Fálkinn - 02.06.1939, Blaðsíða 8

8
F Á L K 1 N N
GULLNA AGNIÐ
ÞORPARASAGA FRÁ AMERfKU. . .
þAÐ BAR EKKf oft við, að
Samuel Chilten væri ánægð-
ur með sjálfan sig, því að hann
var skartgripakaupmaður að
starfi til og hölsýnismaður að
innræti. En þegar hann sat í
klefanum innan við búðina sína
í Kensington og starði á gull-
diskinn þykka, sem liann hafði
lceypt um morguninn og borgað
nokkur þúsund dollara fyrir, gat
hann samt ekki kæft niðri í sjer
ánægjuna yfir þessari verslun,
sem áreiðanlega mundi gefa
honum 100% hagnað í aðra
hönd.
Fimm mínútum síðar, er liann
hafði farið með dýrgripinn inn
í búðina og komið honum fyrir
í öndvegisplássið í sýnigluggan-
um, óskaði hann sjálfum sjer
til hamingju með þá æfilöngu
venju sína, að hafa jafnan á
sjer eða geyma hjá sjer svo
mikið í reiðu fje, sem nam
helmingnum af andvirði gull-
disksins dýrmæta. Þessai’i venju
sinni átti hann það að þakka, að
hann hafði oftar en einu sinrii
getað gert bestu tækifæriskaup,
af því að keppinautar hans
höfðu ekki haft svo mai’ga pen-
inga á reiðum höndum.
Chilten furðaði sig á, livei's-
vegna frú Brownlee hefði ekki
sent eftir einhverjum skartgripa-
salanum i Maiden Lane, en liún
var orðin gömul og þurfti auð-
sjáanlega á peningum að halda,
og af því að hann var þarna
steinsnar frá heimili liennar
hafði hún víst snúið sjer til hans
og gefið honum þetta ljómandi
tækifæri — besta tækifærið, sem
hann hafði fengið á sinni löngu
starfsæfi.
Hinn gamli og þrautreyndi
kaupmaður bjóst ekki við að
geta selt diskinn að vörmu spori,
því að liann vissi, að þeir voru
ekki nxargir, sem liöfðu efni á
að kaupa svona gulldisk og snara
út mörg þúsund dollurum. En
það mundi altaf verða hægt, að
selja diskinn — til dæmis ein-
hveri’i gjafarnefnd eða klúbbrit-
ara, sem þurftu að halda á fall-
egri tækifærisgjöf.
Fram að miðdegi hafði aðeins
einn maður komið inn í búðina
og lceypt lítinn servíettuhring,
og þegar klukkan var þrjú h'afði
Chilten verslað fyrir sex dollara
og fimtíu cent. Þegar hann loks-
ins sá karlmann, hermannlegan
að burðum og um þrítugt, koma
að dyrunum, leist honum svo á
manninn, að hann mundi frem-
ur vera lánþiggjandi en kaup-
andi.
„Hefir Cairns kapteinn ekki
komið liingað ennþá?“ spurði
maðurinn þegar Chilten kom á
móti honum.
„Cairns kapteinn,“ át Cliilten
eftir, „hver er Cairns kapteinn ?“
„Hann er yfirboðari minn,“
svaraði gesturinn alvarlegur, „og
hann bað mig um, að koma
hingað klukkan þrjú. — Hann
mintist á það, áður en liann fór
til hádegisverðar með hershöfð-
ingjanum og nokkrum kunn-
ingjum sínum, að hann hefði
sjeð í glugganum hjá yður eins-
konar gulldisk, sem liann ætlaði
sjer að kaupa, og bað mig um
að koma hingað til þess að bera
diskinn fyrir sig á gistihúsið
hans. Kapteinninn misti hægri
handlegginn í ófriðnum og á
bágt með að hera nokkuð
en enda þótt hann hefði háða
handleggina er það næsta ótrú-
legt, að hann færi að hera nokk-
uð sjálfur á milli húsa.
Chilten tautaði eitthvað. Hann
feldi sig ekki við úllit eða augna-
ráð gestsins — og þegar á það
var litið: Hvað ætlaði liðsforingi
í liernum að gera við gulldisk,
sem var mörg þúsund dollara
virði?
„Ef yður stendur á sama,
herra,“ hjelt gesturinn áfram,
„þá ætla jeg að koma aftur eftir
hálftíma. Viljið þjer þá gera svo
vel að segja kapteininum ]iað,
Jiegar hann kemur, að jeg hafi
verið lijer og komi bráðum
afíur.“
Búðarhurðin laukst aftur á
eftir honum og skartgripasal-
inn fór að hugsa. Hann mintist
fyrri tildraga að því, að ókunn-
ugir menn liöfðu ætlað sjer að
pretta hann. Og hann gat ekki
að sjer gert að brosa, er hann
liugsaði til þess, að jafnan þurfti
að minsta kosti tvo svikara til
þess að fremja pretti og fjár-
svik, og að venjulega aðferðin
var sú, að annar svikarinn ruddi
liinum braut.
Það gat vel verið, að Cairns
kapteinn væri í alla staði eins
og þessi undirmaður hans eða
samverkahrappur liafði sagt, en
Samuel Chillen var staðráðinn
í því, að láta ekki gulldiskinn
fara út yfir búðarborðið fyr en
hann væri borgaður upp í topp,
jafnvel þó kapteinninn kæmi
með lieila tylft af hershöfðingj-
um með sjer, til þess að bera
vitni um, að hann væri heið-
virður maður. Og hann ætlaði
sjer ekki að taka við ávísun.
Klukkan var á mínútunni
hálffjögur þegar dyrabjallan
hringdi aftur. Saniuel Chilten
stóð letilega upp úr stólnum og
gekk fram að búðarborðinu.
