Fálkinn - 29.04.1933, Blaðsíða 11

F A L K I N N
Skrítnir
í norðlægum löndum cr fjöl-
öreylnin í spendýrarikinu ekki eins.
mikil og í hinum suðlæ'gari lönduni.
Hjer á landi eru taldar aðeins 1(5
spendýrategundir, þar af 20 á landi
en 20 i sjó, en þessar tegundir eru
siimar svo likar hver annari, að
alnienningur gerir sjer ekki grein
fyrir muninum. Fuglarikið er hins-
vegar fjölskrúðugl. Og flokktir
smærri dýra, skordýranna, er hýsna
fjölskrúðugur líka, en þessi dýr eru
svo smá, að fólk veitir þeim litl.i
alhygli. Jafnvel vísindamennirnir
hafa fram að þessu látið skordýrin
svo afskiftalaus hjer á landi, að
þessi dýraflokkur er hvergi nærri
rannsakaður til hlítar.
En sá sem tekur sjer stækkunar-
gler í hönd og fer að skoða þessi
1 tlu dýr, sjer fljótlega, að þau eru
einkennileg upp á sína visu og svo
laránleg í vexli að undrum sætir.
Visindamennirnir hafa lýst um 300.
000 legundum af allskonar skordýr-
ur, en þeir álita, að þetta sje að-
eins hrot af þeim tegundum, sem
IiI sjeu i heinmum. í dag ætla jeg
að segja ykkur frá nokkrum kongu-
lóartegundum ög fleiri smádýrum,
sem eru liklega einkennilegri i út-
lili ,en þið hafið haldið.
„Öldnngar
Þið þekkið sjáll'sagt kongulóna,
sem hefir vakið eftirtekl ykkar
fyrir vefinn sem hún siJÍnnur til
þess að veiða hráð sina í. Mnrgir
krakkar ern lafhræddir við kongu-
lóna, en hún. er þó eiginlega frem-
ur meinlaust dýr — að minsta kosti
við ykkur. l>á munduð þið verða
hrædd ef þið sæuð kongurlóarteg-
und, sem lifir aústur i lútlu-Asiu.
Hún er margfalt stærri en kongur-
lóin hjerna, og hit hennnr er
slundum eitrað.
Kongurlóin, seiu þessi myud er
af heitir vilanlegtt nafni á latínu
eins og öll dýr, en við sktilum
ekki hugsa um það nafn. helriur
kalla hana „átteygðu kongurlontt
með tiugun i hnakkanum‘“. Það er
ekki auðvelt að læðast aftan að
henni, því að lnin sjer mann tindir
eins og hverfur i einni svipan.
Margar af þessum kpngulóartegund-
um eru ákaílega sprettharðar og
svo spretlharðar og svo fljolar i
hreyfingum, að maður sjer ekkerl
hvaðan þær koma eða hverl þær
fara.
hausar.
Fiifflsungi?
\ú skulum við skoða aðra kong-
urló, sem er alt öðru vísi úllits.
Hún er nýbúin að veiða stórt skor-
dýr i netið sitt. I>essi kongurló er
ekki sjerlega stór, en svo einkenni-
leg i útliti, að manni þykir það
þess vert að skoða hana. Hún er
með tvö stór augu sem standa fram
úr höfðinu og utan við þtiti ern
tvö minni, eins og aukaljós á hif
reið, hausinn er eins og á fugli, og
svo er hún með skegg í ofanálag!
Hefir ykkur nokkurntima riottið
annar eins haus í hug?
Nú skulum við athuga svolítið
viðureignina i netinu. Þessi kongur-
ló hefir sjerstaka bardagaaðferð.
Hún er svo lítil, að hún þorir ekki
að koma fast að stærri dýrunum,
sem hún veiðir, meðan þau eru i
fullu fjöri. Hún sveiflar sjer þvi í
sífellu framhjá veiðinni og spinn-
ur um hana nýjum þráðum, hnit-
miðar stefnuna í hvert skifti og
heldur áfram þangað til fórnardýr-
ið getur hvorki hreyft legg nje lið.
Þá veitist kongurtóin að því og
veitir þvi banasárið. Náttúrufræð-
ingurinn, sem gerði þessar athuga-
semdir lók líka eftir því, að stund-
um hjálpast þrjár eða fjórar kongu-
tær að því að ná veiðinni.
Við sjáum tika engisprettur. Und-
ir stækkunarglerinu eru þær ler-
legar — tikastar albrynjuðum stríðs-
hestum á miðöldum. Hjer gefur á
að títii einkennilegan engispretttu-
haus, sem við köllum geitarhausinn.
Það mætti 1 ika kalhi hnusinn „djúp-
hyggjuhausinn“, því að allar hrukk-
urnar i andlitinu gefa í skyn, að
þar sje mikið hugsað inni fyrir.

