Fálkinn - 30.05.1936, Qupperneq 4

4
F Á L K I N N
TRYGGVI MAGNÚSSON:
JÖKULFÖR UM
HÁVETUR
Viðhorf íslendinga gagnvart óbggðum landsins hefir á stuttum tíma gjörbreyst frá
því, sem áður var. Það þótti þá glæfraför að ganga á jölda sjálfan sumardaginn
og hreystiverk að voga sjer inn í óbygðir eftir að seinustu fjárleitarmenn komu af
afrjettum. Ná er öldin önnur. Tímamót markaði það óneitanlega, þegar L. H Midler
og fjelagar hans gengju á skíðum suður sprengisand um hávetur. Og tíðindum þótti
það sœta, er nokkrir góðir göngumenn rjeðust í það að ganga á jökul að vetrar-
lagi. Um síðastliðna páska endurtók sú saga sig, — og það var heill hópur matina,
sem gekk á Langjökul, ellefu talsins. Um sama leyti fóru tveir skíðamenn inn í
Kerlingarfjöll, Engum varð meint við ferðina. Og til bygða komu þeir allir „ryð-
brúnir af sólskini“ eins og Suðurlandabúar og þóttust allir hafa gert góða ferð,
þó að veður væri frekar í óhagstæðara lagi. Fálkinn hefir beðið Tryggva Magn-
ússon verslunarstjóra, að segja iesendum blaðsins dálítið frá ferðalaginu á Lang-
jökul og birtist í þessu blaði fyrri hluti ferðasögu hans. Er þar sagt frá fyrri ferð-
um á Langjökuf, útbúnaði undir ferðina og rakin ferðasagan þangað til komið
er upp að jökli. í næsta blaði verður svo birt frásögn Tryggva af ferðalaginu um
sjálfan jökulinn. Bitstj.
í landafræðissögu próf. Þor-
valdar Tlioroddsen er getið um
landabrjef Jakobs Zieglers er
fyrst kom út í Strassborg árið
1532, þar er svo sagt frá, að Is-
land sje frá norðri til suðurs,
nærri 200 mílur á lengd, en
eyjan sje að mestu fjöllótt og
óræktuð, en þar sem sljettlend-
ið er, segir liann, að liagarnir
sjeu svo kjarngóðir, að menn
verði stundum að reka fjeð það-
an svo að það kafni ekki af
fitu. Hann talar um eldfjöll, og
segir, að í þeim sjeu fangelsi
fyrir óhreinar sálir, hann talar
líka um svipi druknaðra manna
sem hann segir að gangi Ijós-
um logum á íslandi.
Frá fyrri hluta 17. aldar er
getið liinnar einu rannsóknar-
ferðar um öræfi er Islendingar
fóru, ferðarinnar í Þórisdal
1664 (Landfræðissaga próf.
Þorv. Thoroddsen). Mönnum
voru þá litt kunnari öræfi Is-
lands en í fornöld. Menn þektu
þá aðeins neðri fjárleitir, en
voru deigir á allar ferðir uni
óbygðir og öræfi, olli því mestu
hjátrúín á tröllasögur og iiti-
legumenn, sem alment var álit-
ið að lijeldust við i öræfum ís-
lands, enda er þess minst að
að margir hafi flúið á fjöll til
að forða lífi sínu þegar Stóri-
dómur var í hlóma sínum og
grimmustu refsingum var beitt
fyrir þær sakir sem á vorum
dögum mundu engar teljast.
Mikil breyting hefir á þessu orðið
því það mun varla ofsagt, að
óbygðir íslands sjeu að verða
leikvöllur æskulýðsins. — Ferð
þeirra prestanna Ilelga Grims-
sonar (d. 1691) og Björns Stef-
ánssonar (d. 1717) er þeir riðu
í Þórisdal 1664, varð fræg um
land alt og þótti breystiverk
með afbrigðum. Lögðu þeir upp
frá Húsafelli öndverðan dag,
næstan eftir Ólafsmessu fyrri,
(28. júlí); voru þeir við fjórða
mann og höfðu með sjer nesti
og tjald. Hjeldu þeir upp Geit-
löndin sunnan Hádegisfells.
