Fálkinn - 22.04.1933, Blaðsíða 4

4
F A L K I N N
Sögubrot úr sveitinni.
Eftir Ingunni Páisdóttir.
„Já, niikið hefi jeg nú skrif-
að þessa daga“, mælti Bergur
á (ii 1 i drýgindalega við sjálfan
sig. „Og engan grunar hvað
jeg geti verið að skrifa; kunn-
ugir og ókunnugir vita, að ekki
skrifa jeg í þarfir sveitarinnar,
eða liins opinbera. En jeg skrifa
fyrir mig og jeg veit hvað jeg
ætla að gera. Loksins hefi jeg
fu'ndið köllun mína: Jeg ætla
að semja skáldsögu. Að visu
hefi jeg ekki borið það við
áður og er því algerlega óvan-
ur. En bágt á jeg með að trúa,
að öðru eius gáfnaljósi og jeg
veit að jeg er, verði skotaskuld
að leysa úr sliku smáræði. . .
Bað verður tæplega liægt að
segja, að tilgangurinn með þess
ari sögusmíð sje góður. Sagan
verður auðvitað svivirðing á
nágranna mína, eða sama sem
nágranna. ísaleiðin er ekki löng
þótt hún sje dálítið lengri. Jeg
verð að segja ósatt, en það gera
öll skáld meira og minna. Eitt-
livað verður yrkisefnið að vera.
Þessar þrjár kímnissögur,
sem Björn minn í Láguhlið
færði mjer, eru góð viðbót við
mín skrif. Hann veit hvað hann
syngur, hann Björn gamli, og
liann er þó lalsvert eftirtöku-
samur, karlfuglinn, þótt hann
sje fullmikill jábróðir; stund-
um kemur það nú fyrir“.
Vanalega var Bergur ai-
varlegur á svip og í framgöngu.
En nú var liann óvenjulega
glaður í bragði og skemti sjer
við að lita yfir viðburði dags-
ins. Bergur kendi nokkurum
krökkum nágranna sinna á-
kveðinn tíma á dag. Var nú
kenslustundin úli þennan dag
og börnin lögð á stað heimleið-
is. Veðurútlit var iskyggilegt og
ekki laust við að Bergur liefði
áhyggjur af ferðalagi barnanna.
Þó liafði hann kvatt þau, og
hvorki boðið þeim fylgd, nje
látið á sjer skilja að veður
væri ótrygt. Hann lijelt að
hann væri einn í gömlu bað-
slofunni sinni á Gili, og sagði
hátt við sjálfan sig:
„Iivað ætli jeg sje að gera
mjer áhyggjur út af ferðalagi
barnanna; þau rölta heim og
ná Jiangað, ef ekki gerir undir-
eins manndrápsbyl!“
Bergur stóð upp úr sæti sínu
og fór að skálma um gólfið
með gleðibros á vörum. Þá tók
liann eftir Fríðu, konu sinni.
llún liafði lekið sjer sæti fram
við dyrnar og var að lesa i bók.
„Þú ert þá að lesa þetta bölv-
að ekki sehs bull“, sagði Berg-
ur með fyrirlitningu; en bráð-
um glaðnaði yfir honum aftur
og bætti liann þá við drýginda-
lega: „En vertu róleg, góða
niín! Máske get jeg hjálpað
þjer bráðum um eittlivað
skemtilegra að lesa“.
„Og livað er liað?“ Fríða leit
upp úr bókinni og augun lýstu
undrun og aðdáun.
„Jeg ætla nú ekki að láta
það frjettast að svo stöddu.
En, þjer að segja, ætla jeg
sjálfur að fara að semja skáld-
sögu .... og hún verður les-
andi máttu trúa. Eitthvað
merkilegri en þetta gutl, sem
nú er helst á boðstólum".
Fríða varð glöð við; hún
iiafði nú raunar lítið lesið i
bókinni, lieldur lialdið svona
á henni til málamynda á með-
an hún beitti algerlega athygl-
inni að manni sínum. Hún liafði
einmitt verið að dáðst að þvi
með sjálfri sjer, hvað Bregur
var undur glaður að sjá og leit
vel út. Ósjáifrátt fór hún að
hugsa um hvað gleðin getur
mikið breytt mannsandlitinu.
