Fálkinn - 21.04.1939, Page 12

12
F Á L K I N N
STANLEY SYKES:
Týndi veðlánarinn. 1
I. KAPÍTULl: Dr. Laidlaw andast.
JERNA UM DAGINN sagði einn af
sjúklingum mínum mjer að hann hefði
sótt um böðulsembætti,“ sagði James Os-
horne læknir um leið og hann hagræddi sjer
í hægindastólnum og kveikti í mjög til-
reyktri pipu með rukkunarseðli frá hæjar-
gjaldkeranum.
„Skelfing er að heyra þetta!" sagði mað-
urinn sem sat á liinum hægindástólnum.
„Mikill erkifantur hlýtur þetta að vera!“
„Nei, það er öðru nær. Hann er fyrir-
myndar heimilisfaðir, viðkunnanlegur sjúkl-
ingur og í alla staði heiðvirður borgari þó
ekki sje liann liátt settur i mannfjelaginu.
Hann á þrjú börn, sem honum þykir eink-
ar vænl um, og hann mundi ekki vilja selja
hundinn sinn, þó allir peningar i bankan-
um yðar væru í boði.“
„En hversvegna í ósköpunum er hann þá
að sækja um böðulsstarfið?“
„Hann langar liklega til að hafa einhverja
aukavinnu, á sama hátt og þjer stundið vá-
tryggingastarfsemi í lijáverkum og jeg garð-
yrkjuna. Flestir eru þannig gerðir að þeim
leiðist aðalstarfið á stundum. Jeg held að
þjer ættuð að ná yður i svoleiðis starf,
W,ools, í staðinn fyrir vátryggingarnar. Það
inundi að visu varla gefa eins mikið af sjer,
en það gerir minna til, úr því að það er
dægradvalastarf. — Listin vegna listarinn-
ar, er ekki svo. Hugsið yður hve hugsval-
andi það væri, eftir að telja annara manna
l'je allan liðlangan daginn, að bregða sjer
út og hengja mann, áður en tekið er til
starfa næsta dag! Og það eru ekki einu
hlunnindin. í stað þess að hanga lijer í þess-
ari bölvaðri Beruvík fjörutíu og níu vikur
af hverju einasta ári og dvelja þrjár vikur
í Scarborough, þá fengjuð þjer að fara til
Pentonville og ýmsra annara göfugra slaða.“
George W,oods, hankasljóra og bæjargjald-
kera, blöskraði þetta gáleysislijal af öllu
hjarta, því að hann var ráðsettur raunveru-
maður, eins og stöðu lians sæmdi. I öllum
lífsvenjum sínum var hann stundvis eins og
lclukka, og lmgmyndir hans og heimsskoðun
hafði fyrir mörgum árum tekið á sig fasta
mynd, sem ekki var hægt að breyta. Þess-
vegna gekk oft fram af honum er hann
hlustaði á öfgar hins gálausa og sjervitra
kunningja sins — þvi kunningjar voru þeir
þrátt fyrir, eða máske einmitt vegna þess,
að þeir voru ólíkir eins og eldur og ís.
