Fálkinn - 23.08.1930, Side 7

F A L K I N N
7
Hvernig sagan fór.
Josef Smith njeri saman lófunum
brosti ánægður. Alt hafði leikið
\ lyndi og hepnin hans var alveg
óskiljanleg.
. Hann virti notalegu stofuna fyrir
sJer. Hún var alveg eins og hann
hafði óskað sjer hennar. Arinn í
norninu, dúnmjúkur leguhekkur með-
*ram veggnum hinumegin, þykt teppi
a gólfinu og skrifborð undir glugg-
anum. Og þvílíkt útsýnil Út um
stóra gluggann sá langt á haf út og
Ib'æna hólma og eyjar. Það var sál-
gófgandi að liorfa út um þennan
^ugga þegar veðrið var eins og í
?ag- Jósef Smith var upþlagður til
a° vinna núna — skrifa.
Jósef Smith leit á sig í speglinum.
Hann var beinlínis grannvaxinn i
nýju bláu fötunum. Hárið var orðið
hUnt i kollinum, að visu var það —
en það voru svo margir hugsandi
'nenn, sem ekki áttu eitt af hinum
þneniur frægu hárum hans Bis-
•^arcks á kollinum. Það gerði minst
*>!• Hann hafði sofið ágætlega í nýja
‘'uminu sínu —- alt var sVo frábærl
njerna i húsinu. En það hafði líka
kostað skildinginn. Minstu ekki á
Pað Jósef, hugsaði hann, — þessi
tuttugu þúsund koma aftur.
Hann leit kankvíslega í spegilinn
aftur. Kinnarnar á honum voru svo
nnöttóttar og fallegar í dag, rakstur-
JUn hafði gengið svo vel þó að hann
nefði ekki heitt vatn að raka sig úr.
Það var varla hrukku að sjá í and-
ntinu á honum þó hann væri kom-
'nn yfir fertugt.
Hann leit á klukkuna, Hm, átta.
ntú væri ekki amalegt að fá sjer bita
:,ð borða. Hann hafði keypt sjer mat
Jil margra daga þegar hann kom
1 gær, og honum skyldi ekki verða
vandræði úr að matreiða. Hann fór
fnam í éldhúsið. Ekki gaf það stof-
Unni eftir. Ja, mikill fyrirmyndar-
Uiaður hlaut hann að vera þessi
fyrri eigandi hússins, þó ekki virt-
,st hann mikill fyrir mann að sjá.
okritið að hann skyldi t, d. ekki
tnuna hvar hann geymdi eldspíturn-
un, Og svo var um fleira, t. d. síma-
skrána. Hann hlaut að vera minnis-
*aus, karlsauðurinn, Og Smith hafði
ekki tekist að finna símaskrána enn
°g hafði hann þó leitað dyrum og
úyngjum.
Meðan Smith var að hugleiða þetta
uafði hitnað á katlinum. Svo sauð
Uann sjer egg, skar brauð og srnurði
ög settist síðan við gluggann og
fór að snæða.
Hann kveikti sjer i sigarettu um
jeið og hann rendi niður siðasta
ui'auðbitanum. Svo helti hann í boll-
:,Un aftur og tók hann með sjer nið-
l,r í stofuna. Þar settist hann i
‘Uýksta hægindastólinn, saup á boll-
Unum, reykti sígarettuna og naut
'Hsins.
Það var ekki lítils virði að hat'a
Pessa skáldgáfu sem hann hafði.
,Jað var eitthvað annað að vera
skáld en að sitja á skrifstofu og
skrifa tölustafi í bækur. Honum
Uafði aldrei dottið i hug að hann
væri svona mikið skáld fyr — ja,
uann hafði nú ekki ennþá komist
j fyrsta flokk sögusamkepninnar, en
uann var þó alla jat'na elcki langt
jfú því. Hann hafði fengið æfingu.
^nt blöðum og tímaritum sögur og
s,,mar þeirra verið teknar, þó flest-
nr kæmi aldrei á prent. Ritlaunin
v?i'u að vísu ekki stór, en blöðin
'Öfðu víst ekki efni á að hafa þau
'aa'ri, og þóttist Smith þó viss um
í*u enginn fengi hærri borgun en
jjann. En nú þegar hann fengi verð-
:JUn í sögusamkepninni mundi ann-
a? að verða uppi á teningnuin. En
e}ginlega þyrfti hann ekki á neinum
jHaunum að halda. Að minsta kosti
ekki i bráð.
