Fálkinn - 15.11.1930, Blaðsíða 6

6
FÁLKINN
Þessir fiskar eru elcki ósvipaöir hákarli. Úr baki þeirra gengur löng taug,
sem þeir svifta fram og aftur til þess aö eiga hægara meö aö ná i
smærri dýr og jeta þau.
alveg nýja hugmynd um dýralíf
Galapagoseyjanna.
í sumar sem leið gerði Beebe
annað afrek, sem eigi mun halda
nafni hans skemur á lofti en hið
fyrra. Hann fór að gefa sig að
rannsóknum-dýralífs á djúpsævi.
Hin merka rannsóknarför dr
Johs. Smidt á „Dana“ er ýmsum
kunn hjer á landi, vegna þess að
dr. Schmidt hefir áður starfað
að rannsóknum hjer, en fullyrt
er að rannsóknir dr. Beebe sjeu
ágætar til viðbótar og uppfyll-
ingar þeim rannsóknum, sem
gerðar voru á „Dana“.
Dr. Beebe hafði aðalsetur sitt á
Bermudaseyjum. Hann gerði sjer
sillcivörpu og veiddi í hana á 500
—1000 metra dýpi. En þegar
djúphafsfiskar eru dregnir upp
á yfirborðið þá afmyndast þeir
og springa stundum í tætlur, er
þeir missa vatnsþrýstingsins, sem
á þeim er í heimkynnum þeirra.
Beebe vildi hinsvegar sjá sem
best hvernig djúphafsdýrin litu
út niðri í djúpunum og ljet því
gera sjer stálhylki og sökti sjer
og aðstoðarmanni sínum í því
niður í hafsdjúpin. Var hylkið
með gluggum og ágætum ljósa-
útbúnaði og auk þess sími úr því
upp í skipið. Þeir Beebe og Otis
Barton aðstoðarmaður hans köf-
uðu fyrst í 500 til 600 feta dýpi
en smáfærðu sig svo upp á skaft-
ið. Lengst komust þeir 1426 fet
niður í djúpin og er það heims-
met. Ekki var dimt á þessu dýpi
en bláleitur bjarmi, svo að þeir
sáu vel í kringum sig. Gerðu þeir
teikningar af dýrunum og sömu
dýrum náðu þeir í vörpur á eftir
og gátu því skýrt frá hvernig þau
litu út í verunni. — Og varla
munu önnur eins furðudýr hafa
sjest eins 'og þeir Beebe komu
með úr förinni — flest dýr, sem
vísindamenn þektu eigi fyr. Alls-
konar afbrigði af fiskum í fárán-
legustu myndum, sumir blindir,
aðrir með svo stór augu að þau
voru alt að helmingi kroppsins,
aðrir með örlítil augu á „prjón-
um“.
Allir þessir djúphafsfiskar
voru ránfiskar. Hinir stærri og
sterkari jeta þá veikari. Þeir
gleypa fæðuna ótugða. Mátti oft
Stálklukka dr. William Beebe á leið
niður í djúpin frá rannsóknarskip-
inu. Til hægri sjást „augun“ á þessu
stáldufli, sem gera rannsóknarmönn-
unum kleift aö sjá út i djúpiö.
finna í maga fiska, sem veiddust
aðra minni, sem voru enn ómelt-
ir og af því gera sjer hugmynd
um lifnaðarháttu þessara dýra.
Dr. Beebe er nú að starfa að út-
gáfu bókar um þessa síðustu ferð
sína. Myndir þær, sem hjer birt-
ast eru frá honum og koma í
þessari nýju bók hans.
Já, Jón.
ÞaS er mál manna að þeir, sem
eru fljótir að ákveða sig og hagnýta
sjer óvænt happ, sjeu vanir að fá
alt sem að þeir óska.
Jón var ekki svo heppinn að til-
heyra þessum flokki manna. Því
miður verðum við að viðurkenna
að hann tilheyrði þeim gagnstæða.
