin þurfi að eiga.
Á þeim árum voru kennarar
læknadeildar almennt trúaðir á að
markaðurinn væri að yfirfyllast.
Samt er það ekki fyrr en á allra
síðustu árum að atvinnulausir
læknar hafa sést á kreiki. Þeir held
ég þó að hafi ætíð átt kost á ein-
hverri vinnu sem læknarán þessað
kæra sig um hana. Mér er næst að
fullyrða að þeir hafi ekki soltið. Það
er loðið hugtak þetta atvinnuleysi.
Upphaf nútíma
fjöldatakmörkunar
Baráttu deildarinnar fyrir þeirri
fjöldatakmörkun sem nú er komin
á má rekja aftur til ársins 1969. Ári
áður hafði reglum reyndar verið
breytt á þá lund að nú þurfti að ná
öllum prófum á I. ári til að mega
setjast á 2. ár. I þá daga mætti sú
breyting harðri andstöðu, þótt
þetta sé orðin viðtekin regla nú til
dags.
Vorið 1969 samþykkti deildin að
krefja nýnema ákveðinnar lág-
markseinkunnar á stúdentsprófi,
7,25 úr stærðfræðideild og 8,0 úr
ntáladeild. Þáverandi mennta-
málaráðherra Gylfi Þ. Gíslason
staðfesti það. Nemar mótmæltu á
þeim forsendum að stúdentapróf
væri ekki samræmt. Auk þess væri
þarna verið að núa ákveðnu getu-
leysi um nasir menntaskólunum.
Allt fólk með stúdentsgráðu hlyti
að eiga að sitja við sama borð.
Einnig vitnuðu menn til yfirlýsing-
ar ráðherra hálfu ári áður um að
aldrei skyldi hann líða neinar inn-
tökutakmarkanir í læknadeild.
Gerðu læknanemar og nýstúdentar
m.a. út fjölmennan leiðangur og
eltu Gylfa að skipshlið er hann var
á förum utan. Þeir vildu fá hann til
að staðfesta yfirlýsinguna skriflega.
Ekki náðu þeir tali af ráðherra og
skipið létti akkerum undir háværu
bauli leiðangursmanna.
Þessi inntökutakmörkun varð að
heilmiklu blaðamáli. Deildin og
ráðherra áttu í vök að verjast svo að
samþykkt var að taka svo marga
inn sem kennslurými í verklegri
efnafræði leyfði. Reyndist rúm
fyrir 108 svo að allir komust inn
það árið.
Deildinni hafði hins vegar farn-
ast betur að berja á offjölgunar-
grýlunni á öðrum vettvangi. Hún
hafði hækkað lágmarkseinkunn
eftir I. ár úr 7,0 upp í 9,0 á kvarð-
anum frá —23 upp í 16,0. Nemar
mótmæltu ákaft, án árangurs.
Þannig féllu % þeirra sem innritast
höfðu haustið 1968.
Óskabarn fæðist
Árið eftir var samþykkt að halda til
streitu fyrrgreindri kröfu um lág-
markseinkunn á stúdentsprófi, þ.e.
hvað varðaði inntöku nýstúdenta
haustið 1970. Jafnframt var skorað
á stjórnvöld að staðla stúdentspróf.
Skömrnu siðarfæddist„numerus
elausus" í svipaðri mynd og hann er
í dag. Var hann fljótlega sam-
þykkturog staðfesturaf Gylfa Þ. Þá
féll fyrri krafa um inntökuskilyrði
úr gildi.
Veturinn 1970—1971 gátu kenn-
arar læknadeildar ekki komið sér
saman um hversu mörgum skyldi
hleypt upp af 1. ári. Talan 24 var
vinsælust. Jafnframt lofaði rektor
að rneira fé yrði veitt til deildar-
innar. Því var fjöldatakmörkun
frestað það árið. Fengu allir að fara
upp sem náðu prófum.
Næstu tvo vetur, 1971—1973,
þróaðist fjöldatakmörkunin lítið.
Ákvæðið var komið inn í reglugerð
þótt beitingu þess væri frestað.
Kennarar undu því nokkuð glaðir
við sitt, enda var verið að breyta
heilmörgu öðru í skipulagi deild-
arinnar. Skrautlegar tillögur komu
þó af og til fram en runnu út í
sandinn. Má sem dæmi nefna hug-
myndina um að miða fjöldann á 2.
