Fálkinn - 28.11.1936, Síða 6

«
F Á I. K 1 N N
RICHARD SHERMAN:
SPEGILLINN
Gamall írlendingur, ríkur bæði að
reynslu og áruin, hafði einu sinni —
að visu var það ekki sjerlega frum-
legt — sagt við harin: „Hjónabandið
er eins og happdrætti, ungi vinur“
en svo hafði hann bætt við: „en jeg
get gefið yður dálitla vísbendingu til
að fara eftir. Ef þjerviljið vita.hvern-
ig eiginkona unnustan yðar unga
verður, ]iá veitið móður hennar at-
hygli. Því dóttirin verður einhvern-
tíma eiiis og móðirin er nú; móðirin
er spegillinn, sem sýnir yður inn í
framtíðina".
Þetta gerðist fyrir löngu og þá hafoi
honum ekki verið hjónaband i liug.
Síðar, þegar hann gifti sig liafði hann
verið svo ofurhaldinn af ást, að hon-
mn bafði alveg gleymst þetta — þang-
að til einmitt nú, er hann sat í bíln-
um við hliðina á ungu konunni sinni,
Fernande. Þau voru á leiðinni í heim-
sókn til móður hennar.
I>að var rjettu ári of seirit sem jeg
mundi Iieilræði írlendingsins, hugsaði
hann, en jafnvel þó hann hefði mun-
að það fyr þá hefði það ekkert stoð-
að, því að Juliet — Fernande kallaði
ávalt móður sína svo — hafði átt
heima i Frakklandi í mörg ár, en var
nú komin vestur um haf i stutta
heimsókn til þeirra.
Enginn vissi um ástæðu hennar tn
þessarar heimsóknar, ekki einu sinni
Fernande. „Jeg skil ekkert í þessari
skyndilegu móðurlegu nærgætni",
hafði hún sagt. — „Juliet hlýtur að
vera farin að gerast gömluð og
hljúg“.
John mundi kuldann, sem fylgdi
þessari litlu ,athugasemd og þetta
gerði honum ótrútega órótt, í sam-
bandi við orð írlendingsins. Og þó
var þelta ekkerl merkilegt; það var
mjög eðlilegt að tilfinningar Fern-
ande væru eins og þær voru .........
„Jeg vona“, sagði hann, um leið og
hann tök utanum hana og reyndi að
gera sig meinfyndinn, ,.jeg vona, að
þú sýnir barninu þínu meiri btíðu,
en móðir þín virðist hafa sýnt þjer.
Hönd hennar leitaði lians. „Það ætla
jeg að gera, vinur, það geri jeg ...
Hún andvarpaði aðeins: ,,Ó, jeg hefi
fyrirgefið Juliet fyrir löngu. Jeg var
einmitt að hugsa um, að það yrði
gaman að sjá hana eftir svona langa
fjarveru. Þrjú ár i ágúst og eitt einn-
ar síðu brjef sumar og vetur“.
Hann hjelt henni fast að sjer og
mundi hafa kyst hana ef bifreiðin
hefði ekki í sama bili skrikað, er
hún beygði fyrir horn. John harði
gramur á rúðuna til bílstjórans .
„Heyrið þjer,getið þjer ekki ekiðsvo-
ldið gætilegar", kallaði liann; svo sa
bann hvernig Fernande brosti og
roðnaði niður á háts.
„Þú þarft nú ekki að bera svona
mikla umhyggju fyrir mjer ennþá, —
ekki fyr en eftir nokkra mánuði“.
Svo kysti hún hann alt í einu og
hvíslaði óðamála og upp úr þurru:
„John, John — jeg er svo hrædd“.
„Hrædd“, tók hann eftir og skyndi-
lega og á undraverðan hátt fann hann
sjálfur til kvíða í söniu svipan.
„Já, hrædd um hvað Juliet muni
segja, þegar jeg segi henni, að hún
verði bráðum amma. Það hefir ávalt
verið hennar mesta keppikefli að
vera ung og kát og att annað en sett
og roskin. Það var þessvegna sem
hún kærði sig aldrei um, að hafa mig
nærri sjer. Nú er jeg viss um, að hún
steppir sjer“.
„Láttu mig um hana“, svaraði hann
hlæjandi. „Jeg skal tjónka við hana“.