,,t,angdýrið“.
lljerna sjáið þið hræðilegt kvik-
indi, sem kallað er „galeodes". ’íf
við athugum myndina nákvæmlega
þá sjáum við fvrst og fremst tvær
þangmyndaðar krumlur eða klær,
og það eru liær, sem þetta dýr er
einkum einkennilegt fyrir. Ef við
förum að leitti að andliti eða haus
þá finnum við þetta hvergi. Klærn-
ar eru á sínum stað. En mqður
veit eiginlega alls ekki hvar sjálft
dýrið er, og þegar það er nægilega
slækkað minnir það einna helst
á hrynreið, sem veltur áfrain yfir
vígvöllinn, með tengur franx tmd-
an sjer, til þess ttð klippa sundur
gaddavírsgirðingar.
Ófreskja.
l.oks skulum við lita á „engi-
sprettubanann". l>að er hið fnrðu-
legasta kvikindi. Hann hefir enga
vængi, en hinsvegar er hann á-
kaflega sterkur og tiltölulega þung-
ur. Lappirnar eru nxeð löngum og
hvössum hroddum og nái hann
sjer í bráð þá sleppir hann henni
ekki aftur og til þess hjálpa þess-
ir broddar. í sjálfu sjer er þetta
einstaklega klunnalegt dýr og ein-
staklega stirðlegt i öllum hreyf-
ingum, alveg eins. og riddari i
þungri brynju. En vei þvi skor-
dýri, sem engisprettubaninn nær
i; það sleppur aldrei aftur.
Táta frœnka.
Hreina hondin.
(Austurlensk saga).
Ungur nxaður, Asim að nafni, var
dtig nokkurn leiddur fyrir Harun
;tl Rashid.
Asim hafði stolið brauði.
Hann kraup fyrir franxan básæt-
ið og leit bænaraugum á hið harða
andlit Kalifans.
„Þú hefir brotið boð kóransins
og lög mín; hvað hefir komið þjer
lil þess?“ spnrði katífinn.
11
„Þú hinn nxikli og voldugi
herra. ,leg á gamlan og veikan föð-
ur, sem jeg verð að hjúkra, og af
þeirri ástæðu vanræki jeg vinnu
mínu. Sulturinn neyddi m,ig þess-
vegna til þess að stela brauðinu.
Kálífinn leit harðlega á hann.
„Allah, sem veit hvað býr i
niönnunum, mun fyrirgefa þjer
brot þitt; en jeg, hinn jarðneski
dómari þinn, verð að Jialda lögin
lil fullnustu og hegna þjer“.
Hann gaf Mesrur, sem bar sverð
dómarans, merki.
Þegar Asim sá |iað, hvislaði hann
að kalífanum:
„Jeg bý yfir leyndarmáli, láttu
mig segja þjer það, áður en ' ieg
dey. Fyrir tveinxur nóttuni, sai jeg
við sjúkrabeð toður míns. Svefn-
inn yfirbugaði mig, og jeg sofn-
aði; en þá birtist fyrir mjer Suleim-
an hinn vitri, og kendi hann nxjer
galdraþulu. Þegar hún er lesin vlir
gullpening, og hann er siðan gral-
inn í jörðu, mun strax spretta upp
gulltrje með gullnum atdinum .-—
en þó —til eigin afnota má ekki
nota þuluna‘“.
„Komdu nxeð mjer i garðinn, við
skulum reyna galdur þinn. Gullið
ætla jeg að nota í þarfir ríkisins",
sagði kalifinn.
I>egar þeir stóðu i garðinunx,
var Asini fenginn gullpeningur.
Hann mælti fram galdraþuluna, en
rjetti kaliíanum síðan myntina, og
sagði: „Aðeins hrein lxönd, sem
aldrei hefir tekið neitt frá náung-
anum, má grafa myntina, og þvi
aðeins hefir galdraþulan áhrif —
hönd mín er elxki hrein —, en
graf þú myntina voldugi lierra".
„Allah er milcill. Jeg get ekki
grafið mvntina. Þegar bróðir minn
sat í kalifahásætinu, tók jeg dá-
litið af auðæfunx hans. Graf þú
myntina".
Stórvesírinn tók peninginn, en
sagði; „Mikli lxerra. Tekjur ríkis-
ins fara milli handa minna; jeg
lield ekki að gaJdraþulan hafi áhrif
í mínum höndum“.
Hann rjetti stór-ímaninunx mynl-
ina.
Stór-ímaninn sagði: ,>Umsjón
kirkjuskattsins hvílir á mjer; jeg
held að jeg hafi ekki getað haldið
höndum mínum frá eign annara.
Jeg læt hermálaráðg:afann fá hana.
Hernxálaráð":afinn tók myntina.
en lagði hana i lófa Asinxs. „Jeg
borga hermönnunum kaup, og skifti
lxerfangi, Jeg þori ekki að grafa
myntina".
Asinx leit á drottnara hinna trú-
uðu, sem sagði: „Asim, jeg þakka
þjer fyrir þessa kenningu. Upp frá
þessum degi ert þú dómari i Bagdad.
/f. F.
Fáðu mjer jójóiff mitt, pabbi.
Geturffn ekki beffiff knrtens-
clrengur?
- Viltu gcra svo vel og lála mig
fá jójóiff mitt?
—- Xei, jeg vil þaff ekki,