Fálkinn - 24.08.1935, Blaðsíða 5

F A L K I N N
5
Stœrsta skipiff, sem Bretar eiga í herflota símim er herskipið ,,IIood“.
Sjest það hjer á myndinni.
Fyrir áltatíu árum byrjaði
flotinn að færast í vjelaáttina og
tók sú þróun langan tíma.
Millibilsástandið var það, að
berskipin höfðu að vísu eimvjel,
sem notuð var jafnframt segl-
um. Þá var sjómenskukunnátt-
an mest áríðandi, fyrir þá, sem
áttu að ráða á skipum og stjórna
þeim. Nú er fyrir löngu komið
í það borf, að það er þekking-
in á vjelum, sem er eigi minna
atriði en sjómensku kunnáttan.
Herskipin eru orðin fljótandi
vígi úr stáli, þar sem einkum er
lagt upp úr braðanum og því,
að skipin láti vel að stjórn.
Þegar eimtúrbínan kom lil sög-
unnar varð hún til þess að auka
stórum liraða skipanna. Og þeg-
ar olía var tekin upp sem elds-
neyti i stað kolanna bafði það
m. a. þýðingu í þá átt, að skip-
in komust mikíu lengri leið frá
burtfararstað, án þess að þurfa
að koma við á annari flotastöð
til þess að fá sjer eldsneyli.
Bretar bafa jafnan haft for-
göngu að öllum mikilsverðari
nýjungum í lierskipasmíð, m. a.
því að smíða stór skip. Þeir eiga
stærstu beitiskipin i beimi, Nel-
son og Rodney (sem er stærsta
skipið, sem komið hefir til ís-
lands) og berskipið Iiood. Og
þeir urðu fvrstir lil að smíða
skip, sem verið gæti lendingar-
staður fyrir flugvjelar, þó að
aðrar þjóðir — og' þá einkum
Bandarikjamenn bafi fetað
þar í fótspor þeirra.
Sem dæmi um vöxt enska
flötans má nefna, að árið sem
orustan við Trafalgar stóð voru
120.000 liðsmenn í sjóbernum
og árleg útgjöld til bans voru
um 15 miljón pund. En á fjár-
bagsárinu 1835- 36 voru clcki
nema 26.500 rnanns i flotanum
og gjöldin til hans aðeins 4(4
miljón pund. Fyrsta janúar
1914 var tala liðsmanna í sjó-
bernum hinsvegar orðin 145
þúsund og útgjöldin við flot-
ann 49 miljón sterlingspund og
árið sem ófriðnum lauk voru
115.000 manns í flotaliðinu.
Eftir ófriðinn var nokkuð dreg-
ið úr útgjöldunum, en nú virð-
ist sem nýr ákafi sje hlaupin
i ■ aukningu sjóliðsins breska.
Flotasýningin mikla i sumar,
þar sem 157 herskip voru sam-
an komin gefa bendingu um,
að Bretar sjeu að búa sig undir
að fara langt fram úr keppi-
iíautum sínum á ný, þó að það
kosti þjóðina ærnar álögur of-
an á þær, sem fyrir eru.
Um 6000 þátltakendur voru á 14.
norræna skólamálaþinginu i Stokk-
hólmi 6.—8. ágúst, þar af helming-
urinn frá SvíþjóS. Á þessu þingi
voru í fyrsta sinni fulltrúár frá
Estlandi, Lettlandi og Lithauen. Um
7(1 fyrirlestrar voru haldnir á þing-
inu, þar var og skólasýning, tveir
hljómleikar og fjórar skemtiferðir.
Þátttakendur voru gestir borgar-
innar í Stadshuset og lokahátíðin
fór fram á Skansen.
Líf og heilsa. IV.
Bláber og krækiber.
Eftir Dr. G. CLAESSEN.
Berjatíminn stendur yfir. Það
þykir mörgum gaman að tína, en
næstuin því allír eru fiknir i að
gæða sjer á nokkrum lúkum af
berjum. Bláber með góðu útáláti
hefir löngum þótt herramannsmatur.
