Fálkinn - 18.11.1933, Qupperneq 4

4
F Á L K I N N
Sunnudags hugleiðing.
En Guð sneri því til góðs.
Jonas Lie.
Mljhclin til vinstri er tekin af Lie '27 úra, en í miðjunni er mynd af hjókunum, tckin i Fredriksværn.
Til hægri mynd af Lie 71 árs.
I. Mós. 45:8
Ekki hafið þjer sent mig
hingað, heldur Guð; og hann
hefir látið mig verða Faraó
sem föður og herra alls húss
hans og höfðinga yfir ö.la
Egiptalandi.
I>essi góðu tíðindi gat .lóset'
nú sagt bræðrum sínum, er þeir
fundust aftur, að mörgum árum
liðnum. Táplausi sveinninn, sem
þeir höfðu farið svo illa með,var
nú orðinn að voldugum höfð-
ingja, sem launaði þeim iit með
góðu. bað voru orðin hausavíxl
á hlutunum. En hvernig var því
varið? Hann svaraði því sjálf-
ur: Ekki hafið þið sent mig,
helduv Guð!
Við ályktum — en Guð ræður.
En Guð. Hve stórfeldum breyt
ingum þau valda, þessi tvö smáu
orð!
Þér voruð dauðir vegna af-
brota yðar og synda, segir Páll
postuli. Þér lifðuð samkvæmt
aldarhætti þessa beims í liold-
leguiri girndum og voruð að eðl-
inu til reiðarinnar börn. En Guð,
sem er svo auðugur að misk-
kunn, endurlífgaði oss ásamt
með Kristi (Efes. 2:1—6). Áður
dauðir, nú endurlífgaðir; áður í
heiminum, nú á bimnum; áður
reiðinnar börn, nú miskunnar
aðnjótandi; áður í holdlegum
fýsnum, nú í og með Kristi. Hví-
lík umskifti! Og þeim valda
þessi tvö orð: „en Guð“.
Hinn sami postuli segir einnig:
Feður vorir voru allir undir
skýinu, þeir voru allir skírðir
til Móse, neyttu allir hinnar sömu
andlegu fæðu, og drukku allir
liinn sama andlega drykk. En
Guð hafði á flestum þeirra enga
velþóknunn, því að þeir féllu í
eyðimörkinni (I. Kor. 10:1—5).
Menn geta verið skírðir, sótt
kirkju og gengið til altaris, og
þó lokið æfi sinni í hinni mildu
eyðimörk. Hvílíkt alvörumál!
„En Guð“ — alt veltur á sam-
bandinu við liann!
Einum finst, sem liann eigi
sér engrar viðreisnar von; en
Guð frelsar bann. Annar bygg-
ur sig vera góðan eins og hann
er; en Guð kannast ekki við
hann.
Vera má að þú liugsir, að úti
sé um þig; en Guð veit altaf ráð.
Gleym þú aldrei að taka þau
með, þessi tvö smá-orð: „en
Guð“. Alt er undir þeim komið.
bau breyta allri aðstöðunni.
01 f. Ric. Á. Jóh.
Á hendur fel þú honum — —
Þig vantar livergi vegi,
þig vantar aldrei mátt,
þín bjargráð bregðast eigi
til bóta á einhvern hátt.
bitt starf ei nemur staðar,
þín stöðvar engin spor,
af bimni er þú þér hraðar
með hjálp og líkn til vor.
Norðmenn hafa undanfarin ár
minst 100-ára al'mælis tveggja
skáldjöfra sinna. Árið 1928 varð
Henrik Ibsen hundrað ára og
þessa afmælis mintust eigi að-
eins Norðmenn á hinn vegleg-
asta Iiátt heldur og leikhúsin
vígsvegar um heim. I fyrra var
afmæli Björnssons baldið liátíð-
legt og á stórfeldleik þeirra há-
tíðahalda mátti sjá, að BjÖrns-
son er enn vinsælasta skáld
Norðmanna. Loks mintust Norð-
menn nýlega hundrað ára af-
mælis Jónasar Lie, en ekki var
það gert með jafn stórbrotnum
hætti og hin fyrri skiftin. Og þó
má segja að Lie liafi eigi verið
síður vinsæll á sinn Iiátt en liinir
En hann hvarf í skugga Björns-
sons.
Ibsen notaði eingöngu drama-
tískt og bundið form. Hann var
myrkur og þungskilinn — bann
kafaði, þessi galdramaður, og
vinsæll varð hann ekki meðai
f jöldans um sína daga, þó heims-
frægur væri. Björnson notaði
alt form, honum var jafn ljúft
að setja fram hugsanir sínar i
leik, skáldsögu, smásögu og
ljóði. Ilann var bjartur og opin-
skár, Iiann var eigi aðeins þjóð-
skáld heldur og þjóðhetja. Og
loks kemur Jónos Lie, maðurinn
sem alls ekki ætlaði sjer að verða
skáld en fer að rita skáldsögur
á fullorðins aldri og tekst það
svo, að sögur lians eru um skeið
meira lesnar á Norðurlöndum
en nokkurs skálds annars.