Og þó hann væri aðdáunarverður
ungur maður að öðru leyti, var hon-
um það lífsins ómögulegt að vera
fljótur að ákveða sig eða afkasta í
skyndi, því sem hann átti að gera.
Ilann var vanur að bíða með að
taka ákvarðanir, þangað til að það
venjulega var orðið um seinan.
Þegar Jón varð ástfanginn komu
þessi vandræði hans enn betur í
ljós.
Það skal sagt Jóni til afsökunar,
að þetta var i fyrsta skifti sem hann
varð ástfanginn, og að hann var auk
þess mjög óvanur að umgangast
stúlkur og kom varla nokkru orði
upp þegar hann var í návist þeirra.
Það var lika svó óheppilegt með
það að Sigga hjálpaði honum ekk-
ert. Hún var nefnilega feimin og
uppburðarlaus sjálf. Og það að hún
bar hlýjan hug til Jóns, gerði hana
ennþá feimnari og fámálli þegar
Jón var við.
En Jón hafði nú einu sinni ákveð-
ið að biðja stúlkunar við fyrsta tæki-
færi. En það var eins og þetta
tækifæri ætlaði aldrei að koma —
eitthvað af systkinum Siggu, sem
voru fjölmörg, voru altaf að flækj-
ast hjá þeim. Og ef svo hittist á
að þau væru ein þá tók það vana-
lega svo Iangan tima fyrir Jóni að
búa sig undir það, sem hann ætlaði
að segja, að það var altaf éitthvað
sem kom í veg fyrir það að hann
gæti byrjað. Loksins — það var ynd-
isfagran sólskinsdag — sat Jón al-
einn með konu þeirri er hann unni
— úti undir túngarði.
Nú var runnin upp hin mikla
stund.
En það var svo skrítið með van-
ann, Jón horfði alt í kringum sig
einsog honum fyndist endilega að
einhver myndi koma og trufla þau.
Sigga sat við hlið hans, rjóð í kinn-
um og niðurlút.
Jón tók á öllu sem hann átti,
ræskti sig og færði sig svolítið nær
Siggu.
Sigga, sagði liann og leitaði eins-
og áður eftir orðunum. Það er —
jeg meina — ó — loksins erurn við
þá orðin alein — er það ekki?
Ilún horfði á hann stórum aug-
um, en leit svo aftur niður.
— Jú, Jón, muldraði hún óróleg.
Jón horfði gaumgæfnislega í kring-
um sig. Alt var kyrt. Hann laut að
henni.
— Jeg — það er dálítið, sem mig
hefir lengi langað til að tala við
þig um — dálítið, sem jeg ætlaði
að spyrja þig um.
—■ Já, Jón?
— En það hefir altaf verið svo
erfitt fyrir mig að ná tali af þjer
einni. —- Er það ekki?
— Jú, Jón, hvíslaði Sigga óþol-
inmóð og andvarpaði.
Jón andvarpaði líka. Þetta var i
raun og veru afar erfitt. Hvernig
átti nú að halda áfram? Skyldi hann
eiga að kyssa hana fyrst? Hvernig
fóru menn eiginlega að þvi að biðja
sjer stúlku? Hvað voru menn vanir
að segja? En sú vitleysa að hann
skyldi ekki hafa hugsað út í það
áður. Átti hann bara að segja: Viltu
giftast mjer? Nei, það var altof nær-
göngult.
Jeg elska þig? Viltu gera mjer
þá ánægju að verða konan mín?
Hann hafði einhversstaðar lesið það,
en gat ekki fengið af sjer að segja
það sjálfur. Það var eitthvað svo
hátíðlegt. Iíannske það væri betra
að segja það dálítið kæruleysislega,
svo sem eins og: Eigum við nú ekki
að rugla saman reitum okkar? Ald-
rei! Ekki við hana Siggu. Það var
lífsins ómögulegt. Sigga andvarpaði
aftur og horfði biðjandi á hann.
Hann sá það og þúsund setningar
flugu í hug hans . En. .. .
— Það eru allir farnir að heim-
an, er það ekki? Það var alt og
sumt sem hann gat sagt.