Segja þeir svo frá ferð sinni,
að þegar að jökulröndinni kom,
urðu fyrir þeim ógurlegar
sprungur og gjár og var jökull-
inn all ófrýnilegur ásýndum,
tjáði nú ei þar yfir að standa,
annaðhvort var frá að hverfa
eða til. að ráða. Þá strengdi
Björn prestur þesjs heit, að
hann skyldi komast með hest
sinn, er Skoti var kallaður, upp
á jökulinn og finna Þórisdal,
ef í jöklinum væri og ei aftur
hverfa nema austur af jöklin-
um ella, en Helgi prestur hjet
þvi, að hann skyldi leitast við
að koma þvi fólki, er þeir
kynnu að finna i dalnum, til
kristinnar trúar, og samþykti
Björn prestur heitið að sínum
hlut. Því næst tóku þeir það
ráð, að þeir skildu eftir einn
hestinn, tjaldið og farangurinn
og Ijetu piltinn gæta þess, og
átti hann að bíða þeirra þar og
láta þar fyrirberast, hvað sem
igjörðist þangað til þeir kæmu
aftur næstu nótt eða næsta dag
forfallalaust. En það er frá
ferð þeirra klerka að segja, að
j>eir komu að lmjúk nokkrum
er stendur vestan Þórisdals, og
siðan her nafnið Prestahnjúkur.
Þar liöfðu þeir fagurt útsýni
yfir dalinn og austur yfir jökul
alt til öræfanna upp af Biskups-
tungum. Menn fundu þeir enga
og engin vegsummerki þess að
þar hafi nokkru sinni menn
dvalið.
I júlímánuði 1835 gekk Björn
Gunnlaugsson við 7. mann i
dalinn, Skjal^breiðarmeginn.
Þorvaldur Thoroddsen 1899 og
Dr. Wunder 1910. Eftir þvi,
sem jeg hefi komist næst, fara
ekki fleiri í dalinn fyr en Nafn-
lausafjelagið i ágústmánuði
1918 (Eimreiðin 1918 bls. 206
—217 eftir Björn Ólafsson)
urðu þeir Nafnlausufjelagar
upphafsmenn að þvi að Reyk-
víkingar fóru að leggja leið
sína á Langjökul en þó sjerstak-
lega i Þórisdal, má það nú telj-
ast algengt að æskulýður Reykja
vikur, piltar og stúlkur bregði
sjer i dalinn um helgar og iðki
þar skíða- og jökulgöngur.
Útbúnaður.
Það varðar mestu, livort held-
ur er i vetrar eða sumarferðir
á jöklum, að útbúnaður allur
sje góður, ekkert má vanta,
enginn óþarfi hafður meðferð-
is. Gera verður ráð fyrir hörku
frostum, fárviðrum, asa hláku,
þoku og snjóbirtu. Var okkur
þetta fjdlilega ljóst þegar sú á-
kvörðun var tekin, að leggja
Langjökul undir fót að vetrar-*
lagi, því kynst höfðum við dutl-
ungum Langjökuls að nokkru
áður. Tveim mánuðum fyrir
Páska var undirhúningur liaf-
inn. Þáttakendur voru þeir:
Ólafur Iiaukur, Magnús And-
rjesson, Friðþjófur 0. Jolmson,
Einar Guðmundsson, Árni Har-
aldsson, Björn Iljaltesled. Kjart-
an Hjatlested, Stefán G. Björns-
son allir úr Litla skíðafjelaginu
og Guðmundur Sveinsson, Þór-
arinn Arnórsson og jeg. Skift-
um við okkur í 3 flokka, var
foringi fyrir hverjum flokk,
liafði liann þann starfa með
höndum að annast allan útbún-
að. Þrjá sleða höfðum við með,
úr stálpípum, grindin var 50 X
150 cm. að flatarmáli, fest á
stór og sterk skíði, klædd stál-
þynnum, fylgdu tvö 1x5 mtr.
segl hverjum sleða. Þá höfðum
við 2 járnbent koffort úr kross-
við fyrir livern sleða, en milli
þeirra var vatnsheldur kassa-
myndaður poki, en í honum
voru svefnpokar, tjald auk fatn-
aðar o. fl., en að mestu matur
og eldsneyti i koffortunum.
Hjól, sem mældi vegalengdina
fylgdi einum sleðanum og 3"
bátaáttaviti sem lýsa mátti upp
í myrkri með rafmagnsljósi.
Aulc þess höfðiun við tvo litla
spíritus áttavita, hita- og hæðar-
mælira, 300 kerta olíulukt sem
reyndist okkur ómetanleg þá
er tjaldað var eða áfram lialdið
í myrkri, 4 skóflur, vindsængur
(Lilo) höfðu allir, svefnpoka
úr gæruskinni en utan um þá
voru pokar úr þykku vindheldu
efni, þá liöfðum við 3 tjöld.
Lisli sá er hjer liggur fyrir
framan mig, yfir úthúnað fyrir
hvern flokk er i 140 liðum; er
nú liver hlutur viktaður og
vandlega gengið frá öllu i 14
böggum og vóg hver baggi 40
ldló. Með þetta er lagt af stað.
Miðvikudaginn (8/4).
Laust eftir liádegi vorum við
fjelagar ferðbúnir, segir ekki
Útsýni yfir Karlsdrátt, tekið af hábungu
Skriðufells.
Á leið niður í Þórisdal fram með Geií-
landsjökli.
Síðasti tjaldstaður suður af Björnsfelli.