Ja, var hann ekki óskabarn lukk-
unnar? Um sama leyti, sem hann
uppgötvaði að hann var rithöfund-
ur, hafði hann unnið — ekki 30 eða
50 krónur heldur þrjátíu þúsund
krónur í happdrætlinu. Og Smith
var ekki svo auralaus að hann þyrfti
á peningum að halda þegar í stað
og yrði því að borga afföll af vinn-
ingnum. Ónei, hann gat beðið mán-
aðamótanna. Svo fjekk hann pen-
ingana og þá var næst að skrifa bók
heila bók. Þvi að þó hann yrði fræg-
ur smásöguhöfundur þá var hitt þó
betra að skrifa almennilega skáld-
sögu. Bæði nafnsins vegna og rit-
launanna.
Og hann hafði fengið ósk sina
uppfylta. Einu sinni fyrir mörgum
árum hafði hann fengið brjef frá
ríkum vini sínum, sem átti heima i
skemtibústað fyrir innan bæinn.
Hann hafði skrifað um hve vel sjer
liði og hve gott hlyti að vera fyrir
rithöfund að búa á slikum stað. Upp
frá þeim degi hafði hann látið sig
dreyma um að eignast hús sjálfur.
Alveg eins og húsið sem hann átti
nú. Og það hafði orðið eins og í
æfintýri.
Nú sat hann þarna undir eigin
þaki. Og merkilegt var hvernig þetta
atvikaðist. í sömu svifum og hann
hafði unnið í happdrættinu barst
honum tilboð frá nýstofnuðu húsa-
braskarafjelagi um svona húseign.
Það var alveg eins og þeir hefðu
lesið liugsanir hans. Jæja, það gat
verið að hann hefði látið orð falla
um þetta við einhvern.
Fasteignasalarnir voru alveg nýir
af nálinni. Þeir höfðu meira að
segja orðið að leigja sjer húsnæði
á skrifstofu hjá öðrum og lána sím-
ann þar. En fljótir voru þeir í snún-
ingum, alveg eins og þeir væru ný-
komnir frá Ameriku, og komu hon-
um undir eins í samband við Her-
inan Gran verkfræðing, þann sem
húsið hafði átt. Hann ætlaði i
langferð sögðu þeir, og vildi selja.
Fasteignasalarnir höfðu sagt að þessi
verkfræðingur væri eins konar ein-
búi og sjervitringur og Jósef Smith
sýndist útlit hans staðfesta þetta.
En það var svo sem ekkert út á fram-
komu hans að setja. Hann hafði und-
ir eins komið og sýnt Smith húsið,
sem var afbragðs vel haldið i alla
staði, vandað að öllum frágangi og
þar skorti ekkert, hvorki til eins nje
annars. Svo var kaupsamningurinn
skrifaður í snatri og kaupverðið
borgað. 1 peni.ngum út í hönd. Smith
átti peninga i bankanum. Það lá
ekkert á að þinglýsa sölunni, það
gæti Smith látið fasteignasalana
gera við tækifæri. Þegar Smith
spurði verkfræðinginn hvert hann
ætlaði að fara, svaraði hann að hann
ætlaði til Englands, út af einkaleyfi
á uppgötvun sem hann hefði gert.
Nú var sigarettan á enda t~ nú
var best að fara að starfa. Og Smith
stóð upp og leit út yfir fjörðinn.
Langt úti sást reykur frá eimskipi
og á öðrum stað sá hann seglskip.
Annars var ekkert að sjá. Þá barst
honum til eyrna kliður, eins og af
verksmiðju í fjarlægð. En hjer var
engin verksmiðja. Nú vissi hann
hvað það var. Áætlunarflugvjelin til
útlanda. Niðurinn varð sterkari og
nú fór vjelin yfir húsið hans í lítilli
hæð. Hann sá farþegana i gluggun-
um. Voru þeir að veifa til hans. Bara
að hann hefði verið með. Smith fann
hjá sjer útþrána. — „út vil jeg, út
svo langt svo langt“. Var það ekki
fallega sagt hjá Ibsen. Nei, Björnson
var það. Hann kunni stórskáldin,
hann Jósef Smith.
En nú varð hann að taka til starfa.
