Fálkinn - 12.11.1943, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDU3I
Ritstjóri: Skúli Skúlason.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Simi 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
Blaðið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðist fyrirfram
HERBERTSprenf.
Það var dálitið lilálegt, að það
skyldi ske sömu dagana, svo að
segja, að blöðin i Reykjavík skyldu
fá jafn alhliða fræðslu og á varð
um það mikilsverða mál, hvernig
fara má með íslenskan mat. í byrj-
un vikunnar sem ieið fanst ketnám-
an fræga í Hafnarfjarðarhrauni og
mætti kalla það mál neikvæða með-
ferð matvæla. Fálkinn leiðir hjá
sjer að sinni að fara út i þá sálma,
því að þeir eru flóknir og þar eru
lieldur ekki öll kurl komin til graf-
ar.
En á fimtudaginn fengu blaða-
menn annaö efni til að skrifa um,
og liafa lika gert það á þann hátt,
seni vera liar. Þar var um að ræða
jákvæða meðferð islenskra matvæla
— ]iá meðferð, sem matreiðslukenn-
arar Húsmæðraskóla Reykjavíkur
kenna nemnedum sinum.
í raun og sánnleika var það gleði-
leg sjón, sem þar har fyrir augu,
og gíeðileg tilfinning, sem barst frá
gómnum til meðvitundarinnar. —
Þarna var alislenskur matur i ótelj-
andi myndum, bæði gomsætur og
fallegur. Sumir telja það nú barna-
skap, að leggja mikið upp úr útliti
matarins, en þetta er lierfilegasti
misskilningur. Það er sannað, með
ítarlegum tilraunum vísindamanna,
að manninum verður betra af fall-
egum mat en illa framreidduin, þó
að næringargildið sje nákvæmlega
það sama. Og þess vegna verður
kunnátta ungu stúlknanna, sem verja
fje og tima til þess að mentast í
þessum greinum, til eigi lítilla bú-
drýginda, þegar þær fara sjálfar að
stjórna heimili. Bæði læra þær að
láta ekkert fara í súginn, eins og
oft vill verða hjá vankunnandi fólki,
og svo búa þær til betri mat og fall-
egri mat, en hinar húsmæðurnar,
sem ekki hafa vandað sem skyldi
til undirbúnings mikilsverðasta
starfsins i hverju þjóðfjelagi.
— En svo er liitt, sem eigi er
minna um vert: þetta var íslenskur
matur, sem gladdi góm og lijarta
blaðamannanna, sem sóttu boð for-
stöðukonunnar, frú Huldu Stefáns-
dóttur. Löngum hefir það legið i
landi, að liafa skömm á því, sem ís-
lenskl er, livort það er matur eða
annað. Það innlenda þykir ekki
nógu fínt, svo að þegar fólk vill
vanda vel til krása, þá sækist það
eftir því sém útlent er, og borgar
fyrir það hvað sem það kostar —
bara ef það er hægt að ná i það.
Húsmæðraskóli Reykjavikur þarf meira rðm.
Á fimtudaginn var bauð forstöðu-
kona Húsmæðraskóla Reykjavíkur,
frú Hulda Stefánsdóttir, blaðamönn-
uni og fleiri gestum til borðhalds
í skólanum, og bar flestum saman
um, að þar befðu þeir setið við þjóð-
legasta og skemtilegasta matborðið
á æfi sinni.
Þetta var i sláturtiðinni, en þá
er það — til sveita og viða í kaup-
tiinum — sem heimilin tilreiða flest-
ar afUrðir til alls ársins. Og það
var lærdómsríkt að sjá, hve stór-
kostlega mikla fjölbreytni er hægt
að liafa í meðferð bins ágæta is-
lenska matar, þegar kunnátta nútlm-
ans sameinast þekkingunni á göml-
um og góðum ]>jóðlegum rjettum
íslenskum, sem jafnan voru til á
hverju myndarheimili hjer á landi
og eru það að vísu sumstaðar enn,
þó að þvi miður hafi orðið aftur-
för í því tilliti i sumum landsfjórð-
ungum, eftir að samgöngiir bötnuðu
í landinu, og liúsfreyjurnaf fóru að
gera búrið háðara kaupstaðnum en
áður var. Þá urðu flest sveitalieimili
að bjarga sjer með saltmeti og súr-
meti og reykt matvæli, og var þetta
alt kostamatur, ef vel var til vandað
og' rjettilega.
