Fálkinn - 14.03.1936, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
Sigfús M. Johnsen:
vSjávarheHar I
Vestmannaeyjum.
Útsýni af Heimakletti.
Sjávarliellar stórir, bergkór-
ar og hvelfingar eru víða undir
standbergi úteyjanna í Vest-
mannaeyjum. Þær eru flestar
úr móbergi, sæbrattar og liömr-
um girtar.
Jafnstórkostlegar og einkenni-
legar sjávarmenjar, sem bér
gefst að lita, og myndast bafa
einhverntíma i fyrndinni fyrir
ágang sjávar og loptsáhrif og
vatns, finnast óviða annars-
staðar.
Erlendis sækja ferðamenn
mjög á þá staði þar sem þessi
fágætu náttúruundur finnast,
og eru ýinsir sjávarliellar víð-
frægir um lönd, svo sem Blá-
hellirinn á eynni Capri á Ítalíu.
Vestmannaeyjahellarnir, sem
að vísu munu fegurstir eða
meðal hinna fegurstu sjávar-
bella lijer á landi og þótt víð-
ar væri leitað, hafa eigi slíka
frægð blotið, minsta kosti eigi
utan landssteinanna eða öllu
heldur utan eyjanna, því altof
fáir hafa komið á þessar slóðir
og skoðað hellana og notið
binnar einstæðu fegurðar þéirra
og fjölbreytni umhverfisins,
úteyjanna sjálfra, sem eru
perlur íslenskrar náttúrufegurð-
ar. Sumum mun ef til vill vaxa
í augum sjóferðin kringum eyj-
arnar, en það er ástæðulaust,
því hægt er að láta fara vel um
sig á góðum bát og nýstárlegri
skemtiför verður naumast farin.
Ráðlegast er að befja ferðina
frá böfninni í Vestmannaeyj-
um á vélbát og liafa með sjer
ljettibát, en velja verður til far-
arinnar sólskinssumardag, bæg-
viðri og ládauðan sjó.
Förin verður jafnframt hring-
ferð kringum eyjarnar, svo færi
gefst að skygnast um fugla-
bygðir eyjanna.
Hótel er ágætt í Vestmanna-
eyjum, Hótel „Berg“, eigandi
Magnús Bergsson bakarameist-
ari.
Hjer fylgir stutt lýsing nokk-
urra belstu sjávarhellanna í
Vestmannaeyjum.
Klettshellir. Hann er í Ysta-
kletti suðvestanverðum skamt
frá skipaleguimi á Ytri höfn-
inni. Hellisopið er stórt og
hellirinn bjartur að framan-
verðu. Vítt er til veggja og liátt
til lofts í þessari bergböll. Uppi
yfir hvolfast sljettar bogadregn-
ar hvelfingar meiri en í stærstu
kirkjum stórborganna. Hvelf-
ingin lækkar þegar inn eftir
dregur, en samt má sigla á mót-
orbát með reistu mastri, alveg
inn í botn hellisins. Þar inst
inni bunar dálítil vatnslind, og
þegar þangað er komið lokast
nær fyrir bellismunnann. Berg-
ið er ljósgult, brúnt og grátt og
sumstaðar næstum svart. Sjáv-
arflöturinn liggur eins og skygð-
ur málmur, færist eftir því sem
innar dregur i dökkgrænbláa
liti með ýmsum iitbreytingum
og er inst inni svartur sem
blek. Hjer inni í iðrum fjalls-
ins ríkir djúp þögn og ró, en
bvað lítið bljóð, sem rífur þögn-
ina bergmálar þúsundfalt og
bver meðal mannsrödd helst
uppi af styrkum rómi, svo lijer
finst öllum sjálfsagt að syngja
og njóta þess máske einu stund-
ina í lífinu að vera mikill söng-
maður, en um leið og ferðafólk-
ið i algleymings söngfjálgleik
berst út um bellisopið dofnar
skyndilega yfir söngnum, er
bergmálsins missir og aftur er
komið út i dagsljósið og veru-
leikann.
Nú er tekin stefnan inn fyrir
Klett og farið suður að Súlna-
skeri eða að Smáeyjum eftir
því sem á stendur til að skoða
Kafhellir.
Kafhellir er austan í eynni
Hænu, sem er rúm 200 fet á
bæð. Gapið er allstórt og vítt
en eigi liærra en að það fer í
kaf ef brimsúgur er. Þaðan
mun nafnið. Þegar inn er komið
opnast stór hvelfing undir eynni.
1 Kafhelli á að fara seinni
hluta dags i sólskini, þegar sól
er komin á vesturloftið. Svo
einkennilega hagar til um helli
þenna, að liann sælcir dagsbirtu
og sólarljós um gat eitt langt
neðansjávar undir berginu vest-
anverðu. Um þetta op kemur
sólarljósið upp í sjóinn í hell-
inum og endurspeglar sig með
margvíslegum lita- og ljósbrigð-
um og leikur um bellisbergið í
öllum regnbogans litum. Þegar
sólskinið er sterkt fyllir það
hellirinn eins og ljósgeymi og
sjórinn glitrar langt niður eins
og raf eða lýsigull. Það mætti
vel ímynda sjer að maður væri
staddur inn i demanti.
