Fálkinn - 14.04.1939, Qupperneq 4

4
F Á L K I N N
„Við förum það gangandi
Nútímaæskunni hefir skilist, að það er engin lítilsuirð-
ing á sjálfum sjer, að nota hesta postulanna. En þess
er skemst að minnast, að allra besta sveitafólk kendi í
brjósii um og leit niður á þá langferðamenn, sem bar
að garði gangandi eða hjólandi. „Veslings pilturinn,
skelfing er hann vist fátækur“, hugsaði það og mintist
flakkaranna úr ungdæmi sínu. — Nú setur enginn þetta
fgrir sig lengur. Æskan hefir uppgötvað, að gönguferð-
irnar veita líkamsþjálfun, sálarnæring og heilsubót -—
meiri en nokkurt annað ferðalag.
A LLA langar til a'ð ferðast. Og þó
hefir það verið svo til þessa, að
fjöldinn allnr hefir lifað svo æfi
sína, að hann hefir sjaldan komist
út fyrir hreppamörkin.Lengstu ferða-
lögin hafa verið í kaupstaðinn eða
máske í jarðarlör eða brúðkaup vina
og vandamanna í næstu sýslu. Því
að sumarið, sem er besti ferðatíminn,
er líka mesti annatíminn. Og vei
þeim, sem lætur orfið eða hrífuna
liggja um sláttinn. Nema á sunnu-
dögum vitanlega. En þá var venju-
lega riðið á næstu bæi og rabbað
við kunningjana eða kærastan heirn-
sótt — ef beinin voru þá ekki svo
lúin, að þau kusu heldur hvíld upþi
i rúmi yfir helgina.
Starfi margra í kaupstöðunum er
þannig varið, að það bindur ekki
frekar sumar en vetur. En í kaup-
stöðunum var hestafátt og fólk hafði
ekki uppgötvað, að það var gaman
að ferðast gangandi, heldur liafði
mestu skömm á slíkum flakkaramáta.
Þessvegna hófst skemtiferðaöld
fiestra íslenskra kaupstaðarbúa með
bifreiðunum. En þær undantekning-
ar voru þó til áður, að menn skeytlu
ekkert um almenningsálit og fóru
gangandi þó um meira væri að ræða
en eina bæjarleið, og þó að neyðin
ræki þá ekki til þess.
Svo kom Feíðafjelagið, sem að
mestu leyti var stofnað fyrir til-
verknað nokkurra ungra lteykvík-
inga, sem árum saman höfðu varið
sumarleyfum sínum til þess að fara
gangandi um bygðir og óbygðir.
Ferðafjelagið er að visu fjelag allra
þeirra sem ferðast, livort heldur er
gangandi, riðandi, akandi eða sigl-
andi, en þó voru það fyrst og fremst
gönguferðir, sem stofnendurnir höfðu
í huga — ferðir um óbygðir, fjöll
og ókunna stigu, sem ekki var hægt
að komast neina gangandi.
Og nú hefir æskan í skólum lands-
ins bundist samtökum í ílýjum fje-
íagsskap, um að ferðast gangandi
og hjólandi um iandið og jafnvel
leggja önnur lönd undir fót. Fyrir-
myndin að þessum fjelagsskap er er-
lend, og þessi nýju fjelög kalla sig
„farfugla“, en það er óviðfeldið nafn
og á ekki að komast inn í málið, þó
að það sje dregið af þýska orðinu
„wandervogel" og að hreyfingin
hafi í fyrstu náð almennri útbreiðslu
í Þýskalandi. Annars var hún iðk-
uð i smærri stil og ófjelagsbundin
í mörgum löndum áður, þar á meða!
í Englandi.
Það er orðið langt síðan æfintýra-
elskir unglingar slóu sjer saman i
smáhópa og lögðu út á þjóðveginn
með alla búslóðina á bakinu og oft
hljóðfæri í fórum sínum og ljetu
þar „nótt sem nam“ og báru engar
áhyggjur fyrir morgundeginum. Og
enn lengra er síðan að handverks-
menn „gengu á valsinn“, sem kallað
var, ferðuðust stað úr stað sumpart
til að leita sjer atvinnu og sumpart
til þess að kynnast nýjum löndum
og fólki, og framast í greininni,
enda eru sumir liandverksmenn allra
manna víðförlastir. En hreyfingin
nýja stefnir fyrst og fremst að því,
að flýja bæjarmolluna og komast í
hreint loft og sjá fallegt land. Það
er útþráin og þörfin á innilegra sam-
bandi við náttúruna, sem hefir vak-
ið þessa hreyfingu og knúð fram
nýja ferðalagatilhögun, sem gerir öll-
um kleyft að ferðast þó litið sje í
buddunni. Nýtísku ferðalangarnir
nota fæturna eða reiðhjólið sem far-
artælci, sofa i hlöðum eða ódýrum
gistihælum, sem fjelög þeirra sjá
þeim fyrir, liafa mat með sjer eða
kaupa hann jafnóðum en matreiða
sjálfir, svo að fæðið verði þeim ekki
dýrara en þó þeir hefðu verið heima
hjá sjer.
