Fálkinn - 22.02.1946, Page 5

F Á L K I N N
5
Bretar lesa mikið
út eftir Jón Sveinsson á ís-
lensku, eru þessar:
Nonni 1922,
Borgin við sundið 1923,
Sólskinsdagar 1924,
Nonni og Manni 1925,
Æfintýri úr Eyjum 1927,
Á Skipalóni 1928.
Þessuni bókum þarf varla að
lýsa fyrir íslenskum lesendum.
Þó munu þær nú þrotnar og
væri nauðsyn á að gefa þær
út að nýju. Ekki getur betri
lestur fyrir unglinga en þessar
bækur. — Rithöfundurinn Jón
Sveinsson er alveg sérstakur.
Hann lætur að vísu „Nonna“
vera söguhetjuna, sem tólf ára
gamall fór út í hinn ókunna
heim, en liann er aðeins uppi-
staðan, endurminningarnar, í-
vafið og strákapörin, bæði hans
og annara verða að gjörvileik
og manndómi í hinum ástúðlegu
frásögnum hans.
Það gladdi hann sérlega, er
hann ferðaðist hér um 1930, að
hvarvetna sem liann kom, öld-
ungur yfir sjötugt, könnuðust
allir við „Nonna“.
Enn er einn þáttur ævi og
starfs Jóns Sveinssonar, sem
síst mun Jiafa liaft minna gildi
en rithöfundarliæfileikar hans:
IJann þótti fyrirlesari með af-
brigðum. Eftir að liann var
orðinn þekktur sem rithöfund-
ur, varð liann ennþá eftirsótl-
ari sem fyrirlesari við skóla
og aðrar slílvar stofnanir. Hann
liafði fengið að erfðum sömn
frásagnargáfan og „Völvan“, er
liann talar um í „Sólskinsdög-
um“ sinum. Hann hélt álieyr-
endum sínum hugföngnum. —
Hann fór sem fyrirlesari um
ýms lönd Evrópu og ekki að-
eins það, heldur til Ameríku og
alla leið til Japan, áttræður
öldungur, mun hafa ætlað að
fara víðar um Austurálfu
en vegna ófriðarins, sem braust
út milli Kinverja og Japana
fyrir nálægt sjö árum, varð
liann að liraða ferð sinni lieim
til Evrópu.
Nonni litli norðan úr Hörg-
árdal mun hafa orðið einn hinn
víðkunnasti íslendingur á seinni
öldum.
Sorglegur þjóðflutningur
Árið 1771 var það að 500 þúsund
kalmúkar, sem höfðu verið leiknir
grátt af rússnesku stjórninni, afréðu
að flýja land heldur en að þola
grimmdaræði valdhafanna. Þeir
tóku saman pjönkur sínar, brendu
þorpin og héldu svo af stað. Ferð-
inni var heitiö til Kina, en þangað
voru 5000 kílómetrar. Þetta ferða-
lag tókst liörmulega, þvi að 350
þúsund manns fórust á leiðinni af
kulda, liungri og sjúkdómum, eða
féllu í hendur ræningja.
Aldrei hafa Bretar lesið eins
mikið og á undanförnum stríðs-
árum, og kemur það kynlega fyrir
sjónir, því að aldrei hefir þjóðin
haft jafn vikið að starfa. En hins
vbgar er þess að gæta, að skemmt-
analífið liefir aldrei verið fábreytt-
ara, og þeir sem geta þvi við kom-
ið lialda sig heima. — Það eru eink-
um farandbókasöfnin, sem fólk hef-
ir kunnað að meta. Þeim er þannig
háttað, að svo eða svo margar bæk-
ur eru fluttar bæ úr bæ, og aug-
lýsir bókavörðurinn á staðnum
hyaða bækur séu nýkomnar og livað
þær verði lengi á staðnum. Líka
má panta ákveðnar bækur út á
landsbyggðina frá aðalbókasafninu
í næstu borg.
Það voru einkum bækur um stjórn-
mál og önnur þjóðfélagsmál, sem
fólkið las á striðsárunum. Mikil
eftirspurn var eftir bókum um fas-
isma og nasisma. Fólk var í stríði
við þessar stefnur, og vildi kynnast
þeim til hlitar.
í Bretlandi eru yfir sex hundruð
aðalbókasöfn, og eru þau flest eign
bæjarfélaganna, en þau stærslu eign
ríkisins. Þessi bókasöfn hafa um
33 miljón bækur til útlána, og níu
miljón manns af íbúum .Bretlands
eru skráðir sem bókalánendur. Þetta
er lilutfallslega há tala, þegar þess
er gætt að íbúatalan er alls 47 milj-
ónir og þar af fjpldi barna.
— Á hverju ári eru um 250
miljón útlán, eða sem svarar yfir
fimm bókum á livern íbúa. Það er
vísbending um efnisvalið, að yfir
40 af hverjum 100 útlánsbókum eru
ekki skáldsögur. Enginn bær i Bret-
landi, hvort heldur er stór eða lítill,
er bókasafnslaus. Bækurnar eru
keyptar fyrir almenningsfé (af bæj-
arsjóði), og bókasöfnunum stjórnað
af nefndum, sem bæjarstjórnirnar
kjósa. Það eru þessi bókasöfn, er
svala lestrarfýsn almennings. Og
þeim hefir fjölgað með hverju ár-
inu og' vönduð hús verða reist
yfir þau. Þegar bær fer að stækka,
eru sett upp útbú eða útláns-
stöðvar i úthverfunum.
Bretar hafa misst mikið af bók-
um, við loftárásir, á stríðsárunum.
Þannig gereyðilagðist bókasafnið i
Plymouth í loftárásinni miklu, sem
gerð var á þá borg, og týndust þar
72.000 bindi af bókum. Var birt
áskorun til almennings um að lijálpa
safninu, og á skömmum tíma voru
])ví gefin tólf þúsund bindi. Önnur
bókasöfn lánuðu líka bækur þang-
að, svo að innan skamms gat bóka-
safnið farið að lána út bækur á ný.
Á annari myndinni sem hér fylg-
ir, sést lestrarsalur útbús eins bóka-
safnsins i London, í úthverfi borg-
arinnar. Hin myndin er af nýtísku
bókasafni í Kenton, skammt frá
Harrow í Middelssex.
Demantaþjófar.
Fyrrum var erfitt að liafa hendur
í hári demantaþjófa, er smygluðu
hinum dýrmætu gimsteinum úr nám-
unum, þvi að þeir gleyptu þá oft.
En nú er séð við þessu. Grunsamir
menn eru röntgenljósmyndaðir og
sést þegar á myndinni, livort nokk-
ur demantur er falin í þeim.
RINSO Á ALLT SEM
ÞÉR ÞV0IÐ
Þvoið þvott yður varlega —
með Rinso-aðferðinni. Þegav
Rinso er notað er engin þörjf
á slítandi nuddi eða klöppun
Rinso annast þvottinn sjálft-
Það þvælir úr honum óhrein-
indin — hreinsar hann aj
fullu og skemmir hann ekki
Á mislit efni, sem hægt er
að þvo, er jafn örugt að nots
Rinso. Þvælið aðeins þvott-
inn í Rinso-löðrinu.
Rinso
X-R 213/1-786