Það var kannske munur að sjá
liann Berg og vei’a nálægt hon-
um, þegar hann var í svona
góðu skapi eða umgangast
liann þegar liann var ölvaður
og hafði all ill á liornum sjer.
Hún liaí'ði einmitt fyrir nokk-
urum vikum lengið nóg af að
sjá bónda sinn í slíku ástandi.
Jónmundur í Háuhlíð hafði
verið gestur á Gili og komið
þangað mjög ölvaður með
Bergi, er sjálfur var út úr
drukkinn. Sú heimsókn endaði
með skelfingu, þvi að Bergur
harði óþyrmilega á gestinum.
Hafði hún gengið grátandi á
milli Jieirra og ekki við neitt
ráðið. Þá varð henni ljóst hvað
ofurefli það var henni að
stjórna manni sínum í slíku
ástandi. En sem betur fór tók
forsjónin í taumana og leiddi
Jónmund lieim til sín, en Berg'
beint í rúmið. Kveðjum var
gleymt í það sinn og sömuleið-
is gleymdist Jónmundi að þakka
Bergi gestrisnina.
Fríða mundi undur vel þenn-
an leiðinlega atburð og ósjálf-
rátt lirukku lienni lár af augum.
Og þó að það væru gleðitár
gat hún ekki komist hjá því að
fella þau.
Bergur hafði nú tekið ákvörð-
un um hvernig hann skyldi
verja tímanum næstu daga. Á
skáldsögugerðinni ætlaði hann
að byrja þegar í stað. Hún varð
að sitja fyrir öllu öðru og þoldi
enga bið. Það gerði minna til,
þó eitthvað af heimilisstörfun-
um yrði að biða í bráðina.
Andans-afrek hans urðu að
metast meira, en búshyggja
lians fyrir munn og maga. Að
vísu fanst honum í öðru veif-
inu, að svo gæti farið, að hann,
sem enn. var óvánur rithöfund-
ur, mundi þurfa nokkura stund
til að semja skáldsögu. En
liann var fjarri þvi, að láta
sjer koma til liugar að geta
ekki leyst þann vanda. Og úr
því liann har það traust til
hæfileika sinna átti þjóðin
heimtingu á, að liann lægi ekki
á liði sínu, þegar liann hefði
lokið við að semja söguna, átti
þjóðin einu skáldi fleira og það
var óneitanlega heiður fyrir
liaiia.
Eftir þvi sem Bergur liugs-
aði lengur um þetta hugðarefni
sitt, varð honum ljóst, að hann
mátti á engan liátt draga sig í
hlje. En hitt fahn hann líka,
að liann mátti ekki láta undir
liöfuð leggjast að finna Hákon
bróður sinn á Bakka. Engan
vissi liann Ilákoni vitrari, enda
liafði hann til lians sótt niarga
þá speki, er haiin munaði drjúg
um. Nú vildi hann um fram alt
ná fundi lians til þess að fræð-
ast um ýmsa þá hluti, er hon-
um þótti mikils varða, og stóðu
nærri þeim stóru áformum,
sem liann ætlaði að lielga
starfskrafta sína.
En í þetta sirin gafst ekki
tími til frekari hugleiðinga.
\rar dagur að kvöldi liðinn og
ekki um annað að gera en liátta
og sofa og láta sig dreyma um
frægð skáldanna og fleira.
Næsta morgun vaknaði
Bergur við að klukkan i bað-
stofunni sló 5. Honum duttu
óðar í hug þessi eftirtektar-
verðu orð: tíminn er það dýr-
mætasta, sem maður getur
eytt. Hann hugleiddi livað mik-
ilsverðan sannleik þessi fáu orð
höfðu að geyma og klæddi sig
í skyndi. Síðan gekk hann
hljóðlega að rúmi konu sinnar
og vakti hana með kossi.
Fríða var dálitla stund að
átla sig; hún var óvön að vakna
svo snemma, og þó fremur að
vera vakiri á þennan liált;
svona atlot frá mannsins liendi
voru lienni nýlunda og' gerðu
liána forvitna. Þegar hún liafði
áttað sig til fulls spurði hún
ofur góðlátlega livað um væri
að vera.