Upphafsmaður hréyfingarinnar er
talinn þýski barnaskólakennarinn
Richard Schirrmann í Westfalen,
sem tók upp á því sumarið 1912 að
fara með nemendur sína í gönguferð
út um sveilir. í fyrstu voru ferðirn-
ar stuttar og jafnan komið heim að
kvöhli, en smámsaman var farið að
leggja upp á laugardagskvöldum og
gista nóttina i hlöðum, en það þótti
æfintýri út af fyrir sig, og með þessu
móti var hægt að komast lengra.
Innan skamms höfðu þúsundir kenn-
ara í Þýskalandi tekið upp þennan
sið, og eftir að börnin liöfðu lokið
skólanum lijeldu þau áfram svona
ferðum, því að þau höfðu lært að
fíöngufólk á teið framhjá dönskum búgarði.
meta þær. Sjerstaklega breiddisl
hreyfingin mikið út eftir slriðið og
kom brátt að því, að óhjákvæmilegt
yrði að gera sjerstakar ráðstafanir
til gististaða handa hinum ungu
ferðalöngum. Fjelögin mynduðu þá
með sjer „Samband þýskra æslcu-
lýðs gististaða“ og á þetta samband
nú um 3000 liæli víðsvegar um land-
ið. Sum þessara gistihæla eru mjög
einföld, litið betri en peningshús,
en í borgunum má líka sjá nýtísku
stórhýsi, sem „farfuglarnir“ liafa
komið sjer upp og einnig hafa þeir
fengið gamlar liallir og kastala til
afnota. Ennfremur eru skólahús, leik
fimishús, geymsluhús og hlöður
teknar á leigu yfir sumartímann og
sjer sambandið um það, að þar sjeu
rúmstæði með dýnu og værðarVoðir,
ásamt eldunartækjum eða jafnvel
greiðasölu. Mjög eru þessar vistar-
verur misstórar -— hýsa frá 20 og
upp í 000—700 drengi og stúlkur í
einu.
En samtímis þessari þýsku hreyf-
ingu má ekki gleyma skátahreyfing-
unni ensku. Skátar hafa einnig ferða
lög og útilegur á dagskránni og fje-
lagsskapur þeirra er allur stórum
betur og ítarlegar skipulagður en
þýski farfuglafjelagsskapurinn. Hjer
á landi hefir sá fjelagsskapur starf-
að í aldarfjórðung og kent fjölda
unglinga að ferðast og liggja úti,
svo að heilsubót sje að, en ekki
kvöl. Þessvegna hafa runnið tvær-
stoðir undir þennan fjelagsskap, þar
sem hann hefir verið tekinn upp í
öðrum löndum, önnur ensk og hin
þýsk. í Danmörku hefir þýska fyrir-
myndin orðið ofan á — „Dansk
Vandrerlaug“ er sniðið eftir þýsku
hreyfingunni. Það var stofnað vorið
1930 og hafði 100 fjelaga í lok næsta
árs, árið eftir 400, 1932: 1000, en i
árslok 1930 um 18.000. Byrjunin
hefir því orðið hægari en hjer á
landi i vor sem leið, en svo hefir
verið sótt vel á, að nú hefir sam-
bandið danska yfir að ráða nær 200
gistihælum fyrir meðlimi sína.
Danskir unglingar ferðast mest á
reiðhjólum, enda er ckkert land ver-
aldar jafn vel lagað til hjólaferða
eins og marflöt Danmörkin. í flestum
hælunum eru rúmstæði og heydýna
en værðarvoðir ekki nema sumstað-
ar og hafa flestir því svefnpoka með
sjer. Og allir hafa að minsta kosii
ljereftspoka, því að sparlök eru eng-
in í rúmunum og ekki er viðfeldið
að leggjast í annars ból.
Danska félagið tekur 3 kr. árgjald >
af fjelögum sinum og þeir fá af-
hent „göngumiða“ — útbúinn eins
Svona era ftest yistihælin, sem byyðhafa verið í Danmörku.
Þreyttir yöngumenn við glæðurnar að kvöldi.