ári við krufningarými í Liverpool.
Veturinn 1973—1974 fóru nem-
ar og kennarar í kröfugöngu að
menntamálaráðuneytinu til að
krefjast úrbóta í byggingamálum
deildarinnar. Var þáverandi deild-
arforseta flaggað í fylkingarbroddi.
Ýmislegt smálegt hafðist upp úr
krafsinu.
Þennan vetur var mikið rifist um
hvort þeir sem á janúarprófum
féllu mættu sitja til vors og taka
vorpróf. Leitað var lögfræðings og
á ýmsu gekk. Niðurstaðan var
nemum í vil, meira að segja voru
haldin haustpróf og enginn sleginn
af nema hann félli.
Þreföld postulatala
1974-1975 var deildin með einhver
tilþrif sem runnu út í sandinn.
Málinu var enn „frestað".
1975— 1976 samþykkti deildin
að beita fjöldatakmörkun eftir
janúarpróf. Nemar báru þó sigur úr
býtum: Tilkynningin hafði borist
allt of seint. Enn einn ósigurdeild-
arinnar.
1976— 1977 heyrðist hin þre-
falda postulatala 36, sem nú er
orðin heilög í læknadeild. fyrst
nefnd. I þá daga voru engin rök til
fyrir henni. Deildin ætlaði eigi að
síður að nota hana til viðmiðunar.
Álit lögfræðings var að takmörk-
unin væri illa undirbyggð. Deildin
þráaðist við, hafði enda með sér
annan lögfræðing sem taldi henni
heimilt að beita takmörkuninni.
Nemar höfðu ýmsar mótbárur i
frantmi í deildarráði en tillögur
þeirra voru felldar. 31 af 51 náði
síðan vorprófum. Þá skyldi leyfa
hinum 20 að keppa um þau 5 sæti
sem eftir voru á haustprófum. Um
sumarið fengu nemar Háskólaráð í
lið meðsér. Krafði þaðdeildina um
ýtarlega greinargerð fyrir nauðsyn
takmarkana og rökstuðning hinnar
þreföldu postulatölu. Þetta ásamt
ótvíræðum stuðningi menntamála-
ráðherra, Vilhjálms Hjálmarsson-
ar. var mikill sigur fyrir lækna-
nema. Á deildarfundi um málið
urðu allharkalegar umræður sent
lauk með stórsigri þeirra sem voru
á móti takmörkun. 45 nemar hófu
nám á 2. ári haustið 1977.
Veturinn 1977—1978 voru
óvenju margir á 1. ári eða 120.
Deildin ákvað þá að skella skolla-
eyrum við tilmælum Háskólaráðs
og ráðherra. Skyldu 36 fá að halda
áfram eftir jól og engin haustpróf
haldin. Eftir heilmikið þref og
stapp ákváðu Háskólaráð og ráð-
herra að taka ákvörðunarvaldið af
deildinni og fella fjöldatakmörkun
niður að órökstuddu máli. Vor-
prófin voru endurtekin að hausti
þótt sumir nemar fengju tilkynn-
inguna um það reyndarekki fyrren
4 dögum fyrir prófdag. Hvað um
það, yfir 60 nemar settust á annað
ár.
Það má fljóta með að fram til
þessa höfðu á bilinu 35—50 manns
jafnan farið upp á annað ár. Ætíð
höfðu einhverjir þeirra fallið út
síðar meir. því að í læknadeild fá
ntenn aðeins tvö próftækifæri í
hverju fagi. Undanþágur eru sjald-
gæfar sent sjálfur geirfuglinn. Á
þessum tíma var slíkur fjöldi sem
nú þekkist á einstökum árgöngum
hinna efri námsára því óþekktur.
Orrustan
Eftir ósigurinn 1977 hafði lækna-
deild sleikt sár sín í nokkra mánuði
en síðan sett nefnd í málið. Skyldi
hún „finna leiðir til að komast hjá
fjöldatakmörkun". Nefndin pældi
gauntgæfilega íöllum námskeiðum
allra ára. Hún leitaði upplýsinga
hjá forstöðumönnum allra greina.
Það merkilegasta sem nefndin fékk
út úr þeim var að fjöldi nemenda
sem unnt er að mennta á hverju
hinna 6 námsára nemur þrefaldri
postulatölu.