Osborne var fæddur skraffinnur, kapp-
ræðumaður og pexari, jafn laus í rásinni og
óbundinn og flestir læknar, og kærulausari
um mannasiði en flestir i lians stjett. Hann
var í stuttbuxum og með tuskuflibba jafn-
vel þegar að liann kom til þeirra sjúkling-
anna sem litu mest á sig, og skeytti því
engu, að Southbourne var skemtistaður af
skárra taginu. Og ávalt bar hann því við,
að hann gengi svona klæddur af því, að
aðrir læknar í Jiorpinu gerðu það ekki, og
hann fullyrti, að þeir hefðu ekkert við lækni
að gera, sem veldu sjer hann eftir sniðinu
á fötunum hans. En ef satt skal segja þá
gekk hann i stuttbuxunum af því áð honum
fanst það þægilegt, og af þvi að hann slapp
þá við allar áhyggjur af því að pressa bræk-
urnar. Hann var þeirrar skoðunar, að sá
sem fann upp stuttbuxurnar væri mesti
hugvitsmaður allra alda og að hámark sannr-
ar snildar lægi í þeim háleita einfaldleik að
uppgötva, að það er mögulegt að 1‘orðast
að pokahnje komi í buxur, með því að láta
pokana vera á þeim lrá upphafi. Þannig var
lians röksemdafærsla. Hann hafði talsverðar
tekjur af eignum sínum og var þessvegna
ekki alveg liáður atvinnu sinni, svo að liann
gat leyft sjer að liafa sinar kenjar. En svo
var öfuguggahætti mannlífsins alment fyrir
að þakka, að hann hafði nóg að gera, þó
hann gerði engar tilraunir til að liaga sjer í
samræmi við almenningsálitið eða eltast við
dutlunga sjúklinga sinna. Hann var frunta-
legur, hreinskilinn og hrottalega herorður,
en þó lijeldu sjúklingarnir upp á hann og
komu aftur að fá meira af svo góðu. Ýmsir
laugaveiklaðir menn, sem liinir læknarnir
þorðu ekki að segja sannleikann, vegna
huddunnar, liöfðu grátið og engst en síðan
náð fullum hata, vegna hersögli Oshorne
læknis.
Woods var alger mótsetning liins mjög-
talandi vinar síns. Hann var hispurslaus og
tók öllum óvenjulegum nýmælum með fyr-
irvara og fullri gát. Hann liafði ekki einu
sinni athugað möguleikann á því, hvort ger-
andi væri að fara á skrifstofuna í nokkru
nema svörtum frakka og röndóttum huxum.
Hann lá í sífeldum erjum við yngri mennina
í bankanum, út af klæðaburði þeirra. Hann
var reglusemin sjálf í öllum greinum og
svaraði jafnan öllum brjefum samstundis,
en Osborne svaraði sjaldan brjeli nokkurn-
tíma.
Osborne rjetti langar lappirnar upp, sem
svaraði 45 gráða horni og bætti nokkrum
förum eflir rákirnar á gólfskósólunum sín-
um á marmarahilluna yfir arninum.
„Veist þú,“ hjelt liann áfram, „að einn
uppgjafaböðullinn hefir skrifað endurminn-
ingar sínar og er að birta þær í sunnudags-
blöðunum ?“
,Nei, mjer er ekki kunnugt um það. Jeg
les aldrei sunnudagsblöðin. Mjer er ekkert
um belgidagavinnu.“
„Heyr, heyr! Það er mjer ekki heldur,“
svaraði Osborne, sem altaf var önnum kaf-
inn alla sunnudaga. „En lestu þá blöðin á
mánudögum ?“
„Já, það geri jeg að sjálfsögðu."
„En þau eru prentuð á sunnudögum, veistu
ekki það?“
W,oods fór ekki frekar út í þá sálnia, en
sneri sjer að upphaflega málefninu. „Það
ætti ekki að líðasl að prenta slíkan óþverra,"
sagði hann fyrirlitlega.
„Hversvegna má*það ekki?“ sagði Os-
borne, saklaus eins og lamb
Mr. Woods gáði ekki að því, að Osborne
var að veiða liann í rökræðugildru, sem
liann liafði oft lent í, og jafnan beðið lægra
hlut.
„Hversvegna ekki?“ svaraði hann forviða.
„Það veit sá sem alt veit, að jeg er ekki til-
tektarsamur, en mjer finst það mega vera
einhver takmörk sett fyrir frekju gífurtíð-
inda-snatanna.“
Liklega hefir Oshorne verið samþykkur
þessu í hjarta sínu, en honum var ómögulegt
að standast þá freistingu, að pexa um málið
við kunningja sinn.
