Fálkinn - 07.01.1944, Page 5

F Á L K 1 N N
S
María Markan við handavimm sína
New
Henni eru kærust hlutverk úr
óperum Verdi’s, þótt hún syngi
alt frá ljettustu óperum til hlut-
verka úr óperum Wagners.
Gefin fyrir útivist.
María Markan fer oft í lang-
-
ar gönguferðir um Spuyten Duy-
aíI hverfið í New York, þar sem
hún býr. Hún er mikið gefin
fyrir skíðaferðir og sund. Hún
dvelur mikið undir heru lofti,
og hún og maður hennar elda
oft á hlóðum, sem Östlund lilóð
sjálfur í garðinum þeirra. Þar
sat liún um daginn og var að
liekla rúmáhreiðu, eftir íslenskri
fyrirmynd. Östlunds hjónin halda
jólin hátíðleg að íslenskum hætti.
María Markan á þrennskonar ís-
lenskan þjóðbúning. Maðurinn
liennar er fæddur á jóladaginn.
Og hún gerði sjer vonir um, að
fyrsta harnið þeirra fæddist á
afmælisdegi föður síns.*
„Það gleður mig, að kynnin
EugEn Onegin
Efnis-ágrip.
Þriggja þátta ópera, eftir rúss-
neska tónskáldið Tschaikovskg
(18ð0—1893), tekstinn eftir
Puskin. Frumsýning í Moskva
29. mars 1879, — á leiksviffi
tónlistarskólans þar í horg, hor-
in uppi af nemendum skólars.
Allmargar rússneskar óperur eru
til, eftir ýmsa liinna heimskunnu
rússnesku tónskálda fyrst og freirst.
og aðra minni spámenn, sem lítið
eru kunnir utan Rússlands. Fált eitt
af þeim hefir fallið í smekk vest-
í garðinum á heimili sinu viff
York.
aukasl nú milli íslands og
Bandaríkjanna,“ segir María
Markan. „Síðan jeg kom hing-
að hef jeg fengið fjölda hrjefa
frá amerískum mæðrum, sem
eiga syni sína á íslandi. Mjer
þykir vænt um að geta sagl
þeim, að það er ekki eins kalt
og nafnið hendir til, og að þar
eru sumarnætur hjartar og fagr-
ar; þar eru hverir og laugar,
þar sem konur þvo þvotta sína,
eins og konurnar i Rotorna-
hjeraðinu í Nýja Sjálandi, sem
frú Roosevelt heimsótti nýlega.
Þó að stríðið sje geigvænlegt,
og við vildum óska að til þess
hefði ekki þurft að koma, þá
hefir það þó orðið til þess að
þjóðirnar í ýmsum löndum
heims hafa k}rnst hverjar ann-
ari, og eru að læra að skilja
hverjar aðra.“
') Barn þeirra fæddist nál. mán-
uði fyrir jól.
rænu þjóðanna, eða verið þeiin skilj-
anlegt. Og hafa aðeins örfáar rúss-
neskar óperur verið sýndar utan
Rússlands, og því færri staðist eða
orðið vinsælar. En meðal þessara
fáu er „Eugen Onegin“ Tscliaikovs-
kys, og er meira að segja i flokki
með þeim óperum, sem eina oftast
eru teknar fram á óperuleikhúsun-
um, hæði austan hafs og vestan, og
eru enn í miklu uppáhaldi, t. d. á
Norðurlöndum, — enda eru tónsmíð-
ar Tscliaikovskys sjerstaklega vin-
sælar meðal Norðurlandaþjóðanna.
Tschaikovsky má eflaust telja i
fremstu röð, ef ekki fremstan rúss-
neskra tónskálda og tónsnillinga.
Hann var ákaflega fjölhæfur og stór-
vel mentaður. En þegar hann ætlaði
að fara að kveða sjer hljóðs með
liinum stórbrotnari tónsmíðum sín-
um, var þeim tekið fálega. Fyrsta
ópera lians „Woje\voden“, Höfðing-
inn, var tekinn til leiks lieirna í
Rússlandi, en tekið svo dauflega, að
tónskáldið heimtaði handritið og
brendi það. Sömu leið fór ,,Undina“,
næsta óperan, eftir að leikliússtjóri
einn var búinn að sijta á lienni mán-
uðum saman. Er þetta gott sýnis-
horn af einni Iilið skapgerðar lians,
— en annars var Tscliaikovsky liið
mesta prúðmenni, þó að hann væri
stór „upp á sig“, þegar honuni fanst
tónsmiðum sínum misboðið. Þegar
svona hafði farið um jiessar óperur
hans, Ijet hann það form afskifta-
laust um hrið, og gaf sig að öðru.
En með „Eugen Onegin“ náði lrann
heimsfrægð, og var kominn undir
fertugt, er sú ópera kom fyrst fram
i Moskva (1879).
Leikurinn gerist í Rússlaiidi á
fyrri liluta nítjándu aldar.
Aðalpersónan er svallgefinn mað-
ur, sem lifir í glaumi og gleði í
Pjetursborg, hrókur alls fagnaðar,
og allsstaðar og ávalt nálægur, þar
sem kampavin og kvenfóík er að fá.