Hagnýting berja má þó teljast ó-
fullkomin, ef hún er bundin aðeins
við sjálfan berjatímann, seinni part
sumars. Það væri æskilegt að menn
gætu neytt berjaafurða alt árið,
vegna þess að berin eru holl fæða,
og kærkomin til þess að gera tit-
hreyting og bragðbæti í daglegt fæði.
En ber má hafa alt árið í saft og
suttu. Hjer og hvar um land eru út-
sjónarsamar húsmæður, sem nota
berin þannig, en j>að er ekki nærri
nógu algengt.
Flestum er reyndar kunnugt, að
samkvæmt seinni tíma hugmyndum
lækna og heilsufræðinga er einkar
holt að hafa sem mest af ávöxtum
í daglegu fæði. En ]>að er auðveld-
ara að kenna lieilræðin, en haldaþau.
A íslandi eru ávextir þvi miður
lúxus-vara, sem almenningur getur
ekki veitt sjer, nema (il hátíðabrigð-
is. Þeir sem eiga aðgang að berja-
landi gela þó byrgt sig að hláberj-
um og krækiberjum til vetrarins,
og í görðum mætti rækta miklu
meira af rauðberjum og sólberjum,
en nú gerist. En safin í sólberjum
geymir i sjer fjörefni á við appel-
sínusafa. Kaupstaðarbúar standa
sveitafólki liér á landi miklu fram-
ar í berjarækt.
íslenskar húsmæður þurfa að út-
búa sig með saft og berjamauk til
vetrarins, þar sem berin eru nær-
tæk. Hugmyndir húsmæðranna um
saft þurfa að breytast. Saft ber ekki
nafn með rentu nema hún sje unn-
in úr berjum eða öðrum ávöxtum
eða jurtahlutum (l. d. rabarbara-
leggjum). Sú saft sem víða hefir
verið seid hjer á landi fyrir ódýran
pening, er i mörgum tilfellum ekki
þannig til komin, heldur litað og
sykrað vatn.
Húsmóðir, sem vinnur saft úr blá-
berjum, og notar hana í bláberja-
súpu, finnur strax, að þetta er alt
annar og betri réttur, heldur en
þegar notuð eru þurkuð bláber. En
krækiberjasaft er iíka fyrirtak. Sú
fáránlega aðferð hefir tíðkast, að
sprengja berin með upphitun, lil
þess að ná úr þeim safanum, og
jafnvel verið ráðlagl í kensluhókum
um matreiðslu. Einfaldast er að láta
krækiberin ganga gegnum kjötkvörn
eða söxunarvjel („hakkavjel"). Þau
kremjast þá, og hratið verður að-
eins eins og fyrirferðalitill korgur á
síunni, þegar búið er að sjóða sam-
an safann og hratið, sem ekki iná
gerast nema i fáar mínútur. Vel til-
búin krækiberjasaft er fyrirtak, og
batnar við geymslu. Sumar reyndar
húsmæður nota hana helst misseris-
eða ársgamla. En hún er lika ágæl
ný, ef rjett er að farið. í matargerð
er gott að blanda saman fleiri teg-
undum af saft.
Hrásultu má vinna úr bláberjum.
Þau eru l>á ekki soðin, en hrærð í
2 klst. — með hvíldum — saman
við álíka mikið af steyttum sykri.
Þannig má geyma berin hrá alt
árið, ef nákvæmt hreinlæti er haft
við tilbúninginn, og berin geymd á
svölum stað.
Það fara margar miljónir króna
gegnum hendur íslenskra húsmæðra
á ári hverju til matarkaupa, og þær
bera ábyrgð á, að þeim peningum
sé vel varið. Jeg vii eggja þær á, að
leggja áherslu á að útvega sér saft
og sultu úr berjum, þar sem ber er
að fá. Berin gera matinn heilnæm-
an og bragðgóðan.

RISALOFTFARIÐ L. 129.
Um þessar mundir er hið nýj-
asta loftfar Zeppelinssmiðjanna að
verða fullgert í Friedrichhafen. Er
það mildu stærra en „Graf Zeppé-
lin“ var og langstærsta loftfar, sem
smíðað hefir verið i heiminum.
Hjer er mynd af Ioftfarinu i smiða-
skálanum. Það er ennþá nefnt
smíðanúmeri sínu, L. 129, en talið
er vist að það verði skirt „Ilinden-
burg“.