Fálkinn - 18.03.1933, Qupperneq 12

12
F Á L K 1 N N
Ágúst
Nýlega voru liðin 200 ár siðan
þj'óðhöfðingi einn dó, sem margar sög
ur liafa myndast um og það ekki
að ástæðulausu, því að maðurinn
var að mörgu leytii einkennilegur
og þannig gerður, að tekið var eft-
ir honum. Þetta var Agúst Saxa-
fursti og síðar Pólverjakonungur,
sem liloíið hefir viðurnefnið slerki.
Maðurinn sem sneri sundur skeifu
milii handanna.
...... hann tók stóra, langa og
þunga járnpipu upp milli fingranna,
eins og hún væri títuprjónn. Eng-
inn gat leikið það eftir honum“
segir liertogafrúin af Orleans, sem
heimsótti hinn unga ríkiserfingja
1087. Sjö árum síðar varð liann
kjörfursti af Saxlandi og konungur
Póllands. Óefað liefir liann verið
sjerlega ramur að afli, því að marg-
ar krafíasögurnar um liann voru
komnar í liámæli uin hans daga og
vottfestar af sjónarvottum. Hann tók
gulldiska og gullföt og kreisti þau
saman í lófa sjer eins og pappír og
einu sinni þegar vel lá á lionum tók
hann skeifu með berum liöndum
og braut hana sundur í miðju. Skeifa
þessi er enn höfð til sýnis á þjóð-
menjásafninu í Dresden^ Á sama
safni eru líka byssur með meifa
en þriggja metra löngum hlaupum.
Venjulegir menskir menn urðu að
hafa stoð undir hlaupinu að fram-
an er þeir skutu úr þessum ferlíkj-
um, en Ágúst lijelt þeim iárjettum
i lausu lofti og hleypti af þeim án
þess að skjálf.a yrði vart i hend-
inni. Brynja lians var ekki neitt smá-
smíði. Bollilífarnar bak og fyrir voru
40 þund á þyngd en hjálmurinn 13
pund. Og þessu klæddist hann er
hann gekk til víga, án þess að sjeð
vrði að hlífarnar gerðu honum erf-
itt fyrir.
Safnið í Ilresden, sem áður er
getið, á sjerstæða myndastyttu af
Ágúst sterka. Hann sjest þar undir
glerklukku í krýningarskrúða sínum,
er liann var í þegar hann var krýnd-
ur konungur Póllands í Iíraká. Er
það blá skikkja með ísaumuðum
blómum úr gullþræði og brydding-
ar margar og breiðar úr liermelinu-
skinni, en undir stálbrynja. Gullkór-
ónu ber hann á höfði, sverðslíðrin
alsett gimsteinum og hjöltin ineð
stórum tópasteinum. Á bringunni
hangir fílsorðan danska og í annari
hendi ber liann veldissprota og epli
úr skiru gulli. Andlit iikneskisins
er gert efíir afsteypu sem gerð var
af andliti konungs meðan liann lifði
og kvað vera svo eðlilegt að menn
furðar á að sjá myndina ekki siður
en sumar bestu vaxmyndirnar á
safni madame Toussau i London.
Þessi afsteypa var týnd í 175 ár en
þegar hún fanst var líkneskisandlit-
sterki.
ið gert eftir henni og er þvi ekki
gamalt.
Ágúst sterki var mikill kvenna-
vinur og lítið. hreinlífur, enda voru
þjóðhöfðingjar þeirra ára flestir
með því markinu brendir. En nú
er komin önnur öld og nú hneyxlar
Garol Rúmenakonuúgur allan heim
inn með ástamálum sínum og cru
þau þó ekki nema smáræði hjá
bralli Ágústs sterka.
Ennþá ganga suður i Saxlaudi
munnmæli um úrræði þau, sem
Ágúst hafði til þess að koma vilja
sínuin fram. Þannig var það einu
sinni, að hjákona konungsins, hin
fagra greifynja af Königsmark heimt-
aði að fá að aka út — í sleða. En
nu var þetta um hásumarið. Morgun-
inn eftir var sleði við dyrnar og
liringlaði í bjöllunum á hestunum;
og lnin fór út og ók á harða spretti
upp á torgið og leiftruðu snjókrist-
allarnir á götunni. Það hlaut að hafa
snjóað um nóttina eða hvernig lá
i þessu? Konungur hafði látið strá
salti á götuna frá höllinni og á torg-
ið um nóttina. — Annað skifti,
sömuleiðis að sumarlagi, voru þau
stödd í veiðihöllinni Moritzburg,
konungur og hin dutlungafulla ást-
mey hans. Það var heitt og hún dæsti
og sagði: „Jeg vildi óska, að hjerna
væri svolitið af þjettum trjám með-
fram veginum svo að það væri for-
sæla“. Forsæla skal verða komin á
morgun", svaraði hann og um morg-
uninn eftir var komin þarna röð
af háum lauftrjám. Hafði liann látið
heila sveit af liermönnum setja nið-
ur trje um nóttina, meðfram vegin-
um fram af höllinni. Þessi trjágöng
eru til ennþá og undrast menn að
þau skuli hafa orðið til á einni
nóttu.
