Fálkinn - 12.06.1937, Blaðsíða 5

F Á L K I N N
5

l'ríði Guðjónsdóttur elsta stai'fs-
fólk stofnunarinnar.
Alt fram að því, að Björn
Jónsson varð ráðherra, 1909,
hafði liann vitanlega á hendi
alla yfirumsjón prentsmiðjunn-
ar, en yfirprentarar voru ýmsir.
Sjálfur hafði hann lengst af rit-
stjórn Isafoldar á hendi, að
undanteknum árunum 1878-—
1883, er hann dvaldi eriendis
og þeir dr. Grímur Thomsen og
sira Eiríkur Briem önnuðust
ritsljórnina, og 1903, er liann
dvaldi einnig erlendis, en Ólaf-
ur Rosenkranz annaðist störf
lians á meðan. Var Rosen-
kranz lengi starfsmaður prent-
smiðjunnar á öðrum þræði.
Einar Kvaran var meðritstjóri
blaðsins frá 1895—1901 og síðan
ritstjóri um stundarsakir 1909,
þangað til Ölafur Björnsson tók
við ritstjórn blaðsins og stjórn
prentsmiðjufyrirtækisins og
eignarumráðum, en stjórn
prentsmiðjunnar fal hann Her-
hert Sigmundssyni árið 1916,
en hann hafði verið verkstjóri
þar undanfarandi tiu ár. Ólafs
heitins naut aðeins slutl við, þvi
að hann andaðist tiu árum eflir
að hann tók við fyrirtækinu,
10. júni 1919 og varð öllum
harmdauði.
Árið 1913 liafði Villi. Finsen
stofnað Morgunblaðið í fjelagi
við Ólaf Björnsson og hefir það
síðan jafnan verið ])rentað í
ísafoldarprentsmiðju. Finsen
lók við ritstjórn Isafoldar við
fráfall Ólafs heitins, en þá Þor-
steinn Gíslason. Varð Isafold
síðar gefin úl i samlögum við
Morgunblaðið, sem landsútgáfa,
að undanteknum árunum 1922
23. Hún hóf á ný göngu sína, er
núverandi ritstjórar Morgun-
blaðsins, Jón Kjartansson og
Valtýr Stefánsson lóku við rit-
stjórninni árið 1923.
Eftir fráfall Ólafs Björnsson-
ar var Isafoldarprentsmiðja
gerð að hlutafjelagi innan fjöl-
skyldunnar, svo að enn er hún
i æll hins mikilvirka og stór-
huga stofnanda síns, Björns
Jónssonar, þó að h.f standi aft-
an við nafnið. Sveinn Björnsson
sendiherra var fyrsti formaður
þessa fjelags, þá P. J. Thor-
steinsson og August Flygen-
ring, en síðan Ólafur John-
son stórkaupmaður, mágur frú
Borghildar, ekkju Ólafs heitins
ritstjóra. Framkvæmdastjóri
prentsmiðjunnar var Herbert
heitinn Sigmundsson þangað til
hann stofnaði sjálfur prent-
smiðju 1929, en síðan hefir
Gunnar Einarsson verið fram-
kvæmdastjóri. Var hann aðeins
15 ára, er hann byrjaði að
starfa í prentsmiðjunni, en hef-
ir síðan tekið þar öll „slig“ og
er þó ekki nema rúmlega fert-
ugur að aldri.
Ýmsir spáðu því, að prent-
smiðjunum mundi verða þung-
ur róðurinn eftir stofnun rikis-
prentsmiðjunnar. Það var oft
látið kveða við, að prentsmiðj-
unum væri svo mikill hagur að
opinberu prentuninni, einkan-
lega Stjórnartíðindum og Al-
þingistíðindum, að þær gætu
ekki borið sig án hennar. Það
hefði þvi mátt ætla, að farið
fínnnar Einarsson prentsmiðjustjóri.
hefði að halla undan fæti hjá
ísafoldarprentsmiðju eftir að
rikisprentsmiðjan tók til starfa,
1930. En ekki er það þó sjá-
anlegt, að Isafoldarprentsmiðju
hafi hnignað neitt á sextugs-
aldrinum samt. Starfsfólki hef-
ir fjölgað, svo að nú vinna í
prentsmiðju og á bókbandi 50
manns eða um þrefalt fleiri en
1930. Vjelakostur hefir aukist,
svo að þar eru nú auk þriggja
setjaravjela stór Johannesberg-
pressa, Heidelbergpressa og
Fönixpressa, auk fjölda eldri
vjela, ennfremur ýmsar nýjar
vjelar, þ. á. m. ein til að gljá-
bera spil, svo að nú getur
jjrentsmiðjan prentað spil
handa Islendingum. Bókbandið
hefir færl stórlega út kviarnar
nýverið og leiðir það meðfram
af stóraukinni prentun bóka i
Isafoldarprentsmiðju, og fjöldi
vjela verið fenginn þangað.