Ekkert ónæði hjer. Hann settist við
skrifborðið, tók papppírsörk, greip
pennan og glápti fram fyrir sig
upp i loftið og siðan á örkina. En
hugurinn vildi ekki fara á flug. Það
var þessi flugviel, sem hafði truflað
hann. Reynandi að fá sjer nýja síg-
arettu, það kom oft að gagni. En
áður en Smith hafði náð i sigarettu
var barið að dyrum. Hver gat það
verið. Sjáum nú til.
Smith kinkaði kolli uin leið og
liann lauk upp hurðinni. Þarna var
þá komin fyrverandi eigandi húss-
ins, Gran verkfræðingur. Smith sá
þegar að hann hafði breyst talsverl,
var miklu betur klæddur og sæl-
legri í andliti. Honum sýndist meira
að segja að hann hefði stækkað.
— Góðan daginn herra Gran, sagði
Smith, — hvert var erindið?
— Mig langaði til að tala ögn við
yður, svaraði hinn alvarlega.
Skrítið að hann skyldi ekki spyrja
hvernig hann kynni við sig og þess-
háttar, eins og menn eru vanir að
gera undir likum kringumstæðum.
Smith bauð honum inn í stofuna,
settist sjálfur við skrifborðið og
bauð hinum sæti þar lijá. Gran
horfði, fast á Smith, en sagði ekki
neitt. Þá brosti Smith.
— Langar yður ekki til að heyra
hvernig jeg kann við mig hjerna,
spurði Smith glaðlega.
— Jú, eiginlega langar mig tals-
vert til að vRa það, svargði hinn.
Og nú opnaðist munnurinn á
Smith fyrir alvöru. Gamla eigand-
anum hlaut að vera ánægja að því
að heyra, hve vel þeim nýja fjelli
við húsið. Og hann kleip ekkert af,
þegar hann var að segja frá ánægju
sinni yfir húsinu. Hinn sat og
þagði á meðan en þegar Smith loks-
ins þagnaði brosti verkfræðingur-
inn og segir: — Svo ætla jeg að
leggja fyrir yður eina eða tvær
spurningar.
— Gerið þjer svo vel, svaraði
Smith.
— Fyrri spurningin er þessi:
Hvernig hafið þjer eiginlega komist
inn í þetta hús?
Smith gapti. — Ivomist hingað
inn? Var maðurinn vitlaus? Kom-
ist hingað inn? Hvað átti hann við?
—Jeg skil ekki hvað þjer eigið
við, stamaði hann.
— Það er nú ekki neitt torskilið,
svaraði hinn. — Jeg spyr einungis
um það, hvernig því víkur við, að
þjer sitjið hjer i þessari stofu.
Smith tók að ókyrrast. Það hlaut
að vera eitthvað athugavert við
kollinn á manninum. Fasteignasal-
inn hafði lýst honum sem sjervitr-
ing, einsetumanni. Það var kann-
ske betra að fara varlega. En þetta
var þó hans eigið hús.
—Jeg hlýt þó að hafa leyfi til að
sitja i minni eigin stofu, sagði hann
hálf vandræðalega.
— Ha, ha, svara&i hinn hlæjandi.
Vitfirringslegur hlátur, fanst Smith.
— Stofunni yðar. Þar skjátlast yður
nú dálítið. Hvað lengi eru þjer bún-
ir að eiga húsið?
— En herra minn trúr, Gran.
Jeg keypti þetta hús af yður í fyrra-
dag. Hafið þjer mist minnið?
Þá varð hinn alvarlegur. — í
fyrradag? Hvar, má' jeg spyrja?
Smith þóttist nú viss um, að mað-
urinn væri ekki með öllum injalla.
— Já, í fyrradag. Inni i bænum
hjá fasteignasalanum hjerna, sem
þjer þekkið.
— Hvað borguðuðþjer fyrir húsið?
— Eruð þjer nú líka búinn að
gleyma þvi. Tuttugu þúsund krón-
ur út i hönd.
— Hvað heitið þjer eiginlega?
— Nei, þetta tekur út yfir allan
þjófabálk, mælti Smith óþolinmóð-
ur. Það var nú komið. nóg af svo
góðu. — Reynið þjer að hafa yður
á dyr. Að öðrum kosti hringi jeg til
lögreglunnar.
— Jeg held, að mjer stæði nú öllu
nær að gera það, svaraði hinn ró-
lega. Lánið mjer símaskrána.
