Fálkinn - 03.12.1938, Blaðsíða 3

FÁLK.1NN
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Rilsljórar:
Skúli Skúlason.
Sigurjón Guðjónsson.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6.
Skrifstofa í Oslo:
Anton Schjötsgade 14.
Blaðið keniur út hvern laugard.
Áskriftarverð er kr. 1,50 á mán.,
kr. 4.50 á ársfj. og 18 kr. árg.
Ertendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Aaglýsingaverð: 20 aura millim.
Herbertsprent.
Skraðdaraþankar.
island sjálfstætt í aldarfimtung!
Uve stutl tímaskeið í sögunni, en
þó: hve viðburðamargt og ríkt á
skin og skugga.
Hinn 1. desember 1918 var hátíðís-
dagur. Um tugi ára höfðu bestu
menn þjóðarinnar barist fyrir end-
urheimt íslensks sjálfstæðis þrot-
lausri og að jafnaði vonlítilli bar-
áttu fátækrar smáþjóðar við þrít-
ugfalt ofurefli að mannfjöldanum til
og þó ennþá margfatt máttkari að
efnum og reynslu. Sú barátta var
ekki unnin fyrir gýg og henni lauk
með sigri hins minni máltar, sigri
sem heita mátti óvæntur. Og íslend-
ingar munu aldrei gleyma þeim
göfga skilningi, sein Danir sýndu
þá á tilfinningum íslendinga.
Þau tuttugu ár .sem liðin eru síð-
an hefir aldrei verið reynt að mis-
þyrma sjálfstæði íslands utanfrá.
Þeir hafa fengið að vera óáreittir á
þeirri Sturlungaöld, sem gengið hef-
ir yfir heiminn. Og íslendingar vona
að svo megi og verða í framtíðinni
og að aðr.ar þjóðir munu jafnan
virða sjálfstæði íslands.
En þá verða íslendingar sjálfir að
virða það. Það má segja að í orði
etski íslendingar sjálfslæðið, sem
þeir heimtu 1918. En á borði?
Hefir islenska þjóðin gert sjer svo
ljóst sem vera ætti, að hún hefir
skyldur við sjálfstæði íslands og að
hún hefir ekki gætt þeirra skyldna
sem vera ætti. Hefir hún skilið það,
að lil þess að smáþjóðin íslendingar
geti blessast og blómgast og haldið
sjálfstæði sínu, þá verður hún að
leggja meiri rækt við efnahagsmál
þjóðarinnar, styrkja þau og gera
grundvöll þeirra traustari. Frumbýl-
ingurinn, sem er að byggja frá
grunni, er jafnan i meiri hættu en
sá, sem stendur á gömlum merg að
efnum og reynslu. Og hann má síst
við því, að eyða þreki sínu í tær-
andi rifrildi við sjálfan sig, eða rífa
það niður með annari hendinni,
sem hin hendin byggir upp.
En hefir hann varast það sem
skyldi? Nei, hann hefir ekki gert
það. Hann het'ir elcki enn skilið, að
Islendingar verða að ganga einhuga
að lausn vandamálanna ef lausn á
að fást og þjóðinni á að fara fram.
Margt hefir verið framkvæmt og
i margt ráðist. En víst er um það,
að hagur þjóðarinnar væri betri nú
en raun er á, ef samlyndið hefði
verið betra á þjóðarheiinilinu. Ef
mönnum verður á næstu 20 árum
tamara en nú hugtakið „íslandi alt ‘
verður bjartara yfir eftir næstu 20
Kirkjngarðnrinn „við
Miðvikudaginn 23. fyrra mánaðar
for fram minningarathöfn í líkhúsinu
í kirkjugarðinum við Suðurgötu, í
tilefni af því að þá voru rjett hundr-
að ár liðin frá vigslu garðsins og
fyrstu greftrun í honum. Upphaf-
lega var kirkjugarðurinn kallaður
kirkjugarðurinn við Reykjavík, því að
þá lá hann tatsvert utan við bæinn,
þó að nú megi segja að hann sje i
honum miðjum.
Fyrsta manneskjan, sem i garðin-
um var greftruð var frú Guðrún
Oddsdóttir, kona Þórðar háyfirdóm-
ara Sveinbjörnssonar og fór greftr-
un hennar fram í sambandi við
kirkjugarðsvígsluna.
Af gömlum frásögnum er svo að
sjá að kirkjugarðsvígslan hafi verið
mjög hátíðleg. Var hún framkvæmd
af Helga Thordarsen, er þá var
dómkirkjuprestur (síðar biskup'.