Maðurinn, sem inn kom, var
hár vexti og hinn fyrirmann-
legasti, á að giska um fertugt.
Hægri jakkaermin hjekk tóm
niður með jakkanum, og Chilten
skildi þegar, að þetta mundi vera
Cairns kapteinn.
„Hefir þjónn minn komið
hingað?“ hóf gesturinn máls.
„Já,“ svaraði skartgripasalinn
hroshýr, „hann kom hjerna inn
um klukkan þrjú, en af því að
þjer voruð ekki kominn, sagðist
hann ætla að skreppa hjerna í
næsta liús á meðan. Hann lofaði
að koma hingað aftur klukkan
hálffjögur. Jeg geri ráð fyrir, að
það sje Cairns kapteinn, sem
jeg tala við.“
Gesturinn kinkaði kolli. „Jeg
gekk lijerna framhjá húðinni
yðar í morgun,“ sagði maður-
inn, og þá varð mjer litið á þenn-
an sjaldgæfa gulldisk, sem þjer
hafið sett í sýningargluggann
yðar. Hvað á hann að kosta?“
„Fimm þúsund dollara,“ svar-
aði Chilten.
„Jæja - jeg geri ráð fyrir, að
hann sje þess virði,“ sagði Ca-
irns kapteinn og brosti. „Það
ei ekki fyrir sjálfan mig, sem
jeg hefi hugsað rnjer að kaupa
hann jeg hefi sannast að segja
alls ekki efni á þvi - en ofurst-
inn minn lætur af embætti fyrir
elli sakir i lok næsta mánaðar,
og við — nokkrir vinir hans
liöfum ráðgert að gefa honum
minningargjöf í tilefni af því.
Jeg er gjaldkeri okkar, og nú
er svo komið að við höfum safn-
að saman 7000 dollurum, svo að
jeg álít, að við getum varið 5000
dollurum í gjöfina."
„Jeg er viss um, að honum
verður þetta mjög kærkomin
gjöf,“ svaraði Chillen. „Jeg
keypti þennan gulldisk núna i
niorgun, af konu, sem forðum
daga giftist inn í stórgöfuga ætl.
Ilún vildi selja diskinn vegna
þess, að liún átli ekki neina erf-
ingja. Hún sagði, að ef þjófarnir
í Chicago kæmust að ]iví, að
hún geymdi svona verðmætan
grip á heimili sínu mætti hún
búast við, að hafa ekki frið fyrir
innhrotsþjófum.“
„Jeg skil,“ svaraði Cairns kap-
teinn. „Jæja, hr. Chilten, þjer
þekkið nrig ekki vitund, og þess-
vegna get jeg eins vel verið
rummungsþjófur eins og jeg
væri Cairns kapteinn."
Skartgripasalinn hló dátl. „Jeg
lullvissa yður um, herra minn,
að engum gæli dottið í hug að
þjer væruð annað, en þjer eruð:
háttsettur liðsforingi og heiðurs-
maður. Mjer þykir slæmt að sjá,
að þjer skuluð hafa mist annan
handlegginn.“
„Það er hæði sorglegt og baga-
legt,“ sagði liðsforinginn, „en
það hefði þó getað verið verra.“
Það dimdi yfir andlitinu á hon-
um. Svo reyndi hann að taka á
sig glaðlegri svip og sneri sjer
að búðarborðinu, þangað sem
gulldiskurinn stóð á, þvi Chilten
liafði tekið hann fram.
„Þetta verður lang hentug-
asta gjöfin,“ sagði hann ánægð-
ur. „Segið þjer mjer, hefi jeg
ekki tíma ennþá til að skreppa
í bankann og víxla ávísun?"
Gesturinn liafði ekki fyr slepl
orðinu en skartgripasalann fór
að gruna ýmislegt á ný. Hann
gal ekki annað skilið, en að
manninum væri það fullljóst sjálf
um, að allir bankar liöfðu þeg-
ar lokað fyrir hálftima. Hann
sótli í sig veðrið og hjó sig undir
þá væntanlegu atlögu, að gestur-
inn mæltist til að fá að borga
með ávísun. Ávísun! —- Gamli
kaup-maðurinn átti bágt með að
stilla sig um að hlæja, er hann
hugsaði til svo fávíslegrar uppá-
stungu.
„Jeg er hræddur um, að það
sje orðið of seint, því að hank-
arnir eru búnir að loka,“ svaraði
Chilten og Iiorfði hvast á mann-
inn.
„Það var leiðinlegt," sagði
kapteinninn. „Við vorum saman
i svo skemtilegum hádegisverði,
að jeg tók ekkert eftir hvað tím-
anum leið.“
„Ef þjer kærið yður um,“
sagði skartgripasalinn, „þá skal
jeg geyma gulldiskinn í peninga-
skápnum mínum í nótt og liafa
liann tilbúinn þegar þjer viljið
í fyrramálið. Þá getið þjer kom-
ið og gert upp viðskiftin.“
„Jeg er þvi miður hræddur
um, að það sje ógerningur,“
svaraði kapteinninn loðmæltur.
„Jeg verð endilega að hafa gull-
diskinn heim með mjer í kvöld.“
Chilten varð á nýjan leik að
kæfa niðri i sjer hláturinn. Það
var gamalt bragð, sem þessi
kapteinn ætlaði sjer að nota. Hví-
likt barn. Hann var auðsjáan-
lega ekki aðeins þjófur og prakk-
ari heldur heimskur líka. Að
lifa á tuttugustu öldinni og ælla
sjer að reyna að leika á skart-
gripasala, með þrjátíu ára
reynslu að baki sjer, með jafn
gömlu og úreltu bragði.
Það varð leiðinleg þögn í