Það eru vitanlega dagblöðin,
sem meðfram liafa aukið starf
prentsmiðjuna, og auðvitað
tekur Morgunblaðið margra
verk i prensmiðjunni og svo
ísafold. En vöxtur sá, sem orð-
inn er á Isafoldarprentsmiðju á
síðari árum er ekki síst afleið-
ing af stóraukinni bókaútgáfu.
Bæði prentar Isafoldarprent-
smiðja mikið af hókum fyrir
aðra, en auk þess er hún orðin
athafnamesla bókaforlagið hjer
á landi og kemur þaðan árlega
margt af merkum bókum og
ritum. Má m. a. nefna liina
fyrstu heildarútgáfu af ritum
Jónasar Hallgrímssonar, sem
nú er að verða lokið. A þessu
ári gefur ísafoldarprentsmiðja
út milli tíu og luttugu bækur.
Myndaprentun leggur prent-
smiðjan mjög fyrir sig, má m.
a. nefna að hún liefir frá upp-
hafi prentað Árbók Ferðafjelags
íslands, sem þykir einkar
snyrtilegt verk að prentun til.
Nýkomið er út hjá Isafoldar-
prentsmiðju hið skrautlega minn-
ingarril, sem Guðbrandur Jóns-
son prófessor ritaði í tilefni af
ríkisstjórnarafmælinu og hefir
inni að halda hátt á 2. lmndrað
mvnda. Og bráðlega er von á
stórmerku safni af Reykjavík-
urmyndum, útgefnu af dr. Jóni
Helgasyni biskupi, og hefir það
inni að halda flestar af hinum
íagætu myndum úr Reykjavik,
sem biskup á i safni sínu.
Annars er það vonlaust verk.
að telja upp eða drepa á þær
bækur, sem ísafoldarprent-
smiðja h.f. lætur frá sjer fara.
Því að tala þeirra er legíó.
Björn Jónsson rjeðst forðum
í útgáfufyrirtæki, sem nýmæli
þótti að fyrir fimtíu árum. Og'
hin gamla slofnun hans heldur
fallega uppi minningu þessa
stórmerka manns með fram-
kvæmdum sínum og áræði.
Sextuga afmælisbarnið lætur
engin ellimörk á sjer sjá, lield-
ur fvlgist með tíma og tísku,
endurnýjar sig og umbætir, svo
að það er jafnan viðbúið að
standasl. Rauða húsið við Ausl-
urstræti er nú orðið það elsta
af þessari stofnun og sá sem
gengur um húsakynnin þar inni
finnur að stakkurinn er orðinn
i þrengsta lagi. En það mun
vaka fyrir þeim, sem þarna
ráða húsum, að meira sje um
vert, að tækin í húsinu sje ný
og vönduð, en að „umbúðirnar“
sjeu það. Og hversu fallegt hús,
sem ísafoldarprentsmiðja bygg-
ir sjer á komandi tið, mundi
íaargur maðurinn sakna rauðu
byggingarinnar í Austurstræti 8.
Við hana eru bundnar marg-
ar merkilegar minningar og
innan þeirra veggja hefir gersl
nærkasti þátturinn í blaða-
menskusögu landsins.
Bensínið þykir dýrt hjer á landi,
en þegar borið er saman við verð
margra annara lahda er það ódýrl.
í vetur var það þetta (talið í íslensk-
(im aurum) í ýmsum borgum Evrópu:
London 33—3(i aura, París 50, Ber-
lín 62, Wien 50, Zurich 45, Praha
47, Antwerpen 34—37, Bukarest 39—
45, Milano 54, Budapest 47, Varsjá
52, Helsinki 36, Stockholm 34,
Kaupmannahöfn 31 og Oslo 29 aurar.