Fálkinn - 20.02.1942, Qupperneq 11

FÁLKINN
11
Vítið í Guyana.
T-l INIR óbetranlegu í refsivistinni
— hinir óhlýðnu og óviSráS-
anlegu — eru menn meS ókúgaS-
an vilja og óslökkvandi þorsta i
frelsi. Sumir þeirra' eru afar kald-
lyndir og láta skeika aS sköpuSu,
aSrir eru þorparar og óbótamenn
fram í fingurgóma. Þessir menn eru
kallaSir óbetranlegir, en þaS þýSir,
aS þeir taka ekki grimdarstjórn
fangavarSanna meS þögn og þolin-
mæSi.
Flestir af þessum óbetranlegu eru
fangar, sem hafa þrásinnis reynt
aS strjúka. Eftir þriSju tilraunina
komast þeir sjálfkrafa í þennan
flokk. Sumir aSrir eru þráir og erf-
iSir viSfangs. Þeim er kakkaS sam-
an og búa viS aSbúS, sem er lík-
leg til aS geía þá bráSdauSa. —•
1 EG kom til Camp Charvein. Þar
var þá versta glæpamannastíjan
í Guyana. Hún var inni í frumskóg-
inum, um tuttugu kílómetra frá
Saint Laurent, og þar var malaria
og blóSsótt landlæg. VarSmennirnir
vörSust moskítoflugunni meS net-
um og slæSum og voru trygSir gegn
hættunni af eitruSu vatni, en þaS
voru fangarnir ekki. Þarna var mýr-
lent og fangarnir urSu aS standa i
votu viS vinnu sína frá morgni til
kvölds. Margir þeirra voru meS stór
sár á fótunum.
Þegar jeg kom til Camp Charvein
hafSi einn af þeim óbetranlegu feng-
ig æSislcast og vildi komast á burt
úr stíjunni, hvaS sem þaS kostaSi.
Hann kom til mín í skálann meS
nálarbrot í hendinni og sagSi:
„HeyrSu, manni. Stingtu gat á
augaS á mjer.“
„Ertu vitlaus, maSur?“ sagSi jeg.
„Til livers væri þaS?“
Mjer var ómögulegt aS gera þetta.
En þegar hann vildi ekki láta und-
an tók gaihall fangi nálarbrotiö og
stakk þvi varlega í augaS á honum.
ViS stóSum hjá og horfSum á þetta.
Augasteinninn ýttist inn, þvi aS nál-
in var svo sljóg aS hún gekk ekki
í. Þegar jeg hafSi horft á þetta
nokkrar sekúndur, varS jeg aS lita
undan. Daginn eftir stakk fanginn
sjálfur gat á augaS á sjer. Hann
gerSi þaS til þess aS hann yrSi
sendur á sjúkrahúsiÖ í Saint Laur-
ent.
EIR óbertaniegu voru þræíkaSir
á ómannúSlegasta hátt. ViS
hjuggum skóg og klufum frá morgni
til kvölds. Enga hvíld fengum viS
í vinnutimanum. Þessi meSferS
hefSi riSiS fullfrískum mönnum aS
fulíu, en viS vorum allir eitthvaS
veikir og fengum enga hjúkrun.
ViS urSum aS vinna allsnaktir,
aSeins meS stráliatt á höfSinu. Þetta
var gert til aS gera okkur erfiS-
ara fyrir aS flýja. Samt flýSu marg-
ir inn i skóginn, án þess aS vera
í nokkurri spjör. Þeir voru svo ör-
vinglaSir aS þeir struku allsnaktir
og án þess aS hafa nokkurn nestis-
bita. Jeg hefi þekt marga, sem
flúSu þannig, og jeg veit aS ýmsir
þeirra komust aS lokum til Evrópu,
þó lygilegt sje. Giftu fangaverSirnir
í Charvein urSu aS skilja konur
sínar eftir i Saint Laurent, því aS
fangarnir gengu naktir.
Klukkan hálf sex vorum viS rekn-
ir á fætur. ViS höfum legiö í
járnum alla nóttina. Svo gekk um-
sjónarmaSurinn i stijunni eftir kaff-
inu og eftir nokkrar mínútur fórum
viS til vinnunnar. ViÖ gengum í
halarófu og bárum haka, skóflur
og axir á berufn öxlunum. VarS-
menn rneS rifla og skammbyssur
voru meS okkur. VarÖmennirnir
þarna eru þeir verstu í Guyana,
flestir þeirra eru fantar frá Korsiku.
Ennfremur voru þarna nokkrir ara-
biskir aSstoSarverSir. Þeir voru
teknir vegna þess aS þeir voru svo
fótfráir. Ef fangi hvarf inn i frum-
skóginn, var jafnan Arabi meö
byssu sendur á eftir honum.