Eiiis og móðirin er svo verður
dótttirin, hugsaði hann. En að minsta
kosti rættist það ekki í þessu tilfelli.
Juliet krafðist peninga, æfinlýra, sæt-
lifis — Fernande þráði aðeins hariri
og svo aðra veru til, sem væri hluti
af henni sjálfri og honum ....
„Mjer finst jeg staðráðinn í að geta
tkki felt mig við hana móður þína“,
sagði hann, „þykir þjer það leitt?“
„Leitt?“ tók hún eftir honum og
liló. „Nei, þvert á móti, mjer mundi
þykja afarleitt ef þú gerðir jþað“.
Rjett á eftir bætti hún við með lægri
rödd: „Jeg er vísl ekki sjerlega góð
dóttir, finst þjer? En jeg get ekki að
þvi gert. Það liefir altaf verið svona
og jeg get ekki breytt því“.
Juliet átti heima á gistihúsi, mjög
fínu og dýru gistihúsi. „Þið megið
fyrir alla muni ekki fara að koma
niður að skipinu til þess að taka
á móti mjer“, hafði hún skrifað (Jul-
iet er ekki svo vitlaus, hafði Fern-
aride hugsað, hún veit að henni fer
best að koma fyrir manna sjónir
fáklædd), og nú, er þau vioru kom-
in inn í anddyri gistihússins, fanst
Fernande rjett að hringja á
herbergi móður sinnar og láta vita
af sjer. Þegar liún Iagði af sjer
heyrnartólið gretti liún sig og sagði
við manninn sinn: „Hún virðist ekki
hafa breylst mikið, hún kallaði mig
„cherie". Komdu, við skulum ná i
lyftuna upp“.
Fyrir utan dyrnar voru hlaðar af
tómum blómaöskjuin og haugar af
silkipappír en grammófónmúsík
lieyrðist innan úr herberginu. Þau
gengu inn. Og aftur mintist John
orða írlendingsins: „Móðirin er speg-
illinn, sem sýnir yður inn í framtíð-
ina. Þau orð voru ástæðulaus, því að
aldrei gæti Fernande orðið eins og
þessi kona, og það var óhugsandi
að. konan hefði nokkurntima verið
eins og Fernande. Andlit hennar
var eins og orustuvöllur, og bar
merki látlausrar styrjaldar við ellina
— þurt, hrukkótt hörund undir haug-
um af farða, málaðar augnabrúnir og
hár, sem var blásvart eins og blek.
Aðeins au«un voru eins og guð hafði
skapað þau, því að augum er ekki
hægt að breyta.
Hann fanri að Fernande hrökk
við og vera má að Juliet hafði tekið
efir því tíka, því að eftir að hún
hafði faðmað Fernande að sjer, sagði
hún: „Það er vísl hræðilegt að sjá
mig, jeg þykist vita það, en við slórð-
um lika til klukkan fimm í morgun“.
Svo sneri hún sjer að John. „Jæja,
svona lítið þjer þá út“, hún liorfði
gagnrýnandi á hann sem snöggvast
og án þess að lita af honum sagði
hún við Fernande: , Hversvegna
skrifaðirðu mjer ekki að hann væri
suafia fallegur?"
Grammófónninn þagnaði og þau
settust. John óskaði í huganum að
glamrið byrjaði aftur, því að and-
rúmsloftið var þrungið feilni. Það er
að segja Iivað liann og Fernande
snerti. Juliet ljet kaðalinn mylja það.
Hún talaði um París, um Antibes.
um kvikmyndakionu, sem hafði ver-
ið henni samskipa og um hve tje-
leg hljómsveitin liefði verið. Og svo
talaði hún heilmikið um föl. Hvern-
ig titist Fernande á þennan te-kjól,
kvenfólkið hjerna færi að stæla
hann?
„Juliet", tók Fernande nú til máls.
Hún sat á stólbrúninni og krepti
hnefana svo að hnúarnir sýndust
livitir. „Juliet, það er nokkuð, sem
við verðum að isegja þjer frá. Jeg
á barn í vonum“. Hún sagði þetta ótt,
og þegar það var áfstaðið var eins
og hún andvarpaði og starði svo
stórum augum á móður sína.
Stutta stund varð djúp þögn og
Juliet liorfði á þau á víxl. Svo
sagði hún i annarlegum og önug-
legum tón: „Það er ekki satt. Talið
þið ekki eins og börn. Segið mjer
okki annað eins og þetta“.
