Fálkinn - 30.05.1936, Síða 3

FÁLKINN
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjórcir:
Vilh. Pinsen og Skúli Skúlason.
Framkvæmdastj.: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Bankastræti 3, Reykjavík. Sími 2210.
Opin virlca daga kl. 10—12 og 1—6.
Skrifstofa í Oslo:
Anton Schjöthsgade 14.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Askriftarverð er kr. 1.50 á niánuði;
kr. 4.50 á ársfjórðungi og 18 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftanir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millimeter.
Herbertsprent prentaði.
Skraddaraþankar.
ísland á engar hallir, enga forna
kastala eða kirkjur, sem þjóðinni er
metnaður að og hún hefir gaman af
að sýna. Hún á engin málverk eftir
forna meistara, keypt dýru verði í
samkepni við hin heimsfrægu söfn
stórþjóðanna. og liún á engin stór-
kostleg mannvirki, á þann mæli-
kvarða sem um slíkt gildir hjá öðr-
um og stærri þjóðum. Sumum finst
þetta tilfinanleg fátækt og verða
grænir af öfund, þegar þeir heyra
talað um dómkirkjuna í Niðarósi,
Tower-kastalann í London, rústirnar
í Pompeii eða Akropolis Aþenuborg-
ar. Og þeir sem þess eru um komnir
leggja á sig langferðir og fjárútlát
til þess að sjá þessi fornu undur.
Hinsvegar lifa erlendir menn og
konur, sem geta eignað sjer eithvað
af þessum eða öðrum fornum mann-
virkjum — fólk sem hefir sjeð þetta
sem við þráum eða átt kost á að sjá
það en ekki notað sjer. Samt kemur
það til íslands og leggur á sig langa
sjóferð og mikin kostnað. Og erindið
er eingöngu það, að skoða gamla
sögustaði. Það hefir lesið fornar bók-
mentir íslendinga og orðið svo hug-
fangið af þeiin, að því finst eins
mikið vert um að sjá staðina, sem
fornfrægir íslendingar bygðu eða
nierkir viðburðir gerðust á, eins og
okkur að sjá hinar merku byggingar
erlendis, sein við höfum lieyrt róm-
aðar fyrir fegurð og sögufrægð.
Þeim þykir máske alveg eins merki-
legt að koma að Bergþórshvoli og
Hlíðarenda, þar sem iitlar eða engar
sögumenjar eru sjáanlegar, eins og
okkur þætti að sjá merkilegustu bygg
ingu Norðurlanda: dómkirkjuna í
Niðarósi. Og þeir verða ef til vill
eins hugfangnir af að sitja við
Snorralaug eins og við af því að
liorfa á rústirnar í Pompeji.
Hvorttveggja er saga. Annarsvegar
eru áhrif sögunnar sem skrifuð var
á skinn eða þjóðin geymdi á vör-
unum og í minninu, eins og hún væri
lifandi fornbókasafn. Útlendingar
kunna að meta það hlutverk þjóð-
arinnar betur en við. Hinsvegar er
sagan rituð í stein og hana metum
við meira, af þvi að við eigum hana
ekki sjálfir. Hvorttveggja er lista-
verk. En þegar þjóðin lærir að meta
bókinentir sínar að fornu verða þær
lienni eins kærar og steinbogar og
hvelfingar erlendu byggingameistar-
anna. Þó að hinar fornu byggingar
sjeu stórfenglegar og heillandi þá
má ekki gleyma því, að orðsins list
er allri annari list æðri og að hún
er langlifari en allar aðrar listir ver-
aldar.
Bálstofan á Sunnuhvolstúni.
Bálstofan.
Bálfarafjelagi íslands hefir hepn-
ast að fá góðan stað undir bálstofu.
Bæjarráð Reykjavíkur veitti fjelag-
inu um síðustu áramót, ókeypis lóð
á Sunnuhvolstúni. Þegar staðurinn
var fenginn mátti fela byggingameist-
ara að teikna stofnunina. Bálstofan
er komin á pappírinn, eins og mynd-
irnar bera með sjer.
Sigurður Guðmundsson húsameist-
ari hefir teiknað bálstofuna, eftir að
stjórn Bálfarafjelags íslands hafði
komið sjer niður á hvað stofnunin
skyldi geyma.
Meginhluti byggingarinnar, og það
sem hæst ber, er kapella fyrir kveðju-
alhöfn, og kór, þar sem kistunni er
ætlaður staður. Turninn er upp af
kórnum. Næst aðaldyrunum eru tvö
herbergi á báða vegu, en söngpallur
þar yfir. í lágu bakálmunni, sem
slendur þvert á aðalhúsið, er skrif-
stofa, biðstofa, líkgeymsla, stofa fyr-
ir vandamenn, til þess að ganga frá
kistunni, prestslierbergi, rafmagnslík-
ofn, ibúð fyrir gæzlumann og snyrti-
herbergi fyrir starfsmenn og almenn-
ing.
Kapellan. Sæti eru ætluð 150
manns niðri, en auk þess á söng-
palii. Sætin verða þægilegir stólar,
með útbúnaði eins og menn kannast
við úr bíó. Það fer ekki vel um fólk
á trjebekkjum, eins og þeir tíðkasl
í kirkjum, og óskemtilegt þegar troð-
ist er í sætin. — Gluggar verða hátl
settir, með þykku gleri steyptu í
húsvegginn, eins og tíðkanlegt er í
skála, í nýrri húsum.