„Þetta eru riddara-skrautkerin
svokölluðu“, segir leiðbeinandinn i
, postulínssalnum" i gömlu konungs-
höllinni í Dresden, og bendir á 12
stór skrautker kinversk, nærri því
mannhæðar há og með bláu útflúri.
En að þau eru kend við riddara á
þá sögu, að Ágúst sterki var einkar
hrifiim af öllum kínverskmn skraut-
gripum, enda var kínverskur list-
iðnaður tiltölulega miklu fremri
evrópeiskum, en nú er. Og einkum
dáðist hann mjög að kínverska
postulíninu og varð sú aðdáun til
þess, að hann kom á stofn fyrstu
postulínsgerðinni í Evrópu, en það-
an er komið hið fræga Meissner-
postulin. — Friðrik Vilhjálmur
Prússakonungur vissi vel hve hrif-
inn Ágúst var af kínverska postu-
líninu, en sjálfur hafði hann lítið
dálæti á slíku, en lagði liinsvegar
mikla áherslu á, að hafa hraustlega
hermenn kringum sig. í lífverði
hans voru eingöngu grannvaxnir og
beinvaxnir menn og eigi minni, en
tveir metrar á hæð. Sendi hann
Ágústi því 28 kínversk postulínsker
en í þakklætis skyni sendi Ágúst
honum heilan riðil liermanna og
voru allir yfir tvo metra. Tólf af
kerunum eru enn í höllinni, en sum
hafa verið seld og þykja ekki lista-
verk nú á dögum.
Hutchinson sá, setn í smnar ætlaði
að fljúga hjer um með fjölskyldu
sina, en strandaði í Grænlandi við
litinn orðstír hefir nýverið reynt að
fá leyfi til að láta dætur sínar tvær
sýna sig á fjölleikahúsi, til þess að
afla sjer fjár til nýrrar flugferðar,
sem hann liafði áformað frá Lond-
on til Ástralíu. En yfirvöldin neituðu
um leyfið.
-----x-----
NÝIR HERMANNABÚNINGAR Á
ENGLANDI
Enska herstjórnin hefir nýlega
lögleitt nýja einkennisbúninga handa
fótgönguliðinu. Eru þeir úr „Kahki“
eins og gömlu búningarnir en frá-
brugnir þeim að ýmsu leyti, ekki
sist höfuðfötin. Nýju búningarnir
þykja ekki eins fallegir og þeir
gömlu en hinsvegar er fullyrt að
þeir sjeu miklu hentugri.
HUGVITSMANNASÝNINGIN í
KAUPMANNAHÖFN
Sýning með þessu nafni liefir ver-
ið haldin i Kaupmannahöfn undan-
farnar vikur og hefir þar verið
margt furðulegt að sjá, af allskonar
Uþpfyndingum og nýjungum. Eru á
sýningunni úm 300 nýjar uppgötv-
anir Meðal þeirra, sem einna mesta
atliygli liefir vakið er ein eftir
danskan mann, Axel Andersen fra
Middelfarl. Hefir hann fundið upp
aðferð til þess að beygja Irje eins
og honum líst og er talið, að þetta
•sje mjög þýðingarmikið fyrir trje-
smiði og muni hafa í för með sjer
nýjáh stíl, I. d. i liúsgagnasmíði.
Hjer á myndinni sjest hugvitsmað-
urinn með ýmsa muni, sem hann
hefir gert úr beygjanlega timbrinu
sinu.
VESÚVÍUS FARINN AÐ GJÓSA.
Vesúvius er athafnameira eldfjall
en Hekla, og mun flestum hjer á
landi þykja bættur skaðinn. Hekla
sjálf hefir ekki gosið siðan 1845,
en i nágrenni liennar liafa orðið
Ivö gos síðan, nfl. í Krakatindi ár-
ið 1878 og á Lambafit vorið 1913.
Hinsvegar er eldur uppi í Vesúvius
með fárra ára millibili. Þannig gaus
hann mikið árið 1929 og nú herma
nýjustu frjettir, að hann sje farinn
að gjósa aftur. Myndin hjer að of-
an er frá gosinu 1929.