Sigga hrökk við.
-— Já, Jón, hvíslaði hún.
Hann lagði hönd sína ofan á
höndina á henni.
— Sigga — mig langar til — jeg
meina viltu vera....
Hann þagnaði. Hið næma eyra
hans hafði orðið vart við hljóð að
baki þeirra. Hann leit aftur og sá
lítið drengjastígvjel og barnsfót. JEinn
krakkanna sat upp á garðinum og
hlustaði!
— Jæja, Jón? Rödd Siggu var lág
og lokkandi. Hún hafði ekki tekið
eftir neinu.
Örvæntingin bjargaði Jóni. Það
var ef til vill í fyrsta sinni á æf-
inni að hann gat hagnýtt sjer ó-
væntan atburð. Hann slepti hendi
hennar, reif blað úr vasabókinni
sinni, skrifaði nokkur orð á það og
rjetti Siggu það.
„Jeg ætlaði að fara að spyrja þig
að því hvort þú vildir giftast mjer,
en það situr einhver þarna uppi
á garðinum og hlustar eftir því sem
við segjum. Ekki að líta upp. Skrif-
aðu svarið hjerna.
Sigga andvarpaði ljettilega, en hún
leit ekki upp. Hann stakk blýant-
inum í hendina á henni. ,
„Já, Jón“ slcrifaði hún.
Kafbátsför Sir Hubertus Wilkins,
flugmannsins fræga, sem fyrstur og
— hingað til siðastur — allra manna
fór í flugvjel yfir norðurhöfin frá
Alaska til Spitsbergen, er þessar vik-
úrnar undirlniin af svo miklu kappi,
að ætla má að alvar liggi bak við
enn ekki aðeins tilhneiging forstöðu
mannsins til þess, að láta heimsblöð-
in tala um sig. Undanfarnar vikur
hefir Wilkins verið að reyna kaf-
bátinn, eftir að þær breytingar hafa
farið fram á honum sem liann telur
nauðsynlegar til fararinnar, og í vet-
ur stendur til að fara reynsluferð
undir ísunum við austanvert Græn-
land. Eins og áður hefir verið sagt
frá, hefir hinn frægi norski vísinda-
maður H. U. Sverdrup ráðist i för
með Wilkins, sem aðalvísindamað-
ur leiðangursins i hafrannsóknum.
En ýmsir gagnfróðir menn um kaf-
bátaferðir telja för þessa hreinustu
fávisku, og fullyrða, að úr henni
komist enginn lifandi svo fremi, að
ekki sje snúið aftur undir eins og
að ísnum kemur. — Leiðangur Wilk-
ins kostar um eina miljón króna, og
hefir þó kafbáturinn sjálfur verið
leigður Wilkins fyrir — einn dollar
— því samkvæmt lögum má Banda-
ríkjalier ekki lána neitt af áhöld-
um sínum endurgjaldslaust. Er því
leigan sett þannig, að öllum sje ljóst
að lögunum hafi verið hlýtt, og hins-
vegar það, að stjórnin vilji veita
Wilkins styrk til fyrirtækisins.
----x——
Kona ein i Múnchen sem heitir
Marie Beyer er fræg fyrir það, að
hún hefir alskegg, sem mjög líkist
skegginu á Frans heitnum Jósep
Austurríkiskeisara. Svo reykir hún
líka pípu.
----x-----
Sá sem fyrstur gerði brjefspjöld
með myndum (póstkort) hjet J. H.
Locher og átti heima i Zúrich. Árið
1872 ljet hann prenta brjefspjald í
Núrnberg og var á því landlagsmynd
frá Luzern. Þessi huginynd hans
breiddist síðan út um allan heim, en
hann hafði ekki hugsun á að gera sjer
fje úr henni. En þetta fyrsta brjef-
spjald hans gengur nú kaupum og
sölum fyrir of fjár. Menn skyldu ekki
halda, að brjefspjaldið væri aðeins
58 ára gamalt.
----x----