Fálkinn - 14.05.1943, Blaðsíða 3

!>' A L K 1 N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
fíitsljóri: Skúli Skúlason.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrijstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
Blaðið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðist fyrirfram
HERBERTSprent.
Síðasta vika hefir vakið upp ó-
þægilegar endurminningar um það,
sem einu sinni var. Eftir margra
ára hagstæða veðráttu og hagsæld
hefir á ný brugðið svo við, að
nokkru eftir sumarmál kemur grimd-
arkuldi undir lokin með foráttubyi
víðast um norðurlánd. Og þá kemur
gamla sagan: yfirvofandi hallæri og
fyrirsjáanlegur lambadauði: Fellir!
Það þótli einu sinni ekki neinn
ósómi að vera horkonungur. Þá var
það skoðun, að það borgaði sig að
fella úr hor, svona við og við. Ef
ekki mætti selja fleiri á, en hús og
fóður væri fyrir, yrði að draga svo
saman bústofninn, að hann yrði ekki
nema svipur lijá sjón. Síðar fóru
ýmsir góðir menn að komast að
raun um, að jiað væri ekki höfða-
talan ein á bústofninum, sem rjeði
um notagildi lians heldur gæðin
Þeir fóru að leggja stund á að eign-
ast góðar mjólkurkýr en drápu
strytlurnar, sem ekki mjólkuðu fyr-
ir fóðrinu. Og þeir leituðust við að
koma sjer upp vænu fje í stað kval-
inna rýrðarskjátna. Og á öðru leyt-
inu gerði mannúðartilfinning vart
við sig — menn fóru að finna að
það væri ósæmilegt og ekki betra en
glæpur að kvelja skepnurnar sínar.
Menn hættu að drepa úr hor —
Nú hefir ekki verið minst á hor-
dauða og felli i mörg ár. Einmitt
um það leyti, sem liorkongarnir fóru
að skammast sín fór löggjafarvaldið
og einstakir menn að skerast í leik-
inn. Þá var löggjöf sett um bjarg-
ráðasjóði og heyforðabúr og ýrnis-
legt þessu áþekt og liinn framsýni
maður Guðmundur Björnson iand-
læknir skrifaði litla bók en góða um
„Næstu harðindin". En þá vildi svo
til að mildu veturnir gengu í garð.
Alþingi hætti að setja örygglslög
gegn fellinum — og liefir þó við
marga ónauðsynlegri löggjöí ícng-
ist síðan — og menn fóru að gleyma
að harðir vetur gætu komið. Það
sannaðist enn sem fyr, aö „dárinn
er djarfur Qg ugglaus."
Það gæti komið á daginn núna,
að ástæða yrði til að athuga livern-
ig lögunum, sem áttu að fyrirbyggja
fellishættuna, eða að minsta kosti
draga úr henni, hefir verið fram-
fylgt. Hvar eru forðabúrin? Hvar
er eftirlitið með ásetningu á heyja-
forðana? Eru þau eklci dauður bók-
stafur, eins og svo mörg önnur? —
En vist er það, að í liarðindavori
er ekki hægt að bjarga skepnunum
með þvi að gefa þeim Alþingis- eða
Stjórnartíðindi í fóðurbæti.
Noregur lifi!
Á mánudaginn kemur lifir
Noregur fjórða þjóðardag sinn
undir hernámi kúgara sinna,
sem fyrir rúmuin þremur árum
rjeðust inn í landið, eins og
þjófur á nóttu og báru vopn á
þjóð, sem aldrei hafði gert neitt
á hlut höðlanna og átti þá ósk
eina, að lifa í friði við allar
þjóðir og einstaklinga. Á einni
morgunstund gerbreyttist hag-
ur þjóðarinnar og eftir hundr-
að tuttugu og fimm ára frið
fjekk hún að reyna hvað stríð
var — stríð við margfalt ofur-
efli manna, sem svífast einskis
og ekkert lögmál þekkja nema
það, sem ofbeldið og drotnun-
argirnin setur. Eftir tveggja
mánaðar baráttu, dýrar mann-
fórnir og undanhald gegn ofur-
magninu, sem fyrst og fremst
þráði að ná konungi Noregs á
sitt vald, dauðum eða lifandi
og Ijet kúlnahríð vjelbyssanna
í flugvjelum sínum dynja á
honum og stjórn hans, hættu
Norðmenn vopnavörninni á
vígslóðum Noregs.
En konungurinn og stjórn
hans komust undan til vinveittr-
ar þjóðar og hafa síðan haldið
uppi baráttunni gegn kúgurun-
um, bæði undir vopnum og á
annan liátt -— eigi síst með
skipaflota sínum, best búna
kaupflotanum í veröldinni.
