Fálkinn - 03.05.1930, Blaðsíða 11

11
F Á. L K I N N
Yngstu lesendurnir.
Eftirsóktur málmur.
Þegar talið berst að dýrum málm-
’T'> dettur okkur ósjálfrátt í hug,
°u’l, silfur og hin dýrmæta platína.
. n niálmar eru til miklu dýrmætari
essuiu og þýðingarmeiri mönnunum.
10 ''itum að járn er svo nauðsynlegt
mennirnir lærðu að hagnýta sjer.
Tuttugu þúsund árum áður en lvol-
umbus sigldi yfir Atlantshafið,
hræddu fornmenn hinn rauða málm
og hlönduðu hann sinki, silfri eða
tini. Á þann hátt gerðu þeir bronsið,
Hvernig. koparinn er hreinsaður.
ej Varla er liægt að vera án þess,
1( s °8 nú hagar til í heiminum og
Ms‘ Þvi gengur kopqj-. Nú það viss-
Pið ekki. Við allan iðnað er not-
sem náði svo mikilli útbreiðslu, að
heilt timabil er kallað eftir því.
Þið munið sjálfsagt eftir því úr
sögunni, að Rómverjar og Fönikíu-
menn voru mjög liagir á að gera
fallega gripi úr þessum gulleita málmi.
Frá þeim tíma hafa fundist kopar-
og bronsehlutir, sem gerðir hafa ver-
ið af mikilli snild. Hjer að o’fan sjerðu
gamla mynt, sem gjörð er úr þessum
efnum, hún líkist ekki mikið gjald-
eyri nútimans. Kopar er víða til i nátt-
úrunni. Hann er í ýmsum ölkeldum,
i þangi, eggjum, o.^ti og mörgum öðr-
um hlutum. Mest er þó af honum í
koparerts sem unnið er i stórum
námum.
Námumennirnir vinna mörghundr-
uð metra undir jörðinni, stórar lyft-
ur flytja þá til vinnu og frá. Smá
járnbrautarlestir flytja verkamenn-
ina út í námugöngin á þá staði, sem
unnið er á. Og þarna vinna þeir að
því að sprengja ertsinn fram úr iðr-
um jarðarinnar.
Inni í fjallinu eru boraðar djúpar
holur með rafmagnsborvjelum. í
livert skifti sem horað er eru gerðar
tíu til tólf holur í einu, tveggja metra
djúpar og í þær er stungið dynamit-
patrónunum.
Kopartenglar eru settir inn í pat-
s'ih'í- *t0Par, einkum raftæki öll. Næst
' i er kopar sá málmur, sem hestur
l’l leiðslu.
°Par var fyrsti málmurinn, sem
Málmiðnaður í fornöld.
VORIÐ ER K O M I Ð ..
með sameiginlegri ósk allra þeirra
ungu að eignast reiðhjól. — Hefi
gjört sjerstaklega liagkvæm iunkaup
á hinum heimsfrægu
8. S. A., Hamlet oo Þór
reiðhjólum, sem fyrir löngu
eru orðin landskunn fyrir gæðí.
S i g u r þ ó r .
rónurnar, koparleiðslurnar, festar
við batteríin og koparslökkvari not-
aður til þess að slíta aftur straumn-
um. Þið sjáið að hreinn kopar er
þannig notaður til vinslu óunnins
málms.
Að sprengingunni lokinni er erts-
inn fluttur upp á yfírborð jarðar.
Þar er hann mulinn og þveginn svo
jörð og öll óhreinindi skolast burtu.
Eftir verður koparínn, þó ekki al-
veg hreinn. Venjulega eru fleiri
málmtegundir í ertsinum.
Sprengingar.
Þegar húið er að þvo koparinn er
hann settur upp í stóra ofna og hit-
aður geysilega. Brennur jiá alt rusl,
sem í málminum er og stórir logar
í öllum regnhogans litum nema við
liiminn. Það ]iarf mikla nákvæmni
við þessa hreinsun, alveg eins og
þegar verið er að búa til einhvern
dýrindisrjett matar. Þegar loginn
fer að verða ljósblár er hætt að blása
í vindbelginn og málmurinn tekur
að kólna.
Hinum stóra ofni er hallað dálitið
til og gullinn málmurinn flýtur út,
hann geislar svo að ekki er hægt að
horfa í hann (verkamennirnir hafa
dökk gleraugu) og hann er svo heit-
ur að ómögulegt er að snerta hann.
í Belgíu er nú selt svo mikið af
rússneskum eldspílum, að innlendar
eldspitnagerðir hafa orðið að liætta
störfum. Belgar standast ekki sam-
kepnina og verða nú að setja toll á
litlendar eldspítur til þess að „rúss-
neski eldurinn“ fari ekki yfir alt
landið.
----x—
iiiiiiiiiiiiiiiiiEMiiiiiiaiimiiin
Líftryggið yður í stærsta
liftryggingarfjelagi á
Norðurlöndum:
Við árslok 1928 líftryggingar S
í gildi fyrir
yfir kr. 680,900,000.
H Af ársarði 1928 fá hinir líflrygðu 5
endurgreitt
kr. 3,925,700,23,
S en liluthafar aðeins kr. 30,000 *
og fá aldrci meira.
■i EZC
S Aðalumboðsm. fyrir ísland: S
S A. V. Tulinius, Sími 254. 3
ihiiimmiiiiiiiMiimiiiiiiiiiiái
Elsta, besta
og þektasta
ryksugan
er
Nílfisk.
Aðalumboð
hjá
Raftækja-
verslunin
Jón Sigurðss.
Austurstr. 7.
Válryggingarf jclagið NVE
\ DANSKE stofnað 186k tckur
j að sjcr LlFTEYGGINGAR
j og RRUNATRVGGINGAR
■ allskonar mcð bcsLu vá-
: Iryggingarkjörum.
\ Aðalskrifslofa fyrir ísland:
Sigfús Sighvatsson,
Amlmannsstig 2.
■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■ ■■■■■■■*■■■■■■■■■■•■■■■
Einn af rikustu mönnum Japana
liefir nýlega greitt rikissjóðinum i
Japan 21 miljón yen (um 37 miljón
gullkrónur) i erfðaskatt. Ilann licit-
ir barón Sumitomo. En arfurinn var
400 miljónir króna.
-----x----