Nefndin skilaði áliti í ársbyrjun
1979. Er það skýrsla upp á nær 170
síður. nefnd gula skýrslan. Ekki
verðurefni hennar rakið hér. en álit
nefndarntanna var þetta: „Vafalít-
ið má fjölga nemum sem deildin
menntar nteð réttum breytingum á
skipulagi hennar."
1978—1979 náði 51 nemi fyrsta
árs prófum. Deildin hafði beðið unt
leyfi til fjöldatakmörkunar en Há-
skólaráð synjað. enda voru menn
vart byrjaðir að grufla í gulu
skýrslunni.
Nú varð stutt hlé, lognið á undan
stórviðrinu. Það sem síðan hefir
gerst er flestum læknanemum í
fersku ntinni. Deildin lét aðra
nefnd taka feitustu bitana úr gulu
skýrslunni og smíða ýtarlegan rök-
stuðning fjöldatakmörkunar. Var
hann síðan lagður fyrir Háskóla-
ráð. Bað deildin um að mega tak-
marka fjöldann við 36 og hækka
meðaleinkunn milli ára upp í 6,5 úr
5,0. Ætluðu stúdentar í Háskóla-
ráði að einbeita sér gegn hinu fyrr-
nefnda, vitandi það aðólíklegt væri
að þeim tækist að fá báðar tillög-
urnar felldar. En þegar á hólminn
kom kippti deildin tillögunni um
hækkun meðaleinkunnar burtu,
öllum að óvörum (?). Var fjölda-
takmörkun þá samþykkt. Yrði
miðað við meðaleinkunn allra
prófa á I. ári og 36 efstu fengju að
halda áfram.
Veturinn 1981—1982 fengu fall-
istar frá árinu áður að halda sinni
gömlu skráningu. þ.e. frá hausti
1980. áður en takntörkunin var
samþykkt. Stóðu þeir því utan við
fjöldatakmörkun. Af nýskráðum
náðu 40 prófum og átti að höggva 4
af. Læknanemar lögðu þá frant til-
lögu þess efnis að hleypa þessum 4
upp. því að þeir gætu vart kallast
„neyðarástand". Deildarráð felldi
tillöguna. Hún var þá lögð óbreytt
fvrir Háskólaráð og var mikið rædd
þar. Að endingu samjrykkti ráðið
að fresta beitingu þessa reglugerð-
arákvæðis. án þess þó að fjölda-
takmörkun yrði á neinn hátt lögð
niður.
Og loksins var hægt
að takmarka
Síðastliðinn vetur. 1982—1983,
náðu 54 1. árs prófurn. 4 voru jafnir
um 36. sætið. Nokkurt fát kom á
deildina sent vildi þá ntiða við
anatomíueinkunn eins og kveðið er
á urn í reglugerðinni. Allmargir
reyndust hins vegar hafa
anatomíueinkunn jafn háa hinum
36, þótt lægri væru í meðaleinkunn.
Einnig þótti sjúkrapróf hafa verið
fullseint haldið og því ekki lestrar-
jafnrétti með mönnunt. Loks var
borin frarn tillaga um að fjór-
menningunum yrði leyft að „sitja
saman" í 36. sætinu. Deildarráð
felldi hana. Var tillagan þá borin
undir Háskólaráð sent samþykkti
hana, m.a. vegna áskorunar frá
hinurn 15 sem aftar voru á merinni.
Því settust 39 á 2. ár í haust.
Nú hafa fimmtánmenningarnir
réttilega bent á að hér sé verið að
hringla með svo alvarlegt mál sem
fjöldatakmörkun. Eigi á annað
borð að takmarka fjöldann verði
reglurnar að vera nákvæmar og
þeim fylgt út í æsar. Æskja þeirsetu
á 2. ári á þessum forsendum. Þeir
hafa fengið sér lögfræðing en allt
bendir til þess að deildin og Há-
skólaráð muni daufheyrast við
bænum þeirra.
Eitt umdeildasta atriðið í út-
reikningunum í fyrra var að tvö
núlleiningafög voru að fullu reikn-
uð með í meðaleinkunn. Lofaði
deildin að nota sumarið til að
endurskoða reglugerðina m.t.t.
þessa. Það „gleymdist“. Því mun
sania ruglið halda áfram í vetur og
vor.