Fálkinn - 11.07.1931, Blaðsíða 3

F A L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framkvœmdastj.: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Bankastræti 3, Reykjavík. Sími 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—7.
Skrifstofa í Oslo:
Anton Schjöthsgade 14.
BlaSið kemur út hvern laugardag.
Áskriftarverð er kr. 1.70 á mánuði;
kr. 5.00 á ársfjórðungi og 20 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millimeter
Herbertsprent, Bankastræti 3.
Skraddaraþankar.
Nýlega bar það við suður í Nor-
mandí, að lítið eiinskip fór í skemti-
ferðalag með rúmlega 500 manns, er
flestir eða allir voru úr verkaiýðsfje-
laginu i Nanles. Þar voru heimilisfeð-
ur með fjölskyldur sínar og vini og
tilgangur fararinnar var sá, að skemta
sjer á siglingu meðfram ströndinni
einn sunnudag. En örstuttu eftir að
iialdið var úr höfn með gleði og
glöðu skapi allra þátttakenda, eru
flestir þeirra liðið lík. Skipinu liafði
hvolft og Ægir gleypt meiri hluta far-
þeganna.
Þau likin sem ráku voru jörðuð
með mikilli viðhöfn og það varð
þjóðarsorg í Frakklandi yfir þessum
hryggilega atburði. Og stjórnin lof-
aði eins og brenda harnið sem forð-
ast eldinn, að hún mundi gera ráð-
stafanir til, að varna slíkum slysurn
framvegis.
En — það er of seint að byrgja
brunninn, þegar harnið er dottið í
liann.
— — Hjer á landi hefir „barnið
dottið oftar í brunninn", en með
fiestum eða öllum öðrum þjóðum. Og
þessvegna vaknar sú spurning ósjálf-
rátt, í livert skifti, sem svona slys
her að höndum: Höfum við byrgt
brunninn? Er hann byrgður? Getur
barnið ekki dottið í hann?
Vitanlega er aldrei mögulegt að
hyrgja brunninn til fullnustu. Það er
ómögulegt að afstýra slysum að fullu
og öllu. En það sem hjer er átt við
er þetta: Er þannig í haginn búið,
að stjórnarvöldin þurfi ekki að fá
vonda samvisku eftir eilthvert slys-
ið og segja: Nú skulum við gera það
sem við áttum að gera fyrir löngu.
Oft hefir verið á það bent; og
einkum af einum góðum og gegnum
manni, sem þekkir meira til sjó-
mensku en flestir aðrir, að lijer
vanti tilfinnanlega eftirlit með ör-
yggi skipa, sem talca með sjer far-
þegaflutning með ströndum fram. En
þessu hefir alls ekki verið sint eins
og skyldi. Enn leyfist ljetthlöðnum
skipum og jafnvel vjelhátum, að
hlaða sig fólki á þilfarið, og ekkert
tillit tekið til fyrirmæla um björg-
unartæki og því um likt. Vjelbáta
rekur bjargarlausa úti i hafi nieð
fjölda mannlífa — farþega — inn-
anhorðs, án þess að sjeð hafi verið
fyrir svo miklu sem að hafa nægileg
matvæli handa fólkinu, ef förin
dregst fram úr áætlun. Og fleira
mætti nefna. Hvernig er með smá-
skipin og björgunartæki þeirra handa
mörg hundruð farþegum?
Um víða veröld.
----X----
RÁÐNING GÁTUNNAR.
Það var á Berlínarráðstefnunni
1878. Fúndir voru leynilegir, og full-
trúarnir höfðu skuldbundið sig til
að gefa blöðunum ekki neinar frjett-
ir af því, sem gerðist. Skrifararnir,
sem einnig höfðu þagnarskyldu að
gæta voru á milli funda undir eftir-
iiti leynilögreglumanna. Samt sem áð-
ur skeði það merkilega, að í „Times“
stóð daglega stutt yfirlit yfir það,
sem fram fór á fundunum.
— Þetta er aldeilis dæmalaust!
Hjerna stendur ennþá útdráttur i
„Times“ — lestu það sjálfur, stéttar-
bróðir!
Orð þessi voru mælt með reiðilegri
röddu, og um leið rjetti prússneski
sendiherrann blaðið að stjettarbróð-
ur sínum austurríska. Þeir sátu báð-
ir á gildaskála í Berlín.
Hinn síðarnefndi, von E. barón, tók
við blaðinu af fjelaga sínum og las
undrandi.
— Það er sannarlega óskiljanlegt.
Frjettaritari „Times“ er undir ströngu
eftirliti njósnara, livar sem hann fer,
án þess þó að hann viti um það sjálf-
ur, hjelt E. áfram.
— Hver veit nema einhver af full-
trúunum, sem situr á ráðstefnunni
skrifi honum það, sem gjörist? sagði
Austurríkismaðurinn.
— Óhugsanlegt, svaraði hinn. Skrif-
aranna er gætt og alt sem þeir senda
frá sjer er vandlega rannsalcað.