AÐ var hljótt ennjiá — um
klukkan sex aS morgni. Svalt og
því ljett aS vinna. En sólin smá-
hækkaSi og þá bogaSi svitinn af
berum kroppunum. Eftir dálitla
stund vorum viÖ flekkóttir af mold-
arklessum og eftir nokkra klukku-
tima vorum viS eins og skepnur,
sem hafa velt sjer í moldarflagi.
Hinir óbetranlegu verSa aS þræla
svona í sex mánuSi áSur en þeir
fá aS lifa viö venjuleg fangakjör
aftur, og siSustu þrjá mánuSina
mega þeir ekki hafa gert neitt fyr-
ir sjer. VarSmennirnir gera sitt
besta til aS standa fangana aS ein-
hverju óleyfilegu, ýmist vegna þess
aS þeim er illa viS þá eSa aS þeir
eru þannig innrættir, og sjerstak-
lega eru þeir natnir viS aö finna
misfellurnar þegar fanginn á ekki
nema nokkra daga eftir af veru-
tímanum og hefir hegSaÖ sjer vel
áSur. Á kvöldin eftir aö fangarnir
liafa veriS lagSir i járn, standa
þeir á hleri fyrir utan skálann, og
ef einhver leyfir sjer aS tala upp-
hátt þá er þetta kært. Ef óbetran-
legur fangi er staSinn aS einhverju
óleyfilegu verSur hann aS byrja á
þremur mánuöum á nýjan leik,
nýrri eilífS meö pislum og þján-
ingum, sem hann veröur aS sætta
sig viö, áSur en hann verSur aS-
njótandi einfalda fangalífsins. Marg-
ir fangarnir gefa þá upp alla von
og sæta lagi aS verSa fyrir kúlun-
um frá fangavöröunum, aSrir látast
af sjúkdómunum, en nokkrir þola
þetta líf í mörg ár. Einn, sem Me-
urs hjet, var ellefu ár samfleytt i
Charvein og sat alls 2300 daga i
varShaldi viS þurt brauö tvo daga
af hverjum þrem.
Í^INN af þeim óbetranlegu, Pep-
loch hjet hann, var sannkallaS-
ur strokukonungur. ÁriS 1902 var
hann dæmdur til fimm ára hegn-
ingarvinnu, en hann var ófarinn
frá Charvein þegar jeg kom þang-
aS. MeS öllum viSaukarefsingunum
fyrir strokutilraunir hafSi hann
veriÖ þarna i 36 ár. Sem óbetranleg-
ur flýSi liann sex sinnum inn í
frumskóginn, altaf allsber. Varö-
mennirnir skutu á hann en hann
særSist aldrei. En hann var altaf
sendur til baka, veslingurinn, stund-
um frá Venezuela, stundum frá
hollensku Guyana eSa öSrum staö,
Allir varSmennirnir hötuSu liann
því aS í hvert skifti sem hann strauk
var sá sem liafSi haldiö vörS sett-
ur af um stundarsakir og misti
mánaSarkayp.
'C,INN morguninn fór Peplocli til
vinnunnar meS skó á fótunum.
ÞaS var óvenjulegt, því aS fang-
arnir eru nær altaf berfættir viS
vinnu, þó aö skórnir sjeu þaS eina,
sem þeir mega liafa af fatnaSi.
VörSurinn spurSi hann: „Jæja,
Peplocli, þú ætlar vist aS strjúka í
dag, ha?“ — „Já, í dag skal þaS
ske,“ svaraSi Peploch.
VörSurinn stóS meS byssuna í
hendinni. Nú leiS einn klukkutími
og svo tveir. Þá fóru tveir fangarnir
alt i einu aö hnakkrífast. Hinn
vörSurinn kallaSi: „LækkaSu dramb-
Þegar Bandamenn komu á sam-
vinnuskipulagi meS sjer um ára-
mótin og stofnuöu sameiginlega
hernaöarstjórn í Singapore, var sir
Archibald Wavell skipaSur hæst-
ráSandi þessarar sljórnar. NæstráS-
andi hans var skipaSur general-
majór George H. Brett, foringi flug-
liSs Bandarikjalandhersins. Yfir-
flotaforingi var skipaöur Thomas
C. Hart aðmíráll, liæstráSandi Asíu-
flota Bandaríkjanna. En forseti her-
foringjaráSsins var skipaður sir
Henry Royds Pownall. Það þótti
ekki tiltækilegt að skipa Chiang
Kai-shek, sjálfan generalissimus
Kína í þetta stríðsráð og gera hanr,
að undirmanni Wavells, og þíess-
vegiia var hann valinn sjerstaklega
liæstráðandi landhernaðarins á meg-
inlandi SuSaustur-Asíu.