Jonas Lauritz Idemil Lie fædd-
ist í Hokksund 6. nóvember
1833. bar var faðir hans, Mons
Lie þá málaflutningsmaður.
Nafnið Idemil, sem Jonas not-
aði aldrei fremur en Lauritz-
nafnið, var dregið saman úr
ömmunafni hans (Ida) og nafn-
inu „Emile“ á bók Bousessaus.
Jónas fluttis (1 ára til Tromsö
með föður sínum, sem þá yar
settur amtmaður í Finnmörk og
þessi skifti urðu til þess, að bann
gat síðar notað yrkisefni úr
Norður-Noregi flestum mönnum
betur. Átti hann heima norður
þar þangað til Iiann var 12 ára
en fluttist þá til Suður-Hörða-
lands og síðar til Mandal. Kynt-
ist liann þannig í uppvextinum
mörgum ólíkum landshlutum
Noregs, en fullyrða rná að Finn-
mörk hafi haft varanlegust á-
brif á hann, eigi aðeins landið
heldur og fólkið, þjóðsögur þess
og þjóðtrú og lrin dulræna hamn
ing strjálbygða landsins með
björtu sumarnæturnar og vetr-
armyrkin löngu. —
Mons Lie vildi láta son sinn
ganga mentaveginn og verða em-
bættismann en Jónas hneigðist
í æsku mest að sjómensku.
Tordenskjöld var átrúnaðargoð
lians. Hann innritaðist því sem
sjóliðsforingjaefni, en hætti því
námi í miðjum klíðum, enda var
bann svo sjóndapur, að hann
var dæmdur ófær til sjómensku.
Setti faðir hans hann þá til
menta i latínuskólann í Bergen
en var settur aftur eftir fjögra
ára nám þar, í „stúdentaverk
smiðju“ Heltsbergs í Osló, áður
en liann fengi inngöngu í liá-
skólann. Um það leyti kyntisl
liann Ibsen, Vinje, Björnson, Ole
Bull og Ivari i Ási; var fjörugt
slúdentalíf i Osló í þá daga,
æskumenn loguðu af umbrota
og frelsisþrá og voru óhræddir
við að prjedika hugsjónir þær,
sem þá höfðu brotist út sunnar
í álfunni og vildu gera Noreg
frjálst land og forusluland.
Jónas Lie fylti þegar flokk
þessara manna, þó að eigi yrði
hann talinn eins róttækur eins
og t. d. Björnson, ,sem afsalaði
sjer öllum styrk að heiman til
þess að hafa sem frjálsastar
hendur i aðgerðum sínum. Fað-
ir hans hafði viljað láta hann
verða embættismann, en Björn-
son gat ekki bugsað til þess.
Ibsen og Vinje löptu báðir dauð-
ann úr skel en Lie var vel sett-
ur efnalega, því að liann átti
fjáðan föður að, sem þó hjelí
í aurana við hann. En hann hafði
jafnan nóg.
Á þessum árum langaði Lie
mest til að helga sig bókment-
unum. Hanu orkti oft kvæði á
stúdentsárunum, en fæst þeirra
komu fyrir almenningssjónir.
Námið stundaði hann fremut
slælega og fjekk laka einkunn
við embættispróf i lögfræði vor-
ið 1858. Tók hann prófið upp
aftur seinna og fjekk þá I. eink-
unn.
Lie bafði trúlofast á stúdents-
árunum og vildi giftast sem fyrst
og neyddist því til að leita sjer
að lífvænlegu starfi og leggja
alla skáldadrauma á hilluna.
Hann rjeðst undirtylla í fjár-
málaráðuneytið að loknu prófi
og sat við endurskoðun daginn
út og daginn inn. En jafnframt
reit hann greinar í ýms blöð.
Björnson var þá leikliússtjóri i
Bergen og var þess mjög bvetj-
andi að Lie yrði ritstjóri að
frjálslyndu blaði í Osló, en Lie
þótti það of óviss staða. 1 stað
þess fluttist hann til Kongsvinger
haustið 1859 og gerðist mála-
færslumaður. Fjekk han brátt
nóg að gera, græddi mikið fje
og varð brátt hrókur alls fagn-
aðar í hinu almenna samkvæm-
islífi bygðarinnar. Þar þóttu
uppgangstímar um það leyti og
allir liöfðu nóga peninga og
allskonar fjárbrall þreifst vel.
en eins og oft vil verða endaði
þetta með skefingu og gjald-
þroturn.
Jónas Lie dvaldi á Kongsving-
er í átta ár og gerði lítið að
skáldskap á því skeiði. En ljóða-
bók kom út eflir hann 1806 og
vakti litla athygli eða enga. En
þegar hrunið varð í Kongsving-
er hafði Lie bendlast svo mjög
við áhættusöm fyrirtæki og á-
byrgðir, að þegar hann fluttist
frá Kongsvinger 1868 stóð hann
uppi með tvær hendur tómar
og yfir 100.000 spesiu skuld á
bakinu.