Kórinn fær birtu ofan úr turnin-
um. Kórgólfið verður lítið eitt upp-
hækkað, fyrir kistuna. Þegar kveðju-
atliöfn er lokið, eru dregin tjöld
fyrir kórdyr og liverfur kistan þá
sjónum manna. Á nýrri bálstofum er
horfíð frá að láta kisturnar síga nið-
ur um op í gólfinu, með greftrunar-
fyrirmynd. Starfsmaður bálstofunn-
ar getur siðan flutt kistuna inn að
rafmagnsofninum, en líkfylgdin á nú
ekki fyrir sjer neina hrakninga eða
innkuls í kirkjugarði. Öll athöfnin
fer fram innan fjögra veggja, og er
það ómetanlegt í okkar óblíða veð-
urfari, enda eru það oft hrumir og
aldurhnignir vandamenn, sem vilja
fylgja.
í öðrum enda þverálmunnar er
skrifstofa og biðstofa, og geta vanda-
r.ienn snúið sjer þangað út af ákvörð-
un um bálför, og ýmsu sem því við
kemur.
í sama enda bakhússins er sérstpk
forstofa inn að líkgeymslunni. Út-
fararsiðir eiga fyrir sjer að komast i
skynsamlegt liorf hjer, eins og víða
erlendis. Lík verða ekki látin standa
uppi dögum saman í heimahúsum,
enda fæslir, sem hafa húsakost til
þess. Húskveðjur eru sveitasiður, sem
ekki samrýmast lífi í nútímaborg.
Fjöldi manna andast nú á sjúkrahús-
um, og er eðlilegl, að líkið sje flutt
Jiaðan beint í líkhús bálstofunnar.
Þar má einnig geyma lík, sem siðar
verða jarðsett, og getur kveðjuat-
höfn eins farið fram í kapellu bál-
stofunnar, þótt kistan verði flutt
þaðan til greftrunar.
Á vel útbúnum bálstofum er skreyt-
ingar-herhergi, þar sem vandamenn
geta prýtt kistuna, og gengið frá
lienni eins og þeim líkar, á undan
kveðjuathöfninni. Kistunni er svo ek-
ið þaðan inn í kapelluna.
Presturinn hefir sjerstakt herbergi
til hliðar við kórinn.
Þegar lokið er við að bálsyngja,
er kistan flutt inn að ofninum, sem
verður komið fyrir i allstórri stofu.
Það hefir verið langþráð ósk að geta
nolað rafmagnshita, því að ekki get-
I ibúð einni i Riverside Drive í
New York tókst lögreglunni nýlega
að komast yfir bófaflokk. Við fingra-
fararannsókn sannaðist að bófar
þessir höfðu gert innbrot fyrir tveim-
ur árum og rænt tveimur miljón
dollara eða sem því svaraði i skart-
gripum. Miklai' birgðir af vopnum
fundust á sama stað og líka höfðu
bófarnir átt brynvarða bifreið til
jiess að fara ránsferðir sínar í.
-----x——
í þorpi einu nálægt Serajevo gift-
ist nýlega maður, sem var 101. árs
og var brúðurinn sextug. Hvorugl
þeirra hafði gifst fyr, og svo var
tilhlökkunin í hjónabandið mikil, að
þau dönsuðu á götunni af kæti eftir
að þau trúlofuðust. í brúðkaupinu
var meðal annara bróðir brúðgum-
ur eyðing líkamans orðið með hrein-
legra eða hugnæmara móti, en að
gufa upp á rúmri klukkustund, i
læru, heitu lofti. Fyrsti rafmagns-
ofninn var settur upp fyrir 3 árum
i Sviss, og litlu síðar í Þýskalándi;
sá jeg hann notaðan í fyrra i Erfurt.
með fullkomlegum árangri. Rafmagns-
ofnar eiga vafalaust fyrir sjer að
útrýma annari gerð likofna. Hita-
stigið er svo hátt — um 900 gr. C. —,
að brenslan er alveg reyklaus. Gæsl-
an er auðveld, og að miklu leyti
sjálfvirk.
Eftir brensluna er duftið, sem eft-
ir verður (aðallega steinefni úr bein-
unum), látið í ker. Þau eru venjulega
grafin niður í duftreit. í Bretlandi
tíðkast að strá duftinu í grasgarð
kringum bálstofuna, og má bú-
ast við, að sá skynsamlegi siður verði
upp tekinn af mörgum hjer, þegar
til kemur.
íbúð fyrir gæslumann bálstofunn-
ar er áætluð í öðrum enda þverálm-
unnar. Það er til þæginda, að starfs-
maður stofnunarinnar sje á staðnum,
enda heppilegt að hafa ekki mann-
laust hús á afskektum stað.
Umhverfi bálstofunnar verður vel
ræktað tún, tilvalið fyrir duftreit.
Jafnframt væri vel til fallið að gera
þarna skrúðgarð fyrir almenning.
Bálstofan er að vísu í útjaðri bæjar-
ins, en þó verður ekki nema fárra
mínútna gangur þangað frá Baróns-
slíg, neðan við Austurbæjarskólann,
þegar búið er að leggja áætlaða vegi
yfir túnin.
G. Cl.
ans 92 ára að aldri, sem hafði eign-
ast fyrsta son sinn fyrir nokkrum
vikum.
----x-----
Risaskipið „Queen Mary“ hefir
vjelar sem framleiða um 200.000
hestöfl. í reynsluför hefir skipið
komist 33 milur eða mun meira en
farþegaskip þau, sem nú hafa hrað-
met I heiminum.
----x—-—
Amerískur hagfræðingur þykist
liafa reiknað það út, að það sje ó-
dýrara að vera á sífeldu flakki sem
farþegi um heiminn en að eiga heima
i hvaða borg í Ameríku sem er, og
borga þar alla skatta. En ef allir
sem geta gerðu það, hver á þá að
borga skattana? Hann á vitanlega
aðeins við hina riku.
Grunnmynd uf hevbergjaskipun.