— Þetta er aftur ein af gátum þeim,
sem skýtur upp í lieimi stjórnmál-
anna! En segið mjer, þekkið þjer
annars frjettaritara „Times“ í sjón?
— Nei, svaraði A, en jeg skal fá
einhvern lil að benda mjer á hann.
Jeg er ákaflega fíkinn i að upp kom-
ist um málið og ælla að reyna að
ráða fram úr leyndarmálinu.
— Það er ágætt, mælti Austurríkis-
maðurinn — og ef yður líkar það
ekki miður skal jeg reyna að hjálpa
yður.
Brátt komust ungu stjórnmála-
mennirnir að hvar frjettaritari „Tim-
es“ var vanur að borða miðdegisverð.
Það var i gildaskála einum i Wil-
helmsstrasse.
Gengu þeir þangað og sáu Englend-
inginn koma inn í liinn slóra matsal
og taka sæti við borð eitt. Hann tók
biað sitt og las i þvi meðan hann var
að borða miðdegisverðinn, án þess að
lítta nokurntima í kring um sig.
— Verið varkárir og felið yður á
bak við blaðið, hvíslaði A. skyndilega.
Einn af skrifurunu var að koma inn!
Nú skulum við taka vel eftir hvort
þeir hafa nokkurt samband með sjer.
En skrifarinn sökti sjer niður í blað
sitt, á meðan hann var að borða og
leit hvorki til hægri nje vinstri.
— Nú skulum við aðgæta hvort
þjónninn skiftir um blöðin fyrir þá
eða hvort þeir biðja liann fyrir nokk-
ur boð hvor tií annars.
En hvorugt skeði og hvorugur
hinna grunuðu hreyfði sig úr sæti
sínu svo það var óinögulegl að sjá
að nokkurt samband væri milli þeirra.
Frjettaritari „Tiines" fór fyrstur út.
Hann sagði ekki eitt einasta orð við
þjóninn um leið og lian'n borgaði. —
Það var ekki sami þjónninn og bar
á horð fyrir skrifarann.
— Það er ómögulegt að gruna skrif-
arann, hugsaði E. barón. Það að hann
borðar á þessum matstað getur komið
lil af þvi, að hann liggur svo nærri
fundarsalnum.
A. sagði þó yfirmanni sínum frá
því, sem hann hafði sjeð.
— Kæri stjettarbróðir, sagði hann
vingjarnlega. Þjer eigið þakkir skilið
fyrir yðar góða vilja, en þetta sem
þjer segið er engin nýjung fyrir mig.
Bæði frjettaritarinn og slcrifarinn
hafa verið undir eftirliti síðan ráð-
stefnan byrjaði, en það er sjálfsagt
ekkert sainband á milli þeirra. Eng-
lendingurinn fær sjálfsagt frjettir
sínar á annan hátt og það er nú mál
til komið að við förum að komast að
því. Það feliur grunur á okkur alla
ef þessu heldur áfram, og ríkiskansl-
arinn -— nú já, þjer getið svo sem
hugsað yður það — er æfareiður.
Þegar sendiherrarnir hittust næst
var E. mjög ergilegur yfir liinum lje-
lega árangri af njósnarstarfi sínu.
Austurríkismaðurinn hló.
— Það hefir ekki gengið betur fyr-
ir mjer. Hver einasti fulltrúi er undir
eftirliti og það er haldinn vörður um
hvern og einn' af okkur. Þjónn sá,
sem frjettaritari „Times“ liefir á hót-
elinu þar sem hann dvelur, er leyni-
lögregluþjónn, sem hefir tekið að sjer
þennan starfa til þess að geta betur
setið urn hann og allar brjefaskriftir
hans eru. undir ströngu eftirliti, þó
sendir hann blaði sinu á hverjum
degi langt töluskeyti, sem ekki er
liægt að koma i veg fyrir að verði
sent.
Allar tilraunir til þess að komast
að leyndarmálinu mishepnuðust, og
„Times“ flutti framvegis daglega
sannar frásagnir uin hina leynilegu
fundi Berlínarráðstefnunnar. Forset-
inn, Bismarck fursti, var eins og
þrumandi Jupiter, en það kom fyrir
ekki — ekkert komst upp.
Fyrst mörgum árum seinna komust
menn að því livernig í öllu lá. Það
var enski skopmyndateiknarinn Har-
ry Furniss, sem kom því upp. Það
var mjög einfalt, ákaflega einfalt.
Frjettritari ,.Times“ kom inn i
veitingaskálann, hengdi hattinn sinn
á snaga og lók sjer sæti. Skrifarinn
kom rjett á eftir, liengdi hattinn sinn
í nánd við liattt frjettaritarans en alt-
af hægra megin, og settist siðan við
horðið. Hvorugur þeirra skifti sjer
liina minstu vitund af hinum. Eng-
lendingurinn horðaði, borgaði og fór
leiðar sinnar hinn rólegasti, um leið
og hann setti upp hattinn, sem hjekk
hægramegin. Þegar hann koin á her-
hergi sitt dró hann undan fóðrinu á
hattinum ágrip um fundi þá sem ver-
ið höfðu um daginn, samdi töluskeyti
um þá og fór síðan með það á síina-
slöðina, með leynilögreglumenn á
hælum sjer.