Siðan þessi skipun var gerS hafa
alvarleg tíðindi gerst austur í Asíu.
Þegar sókn Japana fór að miða’ á-
fram suður Malayaskaga flutti sir
Arcliibald Wavell sig um set til
iS í hundunum!“ í sama augnabliki
kastaði Peploch fullri reku af mold-
arleSju framan i vörSinn sem stóS
bak við liann. Hann öskraði: „Vertu
sæll, þorpari!“ og hljóp inn í skóg-
inn.
Þetta skifti engum togum. Vörð-
urinn varð svo blindur af forinni,
sem hann hafði fengiS i augun, að
hann gat ekki skotið fyr en Pep-
loch var kominn inn á milli trjánna.
Þá var það of seint. Það var ekki
fyr en átta mánuðum síðar sem
Peploch kom í fangabúðirnar aftur
og liafði þá verið sendur einhvers-
staðar aS vestan. En hann hló dátt
að fangaverðinum, sem hafði verið
settur af í mánuð.
Þegar jeg var í Charvein áriS
1925 var Laporte, sem venjulega
var kallaSur d’Artagnan, elstur fang-
anna þar. Laporte hafSi veriS
dæmdur í fimm ára refsivist áriS
1887. Hann var sendur til Nýju-
Caledoniu, flýði þaðan margsinnis
og var handtekinn í Frakklandi.
Svq var hann sendur til Guyana.
Hann flýði sex sinnum og dvaldi
þá í Columbia og Venezuela, en var
handtekinn og sendur aftur frá báð-
unt þessum löndum. Loks var hann
skotinn af fangaverði i Charvein.
Yngsti fanginn í Charvein var Rog-
er Pecquet, sem ekki var fullra
seytján ára.
(Úr „Landið sem drepur").
Java, ásamt striSsstjórn sinni. En
Perceival hershöfSingi var settur
yfir setuliðið í Singapore Er þetta
flotavirki, sem kallað hefir verið
ramgerasta hafnarvirki Asíu, því
að Singapore hefir stundum verið
kölluð „lykillinn að Austur-Asíu.“
En um sama leyti sem borgin fjell
fjekk Hart aðmíráll lausn frá störf-
um og tók hollenski yfirforinginn
á Java við af honum.
ÞaS hefir kontið flestum á óvart
hve stutt Singapore gat staðist gegn
Japönum, en svo virtist þó, sem
Bretar hafi farið aS óttast um þetta
virki sitt undir eins og Japönum
fór aS ntiSa áfram suSur Malaya-
skaga. Virkiö var sem sje bygt gegn
árásunt af sjó, en svo virðist, sem
það ltafi verið berskjaldað fyrir á-
rásum frá landi. Og mannafli var
þar ótrúlega lítill, en sókn Japana
svo hörð, að eigi hefir unnist tími
til að koma varaliði þangað i tæka
tíð. Þetta eru þær afsakanir, sem
fyrir ltendi eru í málinu. en það má
ganga aS því vísu, að enska stjórn-
in fái orð að heyra fyrir þennan
ósigur.
Hvort almennirigur skellir skuld-
inni á Pownall, sent yfirmann her-
foringjaráðsins, er ekki gott aS vita.
Hann er kunnur liernaðarfræSingur
og gat sjer einkum orðstír þegar
Bretar voru að kornast á burt frá
Dunkirk. Pownall var sem sje vara-
formaður enska herforingjaráðsins í
Frakklandi — liafSi söniu aðstöðu
gagnvart Gort lávarði þá og hann
hafði nú gagnvart Wavell. ÞaS var
hann sem stjórnaði aðallega burt-
flutningi liðsins frá Dunkirk og
lókst það svo vel, aS í minnum er
haft. Um þaS leyti sem Þjóðverjar
voru að þrengja að Bretum við
Erntasund varð Pownall að flytja
stöðvar herforingjaráðsins átta sinn-
um á 20 dögurn og kom sjaldan
dúr á auga. Það er sagt, að hann
hafi aldrei þurft að lita á uppdrátt
þar i Frakklandi, vegna þess að
hann hafi „kunnaS landið utanaS.“
Pownall dvaldist mörg ár í bernsku
í Japan, því að faðir hans starfaði
fyrir stjórnina þar um skeið og lagði
járnbrautir. Lærði sir Henry þá
japönsku til hlítar. Sjergrein hans
í hernaði er notkun stórskotaliðs
og hefði það átt að koma í góðar
þarfir í Singapore. Annar bar litið
á Pownall framan af árurn. Hann
er nú 54 ára en hækkaði ekki að
marki í tigninni fyr en árið 1938
að Hore Belisha þáverandi her-
Frh. á bls. 13.