Þarna á borðunum kendi „margra
grasa“, þó að eigi væru þar önnur
,,grös“ en fjallagrös, en þau komu
þar fram bæði i búðingslíki og mjað-
ar. Þar var vitanlega liangiket, feitt
og' magurt, þar voru ný svið og
sviðasulta, þarna var kæfa, magálar,
bringukollar upp úr súru, og fleira
var þar úr ætt sauðkindarinnar. Og
úr ríki fiskanna má nefna reyktan
ál og steiktan, sundmaga súran, rikl-
ing, hákarl og æðsta spendýr lagar-
ins: lival. Bjargvætlur íslands, sem
nefnist síld, kom þarna fram í tíu
lostætum myndum, þó að svo virðist,
sem það sje ekki nema allra hug-
vitssömustu húsmæður, sem finna al-
menna saltsíld i búðunum í Reykja-
vík. Fuglaríkið bafði lagt til kjúkl-
inga. Og brauðmaturinn, seiu að visu
var úr útlendu korni, kom þarna
fram í ýmsum niyndum, svo sem
pottbrauð, flatbrauð (sem kallað er
kökur á Suðurlandi — rúgkökur,
liveitikökur) og laufabrauð, sein nú
er að ganga fyrir ætternisstapa víð-
ast í landinu. Og það var ekki boðið
En er þetta ekki vegna þess, að mat-
urinn er, sökum kunnáttuleysis,
liafður einhæfari cn þarf?
Vissulega. Þess vegna er Hús-
mæðraskólinn að vinna þjóðnytja-
starf.
smjörlíki með brauðinu, lieldur gott,
íslenskt smjer. Þetta er aðeins hrafl
af því, sem boðið var upp á, svo að
ekki þótti tiltökumál, þó að margir
tækju liraustlega til matar síns, og
lofuðu með matfullum munni handa-
verk matreiðslukennarans, Ingibjarg-
ar Ingimundardóttur, sem hafði veg
og vanda af þessum krásum, ásamt
lærimeyjum sinum.
Húsmóðirin — eða forstöðukonan
—, frú Hulda ávarpaði gestina og
gerði grein fyrir starfsemi skólans,
það sem af er. Hjer skal sú ræða
ekki rakin, en aðeins drepið á nokk-
ur atriði, sem eru svo mikilsverð
að hæði landstjórn, bæjarvöld og
einstaklingar mega ekki gleyma þeim
heldur ráða úr þeim. Húsnæði skól-
ans, sem keypt var lianda lionum
í öndverðu, er þegar orðið svo litið,
að ekki kemst að nema nokkur hluti
þeirra námsmeyja, sem um skólann
sækja. Meirihlutanum verður að
neita um inntöku vegna plássleysis.
Og þess vegna liggja nú þegar fyrir
umsóknir um inntöku í skólann á
komandi árum, jafnvel til ársins
1947!
Af 100 stúlkúm, sem sóttu um
heimavist fyrir yfirstandandi skóla-
ár, varð ekki liægt að taka nema
31. En auk heimavistarskólans er
haldinn dagskóli, þar sem eru 24
stúlkur, en 16 eru á kvöldnám-
skeiði skólans, svo að alls eru nem-
endur 71, auk þess sem skólinn
heldur stutt sýningarnámsskeið fyr-
ir húsmæður.
En það er fleira, en matseld, sem
liúsmóðirin þarf að kimna. Þarna
er og kendur saumaskapur og liann-
yrðir, meðferð þvotta og margt
fleira. Og húsakynnin lýstu sjálf,
steinþegjandi', einum mikilsverðum
Jiætli í starfi hverrar húsmóður:
umgengninni. Alt var þarna hreint
og' fágað og öllu smekkvíslega fyrir
komið. Þarna töluðu verkin.
Húsmæðraskóli Reykjavíkur hefir
vissulega verið heppinn, að eign-
ast í upphafi jafn fjölhæfa forstöðu-
konu og raun varð á. Frú Hulda ólst
upp á fyrirmyndarlieimili, slundaði
nám sitt með mikilli alúð við ágæta
skóla erlendis og tók síðar .við liús-
móðurstörfum á einu af stærstu
sveitaheimilum landsins. Alt er það
skóli.
Og Húsmæðraskóli Reykjavíkur
liefir farið svo vel af stað, að það
er vissulega ábyrgðarhluti, að skera
lionum svo ])röngan stakk, að liann
fái ekki að njóta þess vaxtar, sem
hann verðslculdar.
Sigurgeir Gíslason, fyrv. vegaverk-
sljóri Ilafnarfirði, varð 75 úra 9. þ.m.
J. M. jonULansson, skósmíðameist-
ari á Akureyri', varð 60 ára 11. þ.m.
Finnur Thorlacius, húsameistari
Vonarslrœli 19, verðar 60 ára 16.
þ. m.
Hannes Jónsson, fyrv. Alþingismað-
ttr, verður .50 ára 17. þ. m.