Skrifarinn tók þann hattinn, sem
hjekk vinstra meginn og þegar liann
kom heim lil sín dró hann fram úr
fóðrinu ekki óálitlegan þýskan pen-
ingaseðil. Þannig gekk það, og það
var alt og sumt.
PÁFAGAUKURINN í New York
SEM YITNI. — varð hjónaskiln
----------------- aður einn með
einkennilégu móti fyrir þremur ár-
um. Og nú liefir sagan vakist til lífs
aflur, vegna þess að hjónin sem
skildu þá ljetu nýlega gefa sig sam-
an í annað skifti, og gleymdu öllum
gömlum væringum. Þessir koma við
sögu: Louis Morel kaupmaður í New
York, Stella Francis dansmær, Rp-
bert Browning meðdansari hennar
og loks páfagaukurinn Coco.
Morel sá Stellu dansa í fyrsta sinn
— og síðasta — fyrir rúmum 5 ár-
uni; varð hann áslfanginn og hauð
henni liönd sína og helminginn af
auði sínum, en setti það skilyrði að
hún hætti að dansa. Hún tók vel í
það, en sagðist þó verða að sjá með-
dansara sinn við og við. Og Morel
var ekki að hafa á móti því og sagði,
að hann gæti heimsótt þau þegar
liann vildi.
Svo stóð brúðkaupið — i fyrra
sinn — með mikilli viðhöfn. Frú
Stella lagði ekki annað með sjer í
húið en einn páfagaug, enda liafði
Morel nóg af öllu. En honum var illa
við páfagauka. Þó gaf hann henni
þetta eftir, enda var páfagaukurinn
erfðagóss frá afa Stellu og var átt-
ræður. Coco fjekk nýtt búr, alt ioga-
gylt og var hengdur í gluggann á
dyngju frúarinnar.
Nú liðu tvö ár í friði og fögnuði.
Vinurinn Browning var heimagang-
ur í húsinu. Og Morel þótti vænt um
komur hans. En svo var það einu
sinni að frúin varð að fara út til
þess að drekka te hjá vinkonu sinni.
Annars fór hún aldrei út nema með
manninum sínum.
Morel ranglaði einn um stofurnar
á meðan og ieiddist. Loks tylti hann
sjer niður í dyngju konunnar sinnar.
og ætlaði að láta páfagaukinn skemta
sjer, því að hann gat sagt svo margt.
En Morel gat ekki fengið hann til að
segja neitt af því, sem hann var van-
ur að segja þegar kona hans var við-
stödd. Coco sagði aðeins eina setn-
ingu: „Kystu mig Robert", og þessu
þrástagaðist fuglskrattinn á í sífellu,
en Morel auminginn svitnaði.
Daginn eftir fjekk hann leynitög-
regtuþjón til þess að hafa gát á
frúnni. Það kom á daginn, að hún
fór jafnan út í bæ, meðan bóndinn
var á skrifstofunni, og að hún heim-
sótti á þessum ferðum Robert
Browning og engan annan.
Svo kom hjónaskilnaðarmálið og
Coco var notaður sem vitni og dóm-
arinn tók hann gildan. Og Stella
varð að yfirgefa ríkmannlega heim-
ilið í New York og fjekk ekkert með
sjer — nema páfagaukinn.------------
-----Eftirleikurinn hófst í febrú-
ai í vetur er þau rákust á i eihum
baðstaðnum við Miðjarðarhaf, Morel
og konan lians fyrverandi. Þau
gleymdu öllum gömlum væringum
og Morel fyrirgaf Stellu og bað hénn-
ar í annað sinn. En tók það fram, að
tiann vildi hvorki sjá Browning eða
páfagaukinn.
Þessi krafa spilti engu. Því að
Coco er dauður, en Browning fallinn
í ónáð hjá Stell.u, sem nú vill hvorki
heyra liann nje sjá. — Og nú eru
hjónin komin í annað sinn í fögru
íbúðina sína i New York. Þar er alt
eins og áður var nema enginn Coco
í gutlbúri og enginn Robert til að
kyssa.
Forstjórinn: — Svo þjer viljið fá
frí í dag, til, þess að vera við jarð-
arför frænku yðar?
Vjelritunarstúlkan: — Já, það er
að segja, nema það verði rgining.
Þá vil jeg heldur fá fríið á morgun.
inn á hvert heimili.
F.A.Thiele
(JL . Bankastr. 4.
Sjónaukar mjög ódýrir. — Lestr-
argleraugu, með ókeypis mátun,
Sólskygni, Sólgleraugu o. fl.