Fálkinn - 15.02.1946, Blaðsíða 5

FÁLKINN
5
á fleka í 48 daga og fengu þrisvar
á sig fellibylji þangað til skipið
„Wáshington Express" frá Osló
bjargaði þeim. Er þetta einstæður
atburður og hitt eigi síður merki-
legt að piltarnir voru við góða
heilsu er þeim var bjargað, þó að
„nestið“ nægði ekki nema tæpan
helming tímans. Og nestið var frem-
ur óbeisið, vatn og brauð, sem
þeir kingdu ásamt nokkrum fjör-
efnatöflum. Þeir voru ekki bein-
línis í veisluskapi þegar þetta nesti
var búið, eftir 21 dag, en bjartsýn-
ir voru þeir. Þeir gerðu sér liand-
færi og notuðu öryggisnælur fyrir
öngul og svo fór að þeir náðu í
í eitthvað af smáfiskum, sem þeir
sólþurrkuðu og átu ásamt rigningar-
vatni er þeir gátu safnað í segl.
Kringum þá var oftast krökt af iiá-
karli, en hann er enginn aufúsu-
gestur liröktum sjómönnum á fieka,
en þó koin hann skipsbrotsmönnun-
um að liði. Svo bar við að piltana
rak gegn um torfu af skjaldbök-
um, en þær liræddust hákarlinn, og
flýðu að flekanum til þess að leila
öryggis, en farnaðist auðvitað líkt
rjúpunni í „Óhræsinu“ hans Jónas-
ar Hallgrímssonar. Piltarnir gátu
náð þremur og gerðu sér got.l af
ketinu af þeim, og blóðinu líka,
en fitunni gekk þeim illa að koma
niður.
En það var ekki alltaf, sem ævin-
týrunum lauk svona. Flekamenn-
irnir af Oslóarskipinu ,,Blink“ höfðu
aðra sögu að segja. Kafbáturinn
sökkti skipinu kalda febrúarnótt og
komust 23 skipsverjar í björgunar-
bátinn. Nú liðu fjórir hræðilegir
sólahringar. í dagbókinni segir
mjög blátt áfram frá því að 17 af
mönnunum urðu ruglaðir al' kulda
og vosbúð og dóu hver eftir annan.
En þeir sex, sem eftir lifðu höfðu
liessa sögu að segja: Þeir sátu í
sjó upp að mitti í fjóra sólarhringa,
og dró æ meira af þeim. Þeir fóru
að sjá sýnir og allir sáu þeir liér
um bil það sama. Þeir sáu greini-
lega bifreið fyrir aftan bátinn, og
uppi á hæð einni þóttust þeir sjá
gistihús og lagði þaðan matarlykt
og liita. Þar voru og góð og hlý rúm.
Var eigi að furða þó að þeir vildu
reyna að komast i bílinn og aka
á gistihúsið, enda gengu þeir fyrir
borð hver eftir annan. En þeir,
sem þrekmestir voru gátu oftast náð
til hinna og dregið þá inn í bátinn
aftur, fyrst í stað, en smámsaman
fóru kraftar jieirra að dvína líka.
Á þann hátt fórust 17 af þeim 23,
sem bjargast liöfðu úr skipinu.
Eftir að Frakkland gafst upp
gengu norsku skipin vasklega fram
i því að flytja herlið frá megin-
landinu til Bretlands, svo og flótta-
fólk. Þau fóru margar ferðir og
og sum skipin björguðu þúsundum
franskra borgara og skeyttu engu
þó að sprengjunum ringdi niður
allt í kring.
Eilt þessara skipa kom síðar í
franska höfn i Afríku. Menn geta
gert sér grein fyrir hug skipsmanna
þegar yfirvöldin sendu menn um
borð og létu taka hluta úr vél-
unum, svo að skipið yrði ósjófært.
Síðar var lagt lögliald á skipið,
norski fáninn dreginn niður og
áhöfninni skipað i land — allt
eftir skipunum yfirvaldanna i Frakk
landi, sem nú voru orðin þýsk. Og
nú bar nokkuð við, sem engum
hafði dottið í hug. Skipsverjar voru
sendir í fangabúðir, fluttir frá einni
til annarar; sumir þeirra kynntust
fangabúðunum, hverri annari verri.