En þá eru honum gerð boð um
það, alveg óvænt, að aldraður frændi
hans, sem heima á úti í sveit, liggi
fyrir dauðanum, og biðji hann að
finna sig. Eugene er erfingi þessa
frænda síns, og tekur við löndum
hans og öðrum eignum, að honum
látnum. En þegar þetta gerist, er
liann raunar orðinn langsamlega of-
mettur af lystisemdum heimsins, og
hefir jafnvel ógeð á þvi, að gefa sig
nokkuð að fjelagslífi nágranna sinna
í sveitinni. Hann tekur þó ástfóstri
við einn mann, en sá lieitir Renski,
er skáld og ofstækismaður mikill,
og jietta skáld kynnir liann frú
Larinu og tveim dætruin hennar,
Olgu, sem er hviklynd yfirborðs-
manneskja, og Tatiönu, en hún er
hinsvegar draumlynd og liggur öll-
um stundum i bókum, sem liöfðu
verið uppáhaldslestur móður henn-
ar, þcgar hún var ung mey.
Olga er unnusta Leskis, skáldsins.
En þegar Tatiana kynnist Eugen,
þykist hún liafa fundið elskhuga
drauma sinna, og lætur sig hafa það
að tjá honum tilfinningar sínar
brjeflega. Þó að Eugen komist tals-
vert við af þessum barnaskap, og
lítist annars vel á ungfrúna, er hon-
um það ljóst, að fyrri lifnaðarhætt-
ir hans liafa gert hann óhæfan til
að ganga í heilagt hjónaband, og
þá sjerstaklega þegar um er að ræða
að kvongast svo saklausri og elsku-
legri konu sem Tatiönu. Hann er
í ákaflega miklum vanda, en reynir
að tjá stúlkunni það með varfærni,
að liann geti ekki endurgoldið ástir
liennar. Hann liyggur, að þar með
sje þessu máli lokið, og að Tatiana
muni ekki liugsa um sig frekar.
í öðrum þætti er vcrið að lialda
upp á fæðingardag Tatiönu ineð mik-
illi viðhöfn og dansleik. Eugen hefir
verið boðið í liófið, en hann kann
ákaflega illa við sig i hópi jiessa
þröngsýna sveita-aðals. Þegar hon-
um finst sem alveg sje að gera út af
við sig lieimska, tepur og fáfræði
þessa fólks, grípur hann einhvers-
konar sambland bræði og keskni, og
hygst hann nú að hefna sin á skáld-
inu, fyrir að liafa gint sig í þenn-
an fjelagsskap —- og fer að dufla
við Olgu. Skáldið þolir þetta ekki,
verður óður og uppvægur, og skorar
á Eugen til einvígis við sig. Úrelt-
er erfðavenjur krefjast þess, að
Eugen samþykki þessa áskorun, —
en honum er það þvert um geð, því
að raunverulega hefir hann miklar
ínætur á Lenski. Og svo fara leikar,
að Eugen verður vini sínum að bana
í einvíginu, algerlega óviljandi, og
sjer til mikils angurs. Skömmu síð-
ar fer hann af landi burt, sárlirygg-
ur, og gelur ekki gleymt þessu ó-
happa-atviki.
í þriðja þætti eru tuttugu og sex
ár liðin frá því að Eugen háði ein-
vígið við Lenski. Hefir hann ferð-
ast víða um heim á þessum árum,
eirðarlaus og án nokkurs takmarks,
en er nú kominn aftur lieim til
Pjetursborgar. Honum er boðið á
viðliafnardansleik hjá Gremin prins.
Þar verður liann þess áskynja, að
prinsessan, eiginkona Gremins, fög-
ur og fjölhæf kona, er engin önnur
en Tatiana. Skiftir það nú engum
togum, að hann verður ástfanginn
af henni, „upp fyrir eyru“, en liún
gerir ekki annað en að lilæja að
lieitum og heimskulegum ástarorð-
um hans, og segir, að nú vilji liann
við sjer lita, aðeins vegna þess að
nú sje liún komin þetta liátt í mann-
fjelagsstiganum. En þó fara leikar
svo, að hún stenst ekki áleitni
Eugens og ákafa, og gloprar því út
úr sjer, að hún elski liann enn. —
Eugen þykist þegar liafa liiminn
liöndum tekið, en prinsessan flýtir
sjer þá að bæta því við, að liún sje
staðráðin í, að reynast eiginmanni
sínum trú, eftir sem áður. Það breyti
þar um engu, sem hún liafi látið
í ljós, óviljandi, um tilfinningar sín-
ar.
Eugen leggur sig nú allan fram
til þess að telja henni liughvarf,
en prinsessan reynist óbifanleg, —
ásetningur liennar er óhagganlegur.
Og þegar Eugen skilur og sannfærist
um það til lilýtar, er öllu lokið fyr-
ir honum. Hann veit ekki livað hann
á af sjer að gera. Ekki vill hann
þó fyrirfara sjer, — heldur fer hann
aftur út í víða veröld og tekur aftur
upp hið eirðarlausa flakk.
NINON------------------------
5amkuæmis-
□g kuoldkjúlar.
Eftipmiðdagskjólap
Peysup Dg pils.
UattEPaðir
silkisloppap
□g suEfnjakkap
Mikið iita úpual
5Ent gegn pústkpöfu
um allt land. —
Bankastræti 7.
Theadóp Rpnasan:
Óperur, sem lifa