Enskur maður herfróður hefir
sagt, að starf norska kaupflot-
ans i stríði jafngildi eigi minna
en miljón manna vopnuðum
her. Og norsk tankskip liafa
flutt um 40% af þeim hernað-
ar nauðsynjum, sem mest er
vert um, til Bretlands: olíu og
bensíni. Það sýndi sig þegar,
sumarið 1940, þegar „orustan
um England“ var háð hve mik-
ils virð það var. Og ekki mundu
þær húsifjar,1 sem hinar sam-
einuðu þjóðir hafa gert mönd-
ulveldunum, með loftárásum
sínum á þýskar og ítalskar borg-
ir hafa orðið mögulegar án
nægilegs aðdráttar eldsneytis.
Það var aðeins fámennur her,
sem komst frá Noregi, er bar-
áttunni beima fyrir lauk, 7.
júní 1940. En síðan hafa norskir
menn og konur flúið land sitt
liópum saman til þess að taka
þátt í hinni virku baráttu fyrir
endurheimt frelsis fósturjarðar-
innar. Og Norðmenn búsettir
erlendis, liafa skipað sjer undir
gunfána Noregs, hvalveiðamenn
irnir norsku, sem staddir voru
á hvalveiðaskipum við suður-
isa röðuðu sjer í fylkinguna og
skipshafnir, sem björguðust af
norskum skipum, er óvinirnir
grönduðu, eru þar líka. Allir
Norðmenn meta frelsið meira
en nokkuð annað, og enginn
Norðmaður getur liugsað sjer
„Slella Folai'is“, eitt af fegurstu farþegaskipum norska kaupflotans.
Noreg undir valdi nokkurrar
þjóðar. Noregur á að vera frjáls,
sem „hugur manns“, segja þeir.
En barátta Norðmanna, sem
erlendis búa, er aðeins annar
þáttur málsins. Hinn þátturinn
er liin óvirka barátta Norð-
manna heima. „Óvirk“ er i
rauninni ekki rjett orð, því að
þessi barátta er í sannleika
virk, þó að hún noti ekki eld-
vopn. Barátta einstaklinganna,
sem ofsóttir liafa verið og líf-
látnir, barátta heilla stjetta, svo
sem prestastjettarinnar og kenn-
arastjettarinnar, verkalýðssam-
takanna, iþróttamannanna og
þar fram eftir götunum, er i
sannleika ekki minna virði. Hún
hefir sýnt, að hvorki fá blóðs-
úthellingar, sveltifangelsi nje
misþyrmingar áorkað'því að fá
Norðmenn til að svíkja þjóð-
erni sitt nje frelsisþrá.---
Við íslendingar erum skyld-
astir Norðmönnum allra þjóða.
— En íslenskt tómlæti get-
ur stundum verið grátlegt. 1
fvrra um þetta leyti var liafin
fjársöfnun til þess að geta gert
eitthvað ofurlítið gott af okkur,
þó ekki yrði það meira en svo,
að einn smábæ í Noregi, eða
nokkur hundruð börn munaði
um það. Þessi söfnun komst
upp i 300—400 þús. krónur. Það
er ekki hægt að telja það til al-
mennrar fjársöfnunar, þó að
hið opinhera forðaði þjóðinni
frá smán með því að hæta nær-
felt annari eins upphæð við. En
betur má ef duga skal. Annað-
hvort verður nú Noregssam-
skotanefndin að hefjast handa
á nýjan leik og halda samskot-
unum áfram nú þegar, eða að
sú stjórn sem nú situr, og er
ekki flokksbundin á sama hátt
og aðrar, verður að reka af
þjóðinni slyðruorðið og hæta
við samskotin annari eins upp-
Iræð og fvrverandi ríkisstjórn
gerði. Hún getur gert þetta upp
á sitt eigið umdæmi. En jafn-
framt gæti hún með bráða-
birgðalögum þvergirt fyrir inn-
flutning ýmislegs óþarfa, sem
nú skolast inn í landið á öld-
um peningabrjálæðisins, og sem
nemur tugum og hundruðum
sinnum meiru en sú uppliæð,
sem hjer er um að ræða.
Með þessu mundi liún forða
þjdðinni frá hneisu — á tvenn-
um meiði. En æskilegasl væri
að þjóðin gerði þetta sjálf. Að
hún vildi muna, að það er ekki
neitt farnaðargaman að jeta yf-
ir sig þegar aði’ir svelta. Að
það er lrættulegt að nenna ekki
að skilja, að það er ávalt gott
að gera vel og hitta sjálfan sig
fyrir. — Því að einhverntíma
kemur að erfiðum árum á ís-
landi.