„Elskan mín, nú verðurðu að
greiða fyrir mjer eins og best
þú getur“, sagði Bergur og
gerði sig mjög bliðan og klapp-
aði Friðu hlýlega. „Nú stend-
ur mikið til í dag; jeg ætla að
hregða mjer að heima’n. Fyrst
og fremst ætla jeg að finna
ITákon bróður minn, því að
helst til lengi liefir mjer dvalist
að heimsækja þann vitra mann
og njóta fræðslu lians. Svo þarf
jeg að koma áriðandi brjefum
á póstinn, og ýmislegt er það
fleira, sem jeg þarf að útrjetta
ef dagurinn endist. Það fyrsta
sem jeg þarf að gera, er að
vekja Gvend til að gefa liest-
inum; sjálfur má jeg ekki tefj-
ast við það. Svo þarftu að hafa
til lianda mjer ferðafötin, kaff-
ið og matinn".
Fríða varð fyrir vonbrigð-
um er hún heyrði livað til stóð.
Hún hafði hálft í livoru hlakk-
að yfir því, að nú mundi and-
inn liafa komið yfir bónda
sinn, svo liann liefði engan frið
fyrir skáldsögu’nni, sem liann
ætlaði að semja. Og það var
ekki nema eðlilegt að liann
hjeldist ekki í rúminu er svo
stóð á. En svo var það ekki
annað en þetta alkunna bæjar-
slangur hans, sem rak liann á
fætur. Og hún gat 'ekki orða
bundist, að láta á sjer skilja,
að þetta ferðalag mundi tæp-
lega svo nauðsvnlegt, að þess
vegna þyrfti að rifa sig upp
fvrir allar aldir.
En þá livarf blíðusvipurinn
af Bergi og röddin var ekki
lengur innileg. „Hvað segirðu
kona? Ætlar þú að selja þig
upp á móti mínum fyrirætlun-
um? Og er þjer ekki enn farið
að skiljast, að jeg ætlast til að
fyrirskipunum minum sje lilvtt
og það orðalaust“.
Fríða svaraði ekki neinu, en
settist upp i rúminu og tók til
fata sinna. Sú var venjan, að
svo best hjelst ástríkið á milli
hjónanna á Gili, að Frí'ða
lilýddi möglunarlaust. Svo fór
líka í þetta sinn að hún ldæddi
sig, án þess að til frekari orða-
skifta kæmi á milli þeirra og
tók til starfa sinna. Það var
ekki aðeins liennar hlutverk að
þegja i livert sinn, er þessi gáll-
inn var á Bergi, lieldur varð
hún samstundis og liann haí'ði
hreytt í hana einhverjum ónot-
um, að reyna að fitja upp á
einhverju samtali og haga þá
orðum sínum eins og ekkert
liefði ískorist. Og nú datt henni
í hug, á meðan hún var að tína
saman ferðaföt Bergs, að spvrja
hann um dálitið, sem eflaust
mundi þýða skap hans og
breiða yfir þetta lítilræði, sein
orðið hefði þeim að sundur-
lvndi.
„Heyrðu mig annars Bergur;
hefirðu nokkuð munað eftir
henni Guddu?"
„Við livað áttu?“ Bergur
spurði nokluið stutt, en þó fann
Fríða að hann var að ná jafn-
vægi yfir skapi sínu.
„Þú manst eftir skuldinni,
scm hún hað þig að innheimta,
eða rjettara sagt, þú sagðir
lienni að notfæra sjer skuldar-
viðurkenninguna, sem liiin
sýndi þjer, og bauðst lienni þá
að innheimta fyrir hana þessar
krónur“.
„Nú, hefi jeg ekki sagt þjer
frá þessu?“
„Ónei, það hefirðu nú ekki
gert, enda varðar mig kannske
lítið um það“.
„Jæja, jeg skal þá segja þjer
söguna, eins og hún gekk“,
sagði Bergur glaðlega og auð-
lieyrt að hann hafði gleymt því
sem áður fór á milli þeirra
lijóna.
„Jeg fór daginn eftir til
mannsins, sem skuldina átti að
4