En á andlit Fernande kom þráa-
svipur og stærilætiskend í senn:
„Jeg er ekkert barn. Og þetta er
satt. Jeg á von á barninu i mars“.
Juliet starði á John. Honuni, fanst
hann sjá bæði liatur og ásökun i
augnaráðinu — en svo líka eitthvað
annað, sem hanii gat ekki gert sjer
grein fyrir. Hún stóð upp og hafi hún
verið ellileg áður var hún að niinsta
kosti líu árum ellilegri nú.
„Jeg er ]ireytt“, sagði hún lágt.
„Eiguni við ekki að hittast seinna
og borða saman?“
Fernande gekk fast að henni:
„Mjer þykir leitt að þjer líkar þetta
miður“, sagði hún. „Jeg var að
hugsa um að skrifa þjer það en jeg
var lirædd um, að þjer þætti engin
frjett i því“.
Juliet sneri sjer undan. „Við skul-
um ekki vera að pexa um þetta
núna“, sagði liún.
Þau voru í þann veginn að fara
út, Fernande með tárin í augunum,
en John liafði það á. tilfinningunni,
að liann liataði Juliet enn meira, en
liann hafði haldið mögulegt. Þegar
þau liöfðu opnað dyrnar og Fern-
ande var um það bil komiii út á
ganginii, sagði Juliet alt í einu:
, Jolin, jeg þarf að tala við yður
rjett sem snöggvast“. Hann leit á
Fernande og augu hennar sögðu:
Já, talaðu bara við hana, jeg bið
þín. En upphátt sagði lnin: „Við
liittumst við lyftuna“.
Svo var hann einn hjá Juliet,
þessari veru, sem hjegómagirnd og
sjálfselska hafði drepið allar aðrar
tillfinriingar í. Hún ljet ekki bíða
eftir sjer.
,Jeg vil ekki hafa, að Fernande
eigi barn“, sagði hún hryssingslega
„Skiljið þjer mig?“
Auðvitað skildi hann. Hann skildi
att of vel. Reiðin sauð í honum, en
liann reyndi að stilla sig; hvað sem
öðru leið var húii þó móðir Fern-
ande. „Jeg býst ekki við, að við
höfuin um iieitt að tala“, sagði hann.
„Hún á að eignast þetta barn, og
hvorki þjer eða aðrir geta sagt eða
gert neitt við því“.
I>að var eins og hún liefði alls
ekki heyrt það sem hann sagði: „Jeg
vil ekki að Fernande eignist barn“,
endurtók tiún. „Það var þessvegna
sem jeg kom liingað vestur — tit
þess að segja henni það. Jeg bjóst
auðvitað ekki við þvi að hún væri
orðin þunguð nú þegar; jeg tijelt
að ungt fólk riu á döguni hefði lieil-
brigðari skynsemi en svo ..„
En nú bar reiðin hann ofurliði.
Hann fann að hann varð að spyrja
hana um eitthvað, sem hann hafði
ekki látið sjer skiljst frá því fyrsta
sem tiann liafði heyrt getið um
þessa konu og yfirborðshátt lienn-
ar og síngirni. „Segið mjer“, sagði
liann og tók andann á lofti, ,segið
mjer hvernig i ósköpunum stóð á
]>ví að þjer urðuð nokkurntíma móð-
ir?“
Hún laut fram yfir litið og lágl
borð kveikti sjer í sígarettu og and-
aði að sjer reyknum og bljes hon-
um út úr sjer með hátflokuð aug-
un. Svo leit hún á hanii.
„Jeg vildi ekki verða móðir og jeg
er það lieldur ekki. Jeg hefi aldrei
alið barn“.
„Þjer hafið aldrei ....“ Jolin kom
ekki út orðunum. Húu hlaut að
skilja og reyna að hjálpa.
„Nei, Fernande er ekki dóttir mín“
Hún þrýsti saman sígarettunrii í
bakkan með fagurrauðum fiiigur-
gómunum, sem titruðu. „Nú vitið
þjer það, en þetta hefi jeg aldrei
sagt nokkurri manneskju á æfi
minni. Ekki einu sinni Fernande
sjálfri".