Um tíma voru þeir í fangabúðum
í Sahara, þar sem þeir voru látnir
vinna að vegagerð í brennandi sól-
arhita, undir stjórn hrottamenna.
Aðrir voru látnir vinna i grjótnám-
um. Það lætur að líkum að pilt-
arnir reyndu að strjúlca úr þessum
þrælavistum, enda fækkaði þeim
smámsaman, en þó komust sumir
ekki úr prísundinni fyrr en Amer-
íkumenn gengua í land í Norður-
Afríku liaustið 1942.
Stundum voru áhafnirnar hafðar
í lialdi um borð í skipunum. í Dakar
í Vestur-Afriku Frakka, lá floti
norskra skipa inni á vík, en (lufla-
girðing fyrir utan svo að ekki væri
hægt að flýja. Og til l'rekari vara
voru hlutar teknir úr vélunum. Þó
tókst ýmsum skipum að strjúka til
næstu bandamannahafna.
Þessir herkviuðu Norðmenn vildu
ekki gefast upp fyrr en í fulla
linefana. Það virtist vonlaust að
ætla sér að komast úr kvínni og
það á skipi, sem vélaliluta vantaði
í, en þetta var samt reynt og stund-
um tókst það. Til dæmis skipinu
„Lidvard“, 9.000 smálesta skipi frá
Oslo. Má telja flótta þess eitt af
þeim frækilegustu afrekum, sem
unnin voru af farmönnum í styrj-
öldinni. Frakkar höfðu tekið „loft-
startara“-leiðsluna úr skipinu og
geynulu hana á óhultum stað í
landi. En ekki þurfti vélstjóranum
ráð að kenna, fremur en djöfsa.
Hann gerði Frökkunum skiljanlegt,
að ef þeir ættu nokkurntima að
liafa gagn af skipinu eftir að það
væri komið undir franskt flagg,
yrði hann að láta vélina ganga við
og við — annars ryðgaði liún og
yrði ónýt. En þetta væri ekki liægt
nema hann fengi leiðsluna, sem
þeir liöfðu flutt í land. Og nú var
liðið ár síðan vélin liafði verið
hreyfð síðast. Frökkunum fannst
þetta sennilegt, og þó leið og beið,
þangað til þeir loksins komu með
leiðsluna. Hún var sett á Siiin stað
og vélin látin ganga, en frönsku
gæslumennirnir stóðu yfir vélstjór-
anum á meðan. Er vélin liafði geng-
ið nokkra stund tók vélstjórinn
leiðsluna burt aftúr og þakkaði
Frökkunum fyrir lánið. Og þeir fóru
í land með gripinn. En þetta var
ekki rétta leiðslan, því að vélstjór-
inn hafði séð sér færi á að liafa
skifti á réttu leiðslunni og annari,
sem hann hafði verið margar vikur
að bjástra við að smíða. Nú var
upprunalega leiðslan komin á réttan
stað og nokkrum dögum síðar var
„Lidvard" horfinn úr kvínni - gegn-
um kafbátanet og framhjá herskip-
um og' landvirkjum. Nokkrum dög-
um síðar kom skipið fram í Free-
town og gekk þar í þjónustu banda-
manna.
Mörg af eimskipafélögum Noregs
standa nú uppi með brot af flota
þeim, sem þau liöfðu fyrir stríðið.
T. d. hefir Wilhelmsen i Tönsberg,
stærsta eimskipafélag Noregs, misst
milli 30 til 40 stór og nýleg skip.
Nákvæma tölu er ekki hægt að nefna
hún er m. a. undir þvi komin hvort
félagið fær aftur fjögur skip, er
Þjóðverjar tóku hernámi i Noregi.
