Fálkinn - 21.06.1946, Qupperneq 8

8
FÁLKINN
Vekjaraklukkan á kassagarniinum
við höfðalagið á beddanum mínum
livœsir og gargar hásum rómi og
kallar mig til vökuvitundarinnar.
Undanfarið hefi ég vaknað áður
en hún hefir byrjað að kyrja sinn
önuga morgunsöng. Hráslagakuldi
morgnanna hefir valdið því. Þá hefi
ég gripið klukkuna sigri hrösandi
og stungið henni svefnþorn með þvi
að þrýsta fyrirlitlega með fingrin-
um á lítinn linapp ofan á henni.
Og ég liefi sagt stundarhátt: Snuð!
Nú liefir upprof gærdagsins hreyst
í sólbjartan morgun. Gul sólarbirtan
fyllir tjaldið og ylgeislar sólarinn-
að hafa vermt loftið þar inni svo
morgunblundurinn hefir orðið mér
vær. Klukluinni liefir því gefist
l'æri á því að öskra yfir mér sinn
hásróma sigursöng. Eg þýt í svefn-
rofunum upp úr hvilupokanum mín-
um, þríf klukkuna, treð lienni ofan
i pokann og vöðla hinum saman
utan um liana. Hvás hennar og glam-
ur heyrist innan úr dúðunum eins
og stunur kafnandi manns. Hafðu
þetta! segi ég og klæði mig geysp-
andi í fötin. Hatrið til þessa óvin-
ar míns brennur mér i skapi. Því
svo sannarlega er ég farinn að hata
þennan ómerkilega klukkugarm, sem
ég keypti okurverði hjá úrmangar-
anum niðri á Víkinni. Eg hata þetta
hikstandi, hlöktandi garg, sem hún
gefur frá sér á morgnanna. Þess-
vegna lirósa ég sigri í hvert sinn
sem mér tekst að vakna án þess
að garg liennar skafi innan á mér
hlustirnar. Eg þori þó ekki að
fleygja klukkuskriflinu út í mó, og
iáta hana tortímast þar af ryði,
hversu mikil freisting sem mér er
að gera það. Reynslan hefir kennt
mér að það er ill pólitík, að mæta
of seint við morgungrautinn lijá
Reginu ráðskonu, og ekki gæfulegt
að vera óstundvís með skófluna í
malargryfjunni hjá Kristjáni Rex,
verkstjóra okkar vegargerðamanna
þarna í lieiðinni.
Tjaldfélagi minn Bóndinn, er
vaknaður á undan mér og kominn
útúr tjaldinu. Sólskinið, þurrkút-
liðið hefir laðað liann út. Nú stend-
ur hann fyrir tjalddyrnar og skirnar
í allar áttir, grandgæfir skýjafar
og veðurútlit. „Blessað útiit fyrir
góðan þurrk í dag, og veitti ekki
af eftir rosann og illhryssinginn
undanfarið, mælir liann í barin sér.
Hann er svo upptekinn af veður-
athugunum sínum að hann tekur
ekki morgunkveðju minni.
fbúar hinna tjaldanna skríða nú
einnig úr bælum, geyspa og teygja
sig liver úti fyrir sínum dyrum. Svo
lötra allir í áttina að matartjald-
inu, þar sem Regina matmóðir sit-
ur að völdum. Þar býður okkar
heitiir hafragra'utur. Réttur, sem
skáldið okkar liefir kallað „Morgun-
hrelling heiðarinnar“, í einu af
bölsýniskvæðum sinum.
Hér sitjum við svo allir umhverfis
plankaborðið i matartjaldinu, og
endurnærum líkama okkar á hafra-
grautnum, sem Regina matmóðir
hefir útdeilt okkur af hnitmiðaðri
réttvísi. Fjórtán vegavinnumenn
mynda hér samfélag uppi í heiðinni,
smækkaða mynd af þjóðfélagi okk-
ar. í þessum litla hópi finnast full-
trúar allra skoðana á dægurmálum
þjóðfélagsins og einnig fulltrúar
stétta þess. Kristján Rex verkstjóri
og Regina matmóðir eru fulltrúar
hástéttanna, þau fara með stjórn
og framkvæmdavald þessarar litlu
heiðarnýlendu. Við óbreyttu verka-
mennirnir erum fulltrúar allra vinn-
andi stétta þjóðfélagsins. En öllum
er það sameiginlegt, jafnt yfirstétt
og liinum lægra settu, að eyða sumr-
inu hér til þess að vinna fyrir
launum, nokkrum rauðum banka-
seðlum með áritun þeirra Magnúsar
Sigurðssonar, Jóns í Bandinu eða
Vilhjálms Þór. Þessir bankaseðlar,
máske hreinir sléttir og brakandi
ef á þeim er tekið, máske þvældir,
saurugir og rifnir með hundseyru,
eiga að skapa okkur möguleika til
þess að fullnægja óskum og þörfum
komandi mánaða, ef ekki vill þá
svo illa til að óviðráðanleg atvik
eða ógætni hafi valdið því, að kaup-
máttur þeirra hafi verið notaður
fyrirfram.