Joh tjetti unaðslega — og hanri
hrósaði sigri. Þarna var skýringin
— /og líka skýring á því að Fern-
ande Ijet sig einu gitda um Juliet,
enhaiin liafðioft furðar sig á |iví og
aldrei getað gert sjer ljóst, hvernig
á því stæði.
„Nú skil jeg“, sagði liaiin.
„Nei, það gerið þjer ekki. Ekki
ennþá“. Hún stóð í miðri stofunni,
og það var eins og hún reyndi að
gera rödd sina vingjarnlegri, eins og
íiana langaði tit að hann skvldi
skitja og reyna að hjáljia.
„Faðir minn var hræddur uin, að
jeg væri ljettúðug“, sagði hún, „og
ef til vill er jeg ]>að. Að minsla
kosti arfleiddi hann mig með því
skilyrði, að jeg eignaðist barn. FT
jeg yrði barnlaus áttu eigUr lians
að renna til barnaheimilis“. Ilún
ypti öxlum. „Nú jæja, mjer ]iótti
vænt um peninga, þá ekki síður en
nú, svo jeg gifti mig. En — mig
langaði ekki að eignast börn. Barn-
eignirnar skemma vaxtarlagið — gera
mann eldri. Svo var það, þegar
maðurinn niinn fórst af slysi, hálfu
ári eftir að við giftum okkur, fór
jeg vestur i fylki og kþm til baka
eftir nokkra mánuði og liafði með
mjer barn. Fernande. Jeg sagði að
hún væri mitt barn, en hún var það
ekki. Jeg hafði fengið hana á harna-
hæli — samskonar barnaliæli og
peningarnir haiis föður míns áttu að
renna til, ef jeg hefði ekki tekið
barnið. En þegar jeg loks liafði
feiigið arfinii afhentan og búið var
að ganga frá öllu, var mjer alveg
sama um telpuna. Hún var mjer að
eins til óþæginda og bakaði mjer
ábyrgð. Jeg veit að þetta er ekki
fagurt frásagnar, en hvað sem því
liður þá er það satt“. Munnur henn-
ar kipraðist saman og hún brósti
biturf .... „Jeg hefi aldrei elskað
hana, fyr en ef til vill á þessari
stundu".
John reyndi að verjast því að
hlæja ujip í opið geðið á henni. I>að
var sama fáfengilega hjegómagirnd-
in er liafði komið henni til að táka
sjer kjörbarn í stað þess að ala liað
sjálf, sem enn stýrði öllum hennar
gjörðum. Hann óskaði einskis néma
|iess, að sleppa á burt frá lienni.
Hann kærði sig ekki éinu siniii neitt
uin að heýra um ætterni Fernande.
Hún sjálf var honum nóg, og aðat-
atriðið var þetta, að hún skyldi ekki
vera dóttir Juliet.
()g hvað það snerti hvernig barnið
þeirra mundi verða (það var liklega
það, sem Juliet var að gera sjer grill-
ur út af og ljet heita skálkaskjól fyr-
ir kvíða sinn við að verða annnja) þá
trúði hann svo fast á lyndiseinkun
Fernande, að hoiiuni var það nóg.
„Jeg ætti vist að þakka yður fyrir
að hafa sagt mjer þetta“, sagði lianii
„og það geri jeg“. Hann opnaði liurð-
iiia og sá Fernande bregða fyrir úti
i endanum á göngununi; lnin stóð
þar og hallaði sjer ujij) að veggnum
Ög strauk fætinum við gólfdúkinn
eins og lítil skólatelpa, sem er óþol-
inmóð að biða. „Og verið þjer iiú
sælar“.
„Yerið þjer sælir“. (Komdii Jolin,
flýttu þjer, jeg þrái þig — Fernande
gerði honuni bendingar — komdu,
vinur). Raddhreimur Juliet var nú
orðinn Lnnilegur, nærri þvi biðjandi.
„Hjelduð þjer að þetta væri alt. sem
jeg þyrfti að segja yður — hjelduð
þjer að það væri :af því að jeg þekti
ekki ætt Fernande, að jeg vildi ekki
lieyra nefnt að hún eignaðist
harn? — Jeg þekki ætt hennar i
finim síðustu liði — jeg liefi lesið
skýrslur barnahælisins. Fjölskylda
hennar er öll gott og heiðarlegt
fólk“.
„I>að hefðuð þjer ekki þurft að