Við vígsluna er talið að mætt hafi
nokkuð yfir þúsund manns, en þá
voru í Reykjavíkursöfnuði 1200 sálir.
Líkhúsið i kirkjugarðimim. Það er
bggt alltöngu eftir að kirkjugarðiu-
inn var vigður. Mgndin er tekin
meðan á minningarathöfninni slóð.
Minningarahöfnin i líkhúsinu, þar
sem mætttir voru um 80 manns, fór
fram með þeim liætti, að fyrst söng
dómkirkjukór þrjú vers úr ,,Alt eins
og blómstrið eina‘“. Þá flutti síra
Bjarni Jónsson vigslubiskup ræðu.
Gat iiann þess i ræðu sinni, að í
kirkjugarðinum hvildu, eftir því sem
hann liefði næst komist, 12470 tík.
Geymir kirkjugarðurinn við Suður-
gölu því miklu fleiri lík en nokkur
annar kirkjugarður á landi voru frá
elstu tið. — 26. nóv. 1918 (i spönsku
veikinni) voru jörðuð 26 lík í garð-
inum og er það meira á einum degi
en nokkru sinni fyr eða síðar.
Eftir ræðu síra Bjarna, sem var í
senn falleg og fróðleg, söng kórinn
sátminn: „Dauðinn dó, en lifið lifir“.
Minnismerkið ú leiði hágfirdómara-
frúar Guðrúnar Oddsdóttur. Maður-
inn er sjest á mgndinni er Felix
Guðtnundsson kirkjugarðsvörður.
Reyhjavík" 100 ára.
— Þegar athöfninni í líkhúsinu
var lokið var gengið að leiði frú
Guðrúnar, sem er skamt frá líkhús-
inu; stendur á því minnisvarði úr
steyptu járni, er maður hennar reisti
l'.enni, og eru á það letruð jiessi orð:
Hjer hvílir
Guðrún Oddsdóttir
Frú Sveinbjörnsson
59 ára
gömul.
Og neðar á minnisvarðanum eftir-
farandi orð:
Á garði þessum grafin
fyrst allra 23ja nóvembr. 1838.
Matth. V. 8.
Fótstallur minnismerkisins. Sveigur-
inn er lagður var á leiðið sjest á
mgndinni.
1 tilefni af aldarafmælinu hafði
verið lagður sveigur á leiðið. Flutli
sira Bjarni bæn við leiðið og talaði
nokkur orð. Lauk athöfninni með
því að sunginn var sálmurinn:
„Jurtagarður er herrans hjer“.
Það vekur margar kendir í hrjósti
manns að liorfa yfir stóran kirkju-
garð. Ólík örlög rifjast upp, er end-
uðu í einum punkti — skauti grafar.
„All harðan þessi barning beið,
og byrinn tjúfan hinn,
en beggja liðugt skipið skreið
i skúta grafar inn.
Einn út í lengstu legur fór,
en leitaði annar skamt.
Hvers hlutur er lítill, hvers er stór?
Þeir hvilast báðir jafnt“.
fíjarni Matthíasson, er var hringjari
við Dómkirkjuna í Regkjavík marga
áratugi hringdi fleiri inn lil hinstu
hvíldar cn nokkur annar íslendingur
fgr eða siðar. Hann Ijest 5. maí 1936,
91 árs að aldri.
Thov Jensen, stórkaupm. oy óð-
alsbóndi, verður 75 ára S. þ. m.
Ásgeir Guðmundsson, prentari,
Kárastíg 3, verður 't5 ára 6. þ. m.
Guðmundur Björnsson, fyrv.
sýslumaður Borgarnesi, verður
65 ára 5. þ. m.
SAFN DR. KNUD UASMUSSEN.
Iínud Rasmussen heimskautakönn-
uður átti íbúðarhús í Spodsbjerg
eigi langt frá Kaupmannahöfn og
er nú ráðgert að þar verði komið
upp safni til minningar um Ras-
mussen. Það er vinur hans, málar-
inn Sigurd Schou, sem hefir beitt
sjer fyrir þessu. í Thule og Jacobs-
havn í Grænlandi er afar mikið af
úlbúnaði þeim, sem Rasmussen not-
aði í ferðir sinar um Grænland og
vestur yfir Canada og verður það nú
flutt til Spodsbjerg og varðveitt þar,
ásamt munum, einkum veiðiáhöld-
um, er hann safnaði meðal Esla-
móa. Og ekkja lians hefir gefið
Grænlaiulsbókasafn hans á safnið.