Við vinnum að grautnum tóm-
látir og ólundarlegir. Tregða hreyf-
inga okkar þegar við berum skeið-
er hún aðeins smálæna, sem seitl-
ar áfram milli störgrýtisins i far-
veginum. í leysingum er hún hið
mesta forað og farartálmi. Fram að
þessum tíma hefir hún verið ó-
brúuð og ekið yfir hana á vaði,
sem er spölkorn neðan við brúna.
Sú leið hefir verið ótrygg og ekki
hættulaus á sumum tímum árs, en
stundum ófær með öllu. Nú gnæf-
ir steinvirkið hátt yfir farveginn,
en djúpar grófir gapa við báða
enda og valda þvi, að ennþá kem-
ur brúin engum vegfarenda að
gagni. Starf okkar undanfarnar vik-
ur hefir verið að fylla þessar gróf-
ir og hlaða vel frá brúarsporðun-
um. Verkið er mikið ög vinnst
séint.
Ágústsölin vermir og örfar. Dögg
glitrar og sindrar á grasi og víði.
Létl gufuslæða bærist yfir mehnn
og moldarflögum. Skyldu nú liinir
regngráu dagar og hrollköldu næt-
ur að lokum vera viknar fyrir há-
Ágústdagur
á heiðinni
Eftir Þóri Þögla
arnar að vörunum minnir á slór-
andi vinnubrögð okkar i malar-
gryfjunni, og við moldarplæginguna
i vegagerðinni. Hér er þó ein und-
antekning. Kristján Rex neytir graut-
ari.ns af lijartans og magans list
eins og raunar alls matar, sem að
grönum lians kemur. Hann er fædd-
ur matmaður og forsmáir aldrei
hafragraut, enda j)ótt orð liggi á
því, að hann njóti stundum auka-
bita í eldhúsinu hjá ráðskonunni,
og þá jafnan ljúffengari og kosta-
meiri bita en við erum aldir á I
matartjaldinu. Sumir hafa fyrir satl
að hann borði þar egg og annað
kjarnmeti, en slíkur munaður hef-
ir aldrei sést á okkar borði hér á
heiðinni, enda þótt egg liafi i sið-
asta mánuði orskað töluverða breyt-
inu á farmfærstuvísitölu allrar þjóð-
arinnar. Já, Iíristján Rex gerir fæð-
unni góð slcil við almenningborð-
ið, engu síður en þeim kjötbitum
sem honum kunna að berast að
munni í því allra helgasta, ráðs-
konutjaldinu, og meltingin bregst
sjaldan, þó strákurinn, einn úr hópi
okkar óbreytfu liðsmannanna, hafi
einstöku sinnum fundið ástæðu til
að kalla yfirmann sinn áburðar-
verksmiðju.
Samræður okkar yfir grautarmál-
tíðinni eru slitróttar, líkt og eng-
inn okkar sé fullvaknaður eða nenni
að beita talfærunum nema sem
minnst. Þegar Kristján Rex hleður
diskinn sinn í þriðja sinn hverf-
um við hinir frá borðinu og út á
vinnustaðinn.
Stór og reisuleg brú hefir verið
byggð yfir á er fellur um heiðina. Nú
sumarsólblíðu. Lengi höfðum við
vonað og þráð þau umskifti. Okk-
ur liefir dreymt um að láta sólina
baka okkur hálf nakta við vinnu
okkar með liaka og skóflu. Alll
til þessa morguns hefir slíkt aðeins
verið fjarlægur óskadraumur. Nú
virðist draumurinn vera að breyt-
ast í veruleika.
Sex vikur liöfum við þraukað á
heiðinni. Sex sólarlausar vikur. —
Þokubrælur og stórrigningar hafa
skifst á vöktum, og norðan skætings-
stormur leyst austan sperringinn
af hóhni. Lekar tjaldsúðir og vatns-
sósa tjaldbotnar hafa verið okkar
himinn og okkar jörð liálfan sólar-
hringinn. Fötin sírök og hálfklessl
við líkamann. Fúlir i skapi og súr-
ir á svip höfum við gengið að verki
Umhleypingar í sambúð okkar hafa
verið daglegir viðburðir, orðbragð
hrjúft og á neðstu mörkum vel-
sæmis.
Þennan sex vikna tima hefir þó
einu sinni rofað til í hugum okkar.