„Þvi skyldi sjálfsæfisaga hengingarmanns-
ins ekki eiga sama rjett á sjer og saga að-
mírálsins?“
Hann vissi vel, að bankastjórinn var nokk-
uð einhæfur í lestri hóka, og sóttist mest
eftir æfintýralegum frásögnum, til þess að
bæla sjer upp, hve lítið var um æfintýrin i
daglegu lifi hans.
„Yður dettur vist ekki i hug að reyna að
halda því fram, að frægir hermenn og sigl-
ingamenn eigi ekki meiri rjett á sjer en þeir,
sem lifa á því að hengja menn?“
„Jæja, er eiginlega nokkur eðlismunur á
þeim? Strykið jijer yfir viðkvæmnina, for-
dómana, jijóðfjelagslega og fjárhagslega að-
stöðu og yfirleitt alt, sem orðið hefir til að
hlaða undir hermannastjettina og lítillækka
stöðu böðulsins, og litið svo á staðreynd-
irnar. Þeir eru báðir i ríkisins þjónustu, er
ekki svo?“
„Jú, sannarlega!“ svaraði W,oods nieð
klunnalegri kátínu.
„Þeir drepa báðir þegar yfirvöldin skipa
beim, er ekki svo?“
, Jú-ú,“ svaraði Woods og dró seiminn;
hann fann að röksemdir hans voru farnar
að bila.
„Og þeir eru báðir samningsbundnir að
drepa hvern þann, sem jieim er skipað að
drepa, án þess að þeim leyfist að laka tillit
til sinna eigin skoðunar á jiví, hvort mað-
urinn eigi dauðann skilið. Þeim er sagt fvrir
verkum fyrirfram i öðru tilfellinu al'
dómstólunum og í hinu tilfellinu af ráðu-
neytinu. Svo að hvað jiað snerlir eru þeir í
sínum fulla rjetti. Að minu áliti er mis-
munurinn sá“, hjelt Osborne áfram og ljet
fæturnar detta ofan af arinhillunni og sótti
í sig veðrið, „að sem starfsmaður jijóðar-
innar hefir böðullinn aðeins afskifti af þeim
mönnum, scm liafa verið dæmdir til dauða
eftir nákvæma og dýra rannsókn — með
öðrum orðum þá, sem þjóðfjelagið getur
vel verið án - en hermennirnir drepa stund
um mæta og jiarfa borgara. Skál fyrir böðl-
unum!“
Woods jiagði um stund. Hinar rökföstu
kenningar kunningja hans voru ávalt erfið-
ar viðfangs, jafnvel þó þær væru ekki sagð-
ar nema i hálfri alvöru og gerðar til varn-
ar hinum fáránlegustu staðhæfingum.
„En sá lilýtur að vera'kaldrifjaður hrotti,
án neista af tilfinningum eða samvisku —
sein hýður sig fram til jiess, að drepa menn
með köldu blóði,“ var jiað skársta, sem
honum luigkvæmdist að segja í augnablik-
inu.
, Hann þarf ekki að vera verri en annað
fólk,“ svaraði Osborne samstundis. „Setjum
svo, að jijer væi-uð einn af þessum itölsku
kumpánum á miðöldum, sem leigðu mann-
drápara fyrir borgun út í hönd til jiess að
reka hnífinn í óvini sína — væruð l>jer eklci
alveg eins sekur um morðið eins og flugu-
maður yðar? Vissulega. Gott og vel. Böð-
ullinn framkvæmir löghoðið verk, en sið-
ferðilega er hann ekki fremur ábyrgur fyr-
ir dauða glæpamannsins en dómarinn, sem
ákvað begninguna, eða kviðdómurinn sem
kvað upp dóminn. Þjer eigið alveg eins mik-
inn jiátt i hverri aflöku eins og böðullinn,
því að sem borgari í ]>jóðfjelaginu veitið
J>jer honum umhoð til að drepa menn. Harin
er aðeins verkfæri í höndum laganna, og