Hjer er dvalið alllengi, því
flestum finst erfitt að slíta sig
frá þessum töfrum.
Næsti áfanginn er út að Súlna
skeri, sem í rau'ninni er alls eigi
sker heldur eyja.
Súlnasker liggur um % viku
sjávar frá Stórliöfða. Það er í
lögun eíns og kista eða aflang-
ur ferbyrningur, 225 fet á hæð
og stendur á 60—80 feta liáum
stólpum eða súlum, sem bera
uppi fjallið. Milli súlnanna eru
liáar hvelfingar.
Göngin undir Súlnaskeri eru
krossmyndLið og má róa í gegn-
um þau frá aListri til vesturs og
gegnum aðalsúlnagöngin um
víðar dyr gegnum suðurklofn-
inginn. Suðurdyrnar eru svo
þröngar, að eigi verður komist
um þær og stór hlein er þar
einnig sem þröskuldur í vegi.
Inni í hvelfingunum bergmál-
ar alt og dunar. Áraglamið ber
boð á undan. Uppi á súlubæl-
unum á syllum og stöllum í
hvelfingunum rísa upp hvítar
vofur. Það er bafsúlan (súla bass-
ana), sem befur sig til flugs.
Óteljandi hvítir vængir blaka
með stórfeldum vængjaþyt og
fjaðrafoki uppi við loftsnafirn-
ar. Flestum verður starsýnt á
súluna og vistarverur bennar.
En bjargfugladrotningin er
stirðleg og dramblát og gerir
op mikið að komumönnum og
ýmsir aðrir fuglar taka undir
með benni og gerist hjer háreist
mikil og gnöldur, sem æ magn-
ast og blandast saman við berg-
málið og þungar dunur i sjón-
um undir bjarginu.
Við yfirgefum glauminn í
inni skerklerksins i Súlnaskeri
og nú er farið heim undir Stór-
böfða og skoðuð Fjósin.
Fjósin eru mjög merkilegur
sjávarbellir norðvestan á Stór-
böfða, skamt fyrir vestan Napa.
I þau má og fara á bát úr
Höfðavíkinni.
Fjósin eru að sjá sem stórt
lilið opnist inn í bergið, sem er
Ijósleitt móberg, með smáhyll-
um og skvompum, sem bjarg-
fuglinn verpir á. Uppi yfir er
stór stallur vaxinn livannstóði.
Áður lá steinbogi frá brúninni
og niður að hellismunnanum,
en steinboginn er nú hrapaður.
af. Vjelbát er siglt upp að hellis-
dyrunum og þar stigið i smá-
bát. Þegar komið er inn úr dyr-
unum opnast hvelfingar, sem
sennilega eru 40—60 feta liáar
uiip í rjáfur, þær hafa eigi ver-
ið mældar, og 30 til 40 fet á
breidd og mynda efst bvast horn.
Hellirinn mun vera um 140 til
160 fet á lengd og skiftist í mörg
stafgólf eða bása og mun af
þessu dregið nafnið.
Inni ríkir hátíðleg þögn og ró,
en bvert minsta hljóð, hrikt í
ári eða þess liáttar, bergmálar
margfalt. Ábrifa lofts og birtu
utan frá gætir á mjög einkenni-
legan hátt og húmbirta lielst
um allan hellinn, sökum þess
hve hann er hár.
Maður veit eigi livað á að
meta mest að skoða, sjóinn með
ótal litbreytingum eða bergið
sjálft, sem sýnir alla mögulega
liti, sumstaðar er það dökk-
grænt, slikjugrænt eða ljós-
grænt, annarsstaðar gult og
næstum hvitt, þá dumbrautt,
fagurrautt og ígult. Innan um
betta mikla litskrúð á hellis
veggjunum eru viða smákluft-
ir, sem fuglar byggja hreiður
sín í og inst inni i stafni, þar
sem aldrei nær sólargeisli að
leika um, er svolítið afhýsi eða
þró og þar lengst inni er svart-
fuglabæli og á því tugir svart-
fugla.
f þjóðsögunum segir frá
manni, sem komst niður í und-
irheima og undraðist mjög er
hann fann þar sljetta völlu og
fagra, miklu fegri en á vorri
jörð, svipað býst jeg við að
vakað gæti fyrir mönnum við
kynni þeirra á sjávarhellunum
í Vestmannaeyjum og því er
þeir liafa að geyma.
1 Suðurey er Suðureyjarhellir,
í Hellisey Súluhellir og í Mið-
kletti Þuríðarhellir. Marga fleiri
bella og gapa mætti nefna, en
því er slept hjer.
4
5