Fyrir tíu dögum ók ljósgrár fimni
manna bíll eftir þjóðveginum. Bíll,
sem ekur eftir þjóðvegi er ekkert
nýstárlegt fyrirbrigði og vekur
venjulega engar hræringar i brjósti
verkamannsins í malargryfjunni. —
Þessi var undantekning. Líkt og
fjölmargir aðrir lágir og vaggandi,
fjaðramjúkir smábílár, tepptist hann
í sundurtroðinni moldarkesjunni
niður við vaðið á ánni svo að hjálp-
ar okkar þurfti til að koma hoiium
upp á veginn. Undir slikum kring-
umstæðum tekur Heimspekingurinn
okkar, sem er sterkasti maðurinn
í liópnum, við stjórninni, beitir
öxlinni aftan á bílinn, en við röð-
um okkur á hliðarnar og við lyft-
um og ýtum vagninum upp úr
svaðinu. Venjulega tekur þessi hjálp-
arstarfsemi aðeins brot úr mínútu
og bíllinn ekur burtu. Hendur veifa
út um opna glugga og innan drykk-
langrar stundar er billinn og ferða-
fólkið horfið og gleymt bak við
næsta víðiás. í þetta sinn verður
töfin lengri. Þegar bíllinn ekur upp
frá ánni kemur í ljós að annað
afturhjólið er vindlaust. Slangan
hefir sprungið í stórgrýtinu í ár-
botninuin. Við hverfum til vinnu
okkar í malargryfjunni. Bilstjór-
inn er einfær um aðgerðina.
Aðgerð á sprungnum hjólbarða
tekur nokkurn tíma uppi á heiði.
þar sem fá og litil áhöld eru fyrir
hendi. Og farþegunum í bilnum
leiðist setan. Dyrnar opnast og úl
úr aftursætinu hoppar smávaxin
fagurlimuð ungmær. Ljósgulir bylgj-
andi lokkar hrynja undan rauðri
alpahúfu niður um bláklæddar axl-
ir og herðar. Dökksvartar augna-
brúnir, blá gletnisleg augu, spébollar
i fagurlitum þriflegum kinnum. —
Fríðar rauðfarðaðar varir og rauð
eyrnadjásn minna á rauð blómstur.
Og þessi litfríði ungi kvenmaður
kemur hlaupandi til okkar í mal-
argryfjuna.
— Sælir og blessaðir! kallar hún
álengdar, með hljómskærri taminni
röddu. Þetta keinur svo óvænt að
við áttum okkur naumast á þvi að
heilsa á móti. Þó hafa flestir okk-
ar rænu á því að þrífa klessublaut-
ar húfurnar af höfinu. Okkur fall-
ast hendur. Við styðjum okkur við
haka og skóflur og horfum á þennan
grannvaxna og æskumjúka kven-
líkama í bláa jakkanum og rauðu
síðbuxunum. Návist ungu stúlkunn-
ar þarna í hráslaga heiðarinnar
vekur líkar kenndir og að horfa á
Ijós álengdar í dimmri þoku. Það
lýsir upp nánasta umhverfi sitt og
myndar glitrandi geislaveröld í
grádimmu umhverfinu. Og hér erum
við staddir innan geislavíddar þess-
arar ungu ferðakonu. 5
Hún kemur alveg til okkar i <
malargryfjuna, staðnæmist, borar
tánni á öðrum brúna skónum sinum "
ofan i mölina svo grannur ökli kem-
ur í ljós undan buxnaskálminni.
Hún lítur af einum á annan. —
Get ég fengið vinnu? spyr liún, og
tekur umsvífalaust hakann af Heim-
spekingnum. Drifhvítar flosinjúkar
liendur, prýddar löngum oddhvöss-
um, gljáandi, dumbrauðum nöglum,
kreppast um liakaskaftið. Hún sveifl-
ar hakanum og fer að höggva i
gryfjuvegginn. Stór blágrýtiseitill
skagár út úr gryfjuveggnum. Mærin
beinir atlögunni að steininum og
reynir að lokka niður inölina um-
liverfis hann.
— Svona strákar, segir hún, —
við skulum steypa þessum Stalin
eða Hitler af stóli. Og hún liamast
að steininum svo að húfan hennar
fellur af höfðinu ofan í mölina,
jakkinn færist úr lagi og livít sliki-
flík kernur í ljós milli buxna og
jakka. í fyrstu stöndum við verk-
lausir og horfum á ungfrúna. Það
er með ólíkindum að jafn grann-
vaxiiin líkami skuli búa yfir slíkri
orku sem þarf til að sveifla hak-
anum jafn ótt og liann leikur í
höndum hennar. Svo hefjum við
atlögu með lienni að steininum. —