Smith varð aftur litið á manninn.
Síðast þegar hann var staddur hjer
hafði hann ekki getað fundið hana
og nú vildi hann fá hana lánaða!
— Nei það er satt, hún er læst niður
í neðstu skúffunni, sagði hinn,
beygði sig áfram, tók upp lykil og
opnaði skúffuna. Þaðan dró hann
brátt 'simaskrána upp og tók að
blaða í henni.
Smith skildi þetta ekki. Og hann
ljet það í ljós.
— En jeg þykist sjá, hvernig í öllu
liggur, mælti hinn rólega. — Nú
skulum við þegar í stað snúa okkur
að því. Lögreglustjórinn er sennilcga
ekki kominn á skrifstofuna ennþá,
við verðum að drífa hann á fætur.
Nr. 08. Því næst hringdi hann og
fjekk samband. — Nú lögreglustjór-
inn er að raka sig. Segið honum að
l'lýta sjer og' hringja upp Gran verk-
fræðing, Solstreif nr. 90, undir eins
og hann er búinn. Það liggur ínikið
á. Að því búnu snjeri Gran verk-
fræðingur 'sjer að Smith.
— Þjer haldið því fram, að þjer
hafið keypt þetta hús af mjer í
fyrradag inni í bænum?
— Já.
— 1 fyrradag var jeg i Miinchcn.
Smith ldó.
— Það er ekki hlæjandi að jiessu,
svaraði hinn þurlega. Ef þjer takið
ekki þessu máli með alvöru getur
gamanið kostað yður tuttugu þús-
und krónur. Svarið aðeins greiðlega
og blátt áfram spurningum mínum!
Þjer haldið því fram, að þjer hafið
keypt húsið af mjer. Eruð þjer viss
um, að það hafi verið jeg.
— Þjer voruð að minsta kosti í
öðrum fötum ekki jafn snyrtilegum
og nú. Smith tók nú að gerast óviss.
— Mjer virðist líka, að þjer væruð
ekki heldur svona stór og breiður
yfir brjóstið.
— Nú, þarna kemur það. Nú skil
jeg hvernig í öllu liggur. Við eigum
nefnilega einn svartan s.auð í fjöl-
skyldunni, frænda minn, sem er
mjög líkur mjer í útliti. Þegar jeg fór
skyldi jeg lyklana eftir hjá frænku
ininni, sem býr ein út af fyrir sig.
Hún gat ekki haft son sinn hjá sjer
vegna órcglu hans. Sennilega hefir
hann stolið lyklunum, látist vera
eigandi hússins og gabbað yður.
Þegar jeg kom til bæjarins í gær
loftleiðis, var frænka mín ekki
heima. Jeg hjelt þvi, að hún hefði
hrugðið sjer hingað og bjóst við að
hitta hapa hjer. Og svo finn jeg yð-
ur í staðinn.
Smith stundi og hnje aftur á bak
i stólnum. — Svikinn, svikinn, ekki
aðeins um 20 þúsund krónur, held-
ur um alla framtiðardraúmana.
í sama bili liringdi siminn. Það
var lögreglustjórinn. Gran verkfræð-
ingur var greiður i svörum. Með
fám orðum skýrði hann, hvernig i
öllu lá. Hann lagði sjerstaka áherslu
á að skeyti yrðu send til allra landa-
mærastöðva og viðkomustaða flug-
vjelanna suður.á bóginn. Hann gaf
mjög glögga lýsingu á sökudólgnum.
Meðan á öllu þessu stóð sat Smith
hreifingarlaus og alveg utan við sig.
Loks var Gran verkfræðingur bú-
inn. Hann leit á Smith, sem sat ná-
fölur og niðurbeygður. Hann kink-
aði koili framan i Smith.
— Jæja, svona fór það fyrir okkur.
Þetta er skáldlegt, finst yður það
ekki, skáldlegt eins og — eins og
efni í smásögu.
En þá leið yfir Jósep Smitli.
Á eldspýtnastokkum sænska eld-
spýtnafjelagsins er limdur miði, sem
á stendur: „Getir þú komið þvi til
leiðar að sonur þinn stofni aldreh
skuld, hefir þú gert honum stærsta
greiðann‘“. Það er eldspýtnakóngur-
inn Kreuger, stærsti lánveitandi
heimsins, sem hefir látið prenta mið-
ana!