Fálkinn - 01.02.1936, Qupperneq 4

4
FÁLKiNN
\
Rauði
krossinn.
í sambandi viö meðferö italskra
flugvjela á hjúkrunarliði Svía og
Egypta í Abessinuíu hefir starfsemi
llauða krossins orðið umtalsefni um
alian heim. Og það má segja, að það
tiltæki ítala að láta sprengju- og
skothríð rigna niður á sjálfboðaliði
iijúkrunarmanna hafi mælst eigi bet-
ur fyrir, en það tiltæki Þjóðverja á
heimsstyrjaldarárunum að skjóta
niður farþegaskipið „Lusitania".
Sem atþjóðafjelagsskapur var Rauði
krossinn myndaður árið 1864 í Genf.
En eins og aðrar stofnanir átti þessi
fjelagsskapur sjer aðdraganda. Og
það má segja, að það hafi verið
enska konan Florence Nightingale,
sem riðið hafi á vaðið um þessa
síarfsemi, þó að ekki sje hún talin
höfundur fjelagsskaparins. Hún
fæddist i Florence í Ítalíu 12. maí
1820 og hugur hennar beindist
snemma að líknarstarfsemi og hjúkr-
un sjúkra, sem liún lærði svo vel,
sem tök voru á í þá daga. En þá
voru læknavísindin á bernskustigi
og læknarnir stóðu vopnfáir uppi
gegn allskonar smitunum og drep-
sóttum. Hinar ægilegustu sóttir sigldu
jafnan í kjölfar styrjaldanna og
fólk hrundi niður. Ófriðurinn á
Krím , eftir miðja öldina sem leið,
var engin undantekiiing í þessu efni.
Og liegar hörmungasögurnar bárust
til Evrópu kom Florence Nightin-
gale sjer upp hjúkrunarliði og sigldi
til Krím ásamt 37 hjúkrunarkonum
haustið 1854. Hún kom skipun á
hjúkrunina og tókst að draga stórum
úr útbreiðslu drepsóttanna sem gengu
á vígstöðvunum, en það voru eink-
um kólera og taugaveiki. Dvaldi
Nightingale á vígstöðvunum til ó-
friðarloka 1856. Þegar hún kom aft-
ur til Englands var henni fagnað
sem hetju, enda átti hún það skilið.
„Konan með lampann" en svo var
hún kölluð, af sjúkravitjunum sin-
um er hún gekk á millí sjúklinganna
á nóttinni með lampa i hendinni,
varð þjóðhetja og verður jafnan
vitnað til hennar, sem fremstu
hjúkrunarkonu, sem uppi hefir verið.
Hún andaðist i hárri elli 25. ágúst
1910.
En frumkvæðið að stofnun al-
jijóðafjelagsskapar jiess, sem nefn-
ist Rauði krossinn átti Svisslending-
urinn Henry Dunant (fæddur 1828).
Hann kom á vígvöllinn við Solfer-
ino (Ileljarslóð) eftir orustuna þar
og lenti í því að hjúkra særðurn
mönnum, sem skildir höfðu verið
eftir á vígvellinum. Ritaði hann
bækling um þetta, „Endurminning-
arnar frá Solferino“ og lýsti þar á-
takanlega hörmungunum, sem her-
mennirnir urðu að líða. Var bók
jiessi þýdd á fjöldamargar tungur
og vakti heimathygli. Og fyrir for-
tölur hans voru haldnir alþjóða-
fundir nm það, árin 1863—64, hvern-
ig hægt væri að ráða bót á þessu
ástandi. Var komið upp alþjóðasam-
bandi 1864 með því markmiði að
koma upp með frjálsum samskotum
og vinnu hjúkrunarliði, er liefði
það verkefni, að hjúkra særðum
mönnum í ófriði, og með aljijóða-
samningum var merkið, rauður kross
á hvítum feldi (eða öfugt svissneska
flaggið) löghelgað sem merki fje-
lagsskaparins og fengin samþykt fyr-
ir því, að stöðvar l>ær, sem hefðu
þetta merki uppi á vígstöðvum
eða við þær, skyldu friðhelgar fyr-
ir árásum. Það er þessi kvöð, sem
ítalir hafa brotið í Abessiníu. í
heimsstyrjöldinni kom Jsað sjaldan
Iíjer á myndinni sjást sœnsku læknarnir og hjúkranarmennirnir sern sendir voru til Abessiniu. Sitjandi
á miðri fremri rcið er prins Car sem er forseti Rauðakrossins sænska.
fyrir, að stöðvar Rauðakrossins yrði
fyrir árásum.
Henry Dunant dý sama árið og
Florence Niglilingale og liafði áður
verið sæmdur friðarverðlaunum
Nobels ásamt Frederic Passey, árið
1901.
Rjett fyrir ófriðinn voru 54 þjóð-
ir orðnar meðlimir í Ilauðakross-
sambandinu og síðan hefir þeim
fjölgað mikið. í hverju landi starf-
ar eitt aðalfjelag með fjölda fjelags-
deilda og geldur hver fjelagi ákveð-
ið lágmarkstillag og auk þess fá fje-
lögin víða stórgjafir einstakra manna
og stofnana. t heimsstyrjöldinni
vann Rauðikrossinn afar merkt starf
og eru það mannslíf svo hundruðum
þúsunda skiftir, sem hann hefir
bjargað. En eftir styrjöldina færði
fjelagsskapurinn út starfsvið sitt.