Margir dramatískir atburðir liafa
gerst í sambandi við jiessi skipa-
tjón, svo sem þegar 9.000 smálesta
skipið ,,Tirana“ varð fyrir steypi-
regni af sprengikúlum frá þýsku
hjálparbeitiskipi, sem sigldi undir
hollensku flaggi. Þar voru sex Norð-
menn drepnir. Síðar var skipið not-
að sem fangaskip fyrir þýska sjó-
ræningja i marga mánuði og söfn-
uðust þar smámsaman fyrir um
300 „farþegar", þar á meðal 37
Norðmenn af skipinu „Talleyrand“,
sem var frá sama félagi og „Tir-
ana“. Loks var ,,Tirana“ send sunn-
an úr Indlandsliafi til Evrópu með
l'angana, en klukkutima áður en
koma skyldi í höfn í .Bordeaux, var
skipið skotið tundurskeyti af ensk-
um kafbát. Skipið var þá undir liaka-
krossflaggi. 89 manns druknuðu við
það tækifæri, þar á meðal sex Norð-
menn.
Það mætti skrifa langt og lengi
um norska kaupflotann og afrek
lians í styrjöldinni undanfarin ár,
og allar jiær dáðir, sem þar liafa
verið drýgðar. Norðmenn sjálfir
fréttu um minnst af þessu þangað
til nú í súmar, því að fréttirnar
af flotanum voru ekki taldar holl-
ar“ eins og á stóð í Noregi. Sumt
fréttist þó af leyniblöðum og ýms-
um ritlingum, sem dreift var um
landið undir sakleysislegum Jieit-
um, svo sem „Ferðalíf í Noregi“
og pésum, sem þóttust flytja lýsing-
ar um vátryggingar, mataræði og
í miðhverfum
bæjarins Utreclit í Hollandi liefir
H. Zwaardemaker prófessor komið
'iér upp eðlisfræðirannsóknarstöfu,
þar sem hann getur unnið alveg ó-
truflaður af umferð og hávaða. —
Húsið er nefnilega algerlega hljóð-
einangrað og er talið liljóðasti stað-
ur veraldar, svo að jafnvel sé kyrr-
ara þar en á tindinum á Mont Blanc
eða einhversstaðar inni í Sahara.
En þetta eru eiginlega mörg hús,
livert innan í öðru, og með loft-
tómum rúmum á milli, og i veggj-
unum eru sex lög af efni, sem ekki
leiðir hljóð. Auk þess eru þykkir
dúkar innan á öllum veggjunum.
Fiskimenn
í Brighton við Ermasund hafa enn
þann sið að festa einn farlhing
(fjórða liluta úr penny) við eina
korkflána á netum sínum áður en
þeir leggja þeim. Telja þeir að þeir
veiði betur fyrir bragðið.
5fí ífí 5}S
búfræði, en fluttu allt annað efni.
Nú eru hömlurnar fallnar og
þögnin rofin og nú eru allir frjáls-
ir að jiví að lesa jiað sem þeir
vilja, meðal annars það, að norski
flotinn átli sinn jiátt í að bjarga
málum hinna sameinuðu þjóða. Það
er vert að veita því atriði athygli
þegar farið verður að vega og meta
á vog sögunnar styrjaldarþáttinn
í sögu Noregs. Þvi skyldi aldrei
verða gleymt. Og þúsundirnar, sem
fórust munu minna Norðmenn á
þær skyldur, sem þeir farmvegis
hafa við land sitt og þjóð.
Skipasamsteypan norska í Lond-
on var stærsta útgerðarfélagið, sem
nokkurntíma hefir starfað í heim-
inum. Nortraship var hún kölluð
og liafði innan vébanda sinna um
1000 skip, um: 4 miljón br. smá-
lestir að burðarmagni. Þetta félag
hefir gert stærsta vátryggingarsamn-
inginn, sem nokkurntíma hefir verið
undirritaður í veröldinni.
Nú fer tími endursköpunarinnar
í hönd. Mikil verkefni bíða útgerðar-
mannanna, flotann verður að byggja
að nýju og það tekur mörg ár. Um
700.000 smálestir eru í smiðum fyr-
ir Norðmenn í Svíþjóð, og banda-
menn liafa lofað Norðmönnum á-
kveðinni smálestatölu af nýjum
skipum á ári, i viðbót við það, sem
þeir liafa þegar keypt.
Eftir innmsina í Normandie.