Hann greiddi götu flóttamannanna
og hann hjálpaði hinum mörgu milj-
ónum sem voru i svelti árin eftir
heiínsstyrjöldina. Allstaðar var það
Rauðikrossinn sem annaðist úthlut-
un gjafamatvæla og hjúkrun sjúkra,
l. d. í Volgahjeruðunum i Rússlandi
þegar hungurneyðin geysaði þar og
eins var það liann, sem ásamt Frið-
þjófi Nansen aðstoðaði best víð
heimsendingu hertekinna manna og
umönnun flóttamanna, eftir styrj-
öldina.
Hjer á landi hefir Rauðikrossinn
starfað siðastliðin tíu ár. Liggur
starf hans hjer einkum i almennri
hjúkrunarstarfsemi. Fjelagið hefir
bifreiðar til sjúkraflutninga, og hjúkr
unarkonur sem starfa fyrir fjelagið,
m. a. í sumum verstöðvum, þar sem
mest er þörfin á. Hefir fjelagið unn-
ið mikið starf, þó að meira gæti
það orðið ef almenningur gengi í
fjelagið í ríkara mæli en áður. Ár-
gjaldið er svo lágt, að fæsta munar
um það, en á þessum lágu árgjöld-
um verður fjelagið þó einkum að
byggja starfsemi sína. Forseti fje-
lagsins hjer á landi er dr. med.
Gunnlaugur Claessen prófessor.
Þó að blöðin hafi þegar hirt margt
um hina svívirðilegu árás ítala á
Myndin sýnir læknana tvo, sem voru foringjar leiðangursins til Absse-
iníu. Til vinstri dr. Hylander og tii hægri dr. Smith.
sænsku Rauðakross-deildina við Dolo
i Abessiníu, þykir rjett að rifja upo
í aðaldráttunum þennan atburð, eigi
síst vegna þess, að fyrstu frjettirnar
sem af honum bárust voru rangar.
Þar var sagt, að nærfelt alt sænska
hjúkrunarliðið hefði beðið bana, en
svo var þó ekki.
Það var daginn fyrir gamlársdag,
að 12 italskar flugvjelar flugu yfir
vígstöðvar Abessinuíumanna, þar
sem her Ras Desta liafðist við.
Fleygðu flugmennirnir niður blöð-
um undirskrifuðum af Graziani
liershöfðingja þar sem sagt er, að
Ras Desta hafi þvert ofan í öll lög
látið hálshöggva ítalskan flugmann,
og muni ítalir hefna þess grimmi-
lega. Þaðan flugu þeir til Malka
Didaka, þar sem sænski Rauðikross-
inn hafði þá verið síðastliðna viku
í tjöldunum. Var merkt með Rauða-
krossflöggunum alt i kringum tjald-
búðirnar. En alt i einu ljetu flug-
mennirnir sprengjum rigna yfir
tjöldin, sennilega milli eitt og tvö
hundruð og miðuðu síðan hriðskota-
byssum á tjöldin.
Yfirlæknirinn var að gera upp-
skurð á særðum mönnum i einu
tjaldinu þegar þetta gerðist. Hann
og aðstoðarmaður hans, Lund-
ström að nafni, særðust báðir, sá
síðarnefndi svo, að hann ljest
skömmu síðar. En mennirnir á
skurðarborðinu týndu háðir lífi. Alls
drápu ítalir þarna 28 særða menn )
og um 50 hjúkrunarmenn.
Yfirlæknirinn, dr. Hylandei: komst
þegar til Addis Abeba í flugvjel
sænska barónsins von Rosen og gaf
skýrslu um atburðinn. Vjelarnar
höfðu flogið í aðeins 30 metra hæð
ogvar því óhjákvæmilegt, að þær sæu
Rauðakrosseinkennin kringum stöð-
ina. Á fáeinum sekúndum heyrði
hann drunur af yfir tuttugu sprengj-
um. Ein sprengjan sprakk við
tjaldið sem hann stóð í og flís úr
lienni lenti í brjósti dr. Hylander. Og
í sömu svipan sá hann, að kjálk-
arnir voru farnir af Lundström að-
stoðarmanni hans, en sjúklingarnir
tveir á skurðarborðinu voru dauðir.
Dr. Hylander fjell í ómegin en þegar
hann rankaði við sjer sá hann liræði-
lega sjón. Alt í kringum hann láu
dauðir menn og særðir eins og hrá-
viði, en angistarópin kváðu við
hvarvetna innan um brakið frá vjel-
byssunum. — Þegar nánar var að-
gætl voru yfir 400 göt eftir kúlur á
tjöldunum.------
Dr. Hylander hefir verið áður i
Abessiníu og svo er um fleiri af að-
stoðarmönnum lians. Hafa Sviar
lengi haft trúboða i Abessiniu, þar
á meðal Hylander og vegna þess að
hann skildi vel mállýskur Abessiníu-
manna var hanh valirin til farar-
innar.
í Svíþjóð var verknaður þessi for-
dæmdur að verðleikum. Fyrsta fregn-
Framh. á bls. 0.
t