Fálkinn - 21.06.1946, Qupperneq 9

F Á L K I N N
9
Heiinsspekin’gurinn reynir að fá
hana til að hvíla sig og skila sér
hakanum, en árangurslaust. Hún
brosir aðeins til hans en fœst ekki
til að sleppa verkfærinu, svo að
hann verður að láta sér lynda að
halda á húfunni hennar og horfa á
hana greiða malarveggnum högg-
in. Þá blæs bíllinn. Aðgerðinni er
lokið. Hún lætur hakann falla, gríp-
ur húfuna úr hendi Heimspekings-
ins, hristir ljósa lokkaha frá enn-
inu og hleypur burt. nokkur skref
frá gryfjunni staðnæmist hún, snýr
sér við og veifar húfunni og kallar:
— Bless! Eg ræð mig í vinnu hjá
ykkur þegar ég kem aftur að aust-
an, þegar ég verð búin að skoða
Þingeyjarsýsluna. Og þá veltum við
Hitler Slalín af stóli. Bless! Við
þrifum rennvotar húfurnar og veif-
um í kveðjuskyni.
Og hún hverfur inn í bílinn. Ljós-
blikið í grámyrkri. heiðarinnar er
slokknað. Pottlokin klessast aftur á
höfuð okkar. Seigpínandi hvers-
dagsleikinn kemur á móti okkur í
mynd verkstjórans okkar, Kristjáns
Rex, sem nú vagar til okkar frá
ráðskonutjaldinu, magafullur og glað
ur af sjálfum sér.
— Það hefir gengið iítið í gryfj-
unni í morgun, drengir, segir hann
og skyrpir í mölina.
Heimspekingurinn beygir sig nið-
ur og tekur eittlivað upp úr möl-
inni. Nokkru síðar tekur hann mig
afsíðis til að sýna mér þetta. Það
er brot af rauðlitaðri konunögl.
Hann hrosir og stingur nögiinni
í brjóstvasann á vestinu sinu. Hið
liðna ævintýri er honum nú meira
en endurminning um ljúfa stund.
Hann varðveitir hér áþreifanlegar
menjar um komu ungu stúlluinnar.
Þetta litla, og raunar hversdags-
lega atvik, verður okkur heiðar-
verkamönnunum stór viðburður. Það
lýsir og vermir i fábreyttni starfs-
ins, vosbúðinni og leiðindunum. í
fyrsta sinn í öllum starfstimanum
erum við sammála um eitt atriði:
Unga stúlkan í rauðu buxunum er
fögur, gædd töfrandi yndisþokka.
Og við fyrirverðum okkur ekkert
fyrir að tjá þá skoðun.
Heimspekingurinn, sem alltaf hef-
ir rætt um, „heilakvóta“, „eðlis-
eigindir mannlegs lifs“, „innra eð'li
konunnar" og „brautir sólkerfanna
i svo flóknum vendingum að enginn
skilur hann, og engum kemur til
hugar að hann skilji sjálfur, gerist
nú alþýðlegur í ræðu. Hann biður
okkur þess lengstra orða að liafa
nánar gætur á öllum gráum bilum,
sem komi að austan, því að hann
eigi ofurlítið vantalað við stúlkuna
í rauðu buxunum. Hann er svo
nærsýnn að hann þekkir ekki grjót-
hrúgu frá hesti í fjögra metra fjar-
Iægð. Þessvegna biður hann okkur
að lita eftir bílnum.
Bóndinn, tjaldfélagi rninn, sem
ráðist hefir i vegavinnuna, fyrir
tveim vikum síðan, vegna þess að
ekkert hefir nýst af heyjum enn þá
vegna óþurrkanna, en kýr eða ann-
ar búpeningur verður ekki fóðr-
aður á töðu, sem úldnar og maðk-
ar ofan i túnið, og afborganir i
Kreppulánasjóðinn ekki teknar gild-
ar i þeirri vöru, gleymir stundum
áhyggjum sínum þegar talið berst
að litfögru meyjunni, er lagði hönd á
hakaskaft i malargryfjunni okkar.
Eg held jafnvel að liugsunin um
hana hafi jafnvel stundum látið
hann gleyma þeirri sektarmeðvit-
und, sem hann hefir trúað mér fyr-
ar að þyngi huga sinn. Meðvitund-
inni um að hann sé að bregðast
kotinu sínu, moldinni sinni, sé að
drýgja atvinnulegan hór með jiví
að selja krafta sína fyrir vegavinnu-
peningana.
Strákurinn, sem virst hefir eiga
það áhugamál eitt, að svíkjast um
verkið hvenær sem færi gefst, og
staðið hefir upp í hárinu á öllum,
liamast nú í malargryfjunni svo að
svitinn perlar af barnslegu andlit-
inu. Eg held að lionum finnist
stundum að lokkfagra ferðakonan
standi við hlið sér og horfi á hann
við verkið.
Nikulás sjómaður, sem lialdinn
er einhverjum lieim sjúkdómi, sem
veldur því að hann á ekki að eiga
kynni við konur, og hefir ráðist
hingað í heiðarvinnuna vegna þess,
að hér heldur hann að öryggi fá-
ist best gegn freistingunum, er líka
breyttur maður. Hann er nú liættur
að læðast i kringum tjaldið hennar
Reginu matmóðir þau kvöldin, sem
Kristján Rex hefir leitað heim til
síns bctri helmings. Kvenlegt að-
dráttarafl þess fimmtuga liolds hef-
ir lamast við komu hinnar frum-
vaxta fegurðar í mölina til okkar.
En hvað er þá uni mig sjálfan?
Jú, návist ungmeyjarinnar hefir líka
liaft álirif á mig. Hún hefir vakið
mér þrá. Þrá eftir annari mey,
sem snortið hefir mig til hjartarót-
anna áður. Minning þeirra kynna
var að visu nokkuð tekin að blikna,
en gæðist nú ferskum lit á ný. I
yndisþokka ferðakonunnar sé ég
mynd annarar stúlku. Bros ferða-
konunnar verða mér hennar bros.
Bros, sem gefin voru á öðrum stað
og liðinni stundu. Koma hinnar
björtu meyjar þýðir einnig annað
fyrir mig. Hvarflandi ráðagerð um
framtíð mina verður að föstum á-
setningi. Eg skal lialda áfram nám-
inu og sýna hinni fjarlægu vin-
konu að ég sé liennar verður. End-
urvakinn minning um hana skal
verða mér aflvaki til að rífa mig
upp úr fátækt og ræfildómi um-
komuleysisins.
Félagar mínir hafa að vísu litið
upp til mín, sem hins lærða manns,
í sumar. Þeir liafa litið svo á að
ég hafi bergt alla menntabrunna
að minnsta kosti vel til hálfs, enda
er ég ekkert minna en gagnfræðing-
ur,bakaður á síðastliðnu vori. Þeir
liafa haft tröllatrú á málakunnáttu
minni. Þegar strákurinn skírði verk-
stjórann okkar og nefndi hann
Kristján Rex, vegna þess hve honum
þótti yfirmaður okkar afskiftasamur
og nöldrunargjarn við okkur verka-
mennina, kom Bóndinn strax til
mín og spurði mig hvort Rex væri
ekki einhverskonar latína, þóttist
liafa lesið slíkt einliversstaðar á
bókum, svaraði ég strax hiklaust
að slíkt væri hin besta latína og
þýddi hvorki meira né mjórra en
konungur. Þá bárust böndin að mér
að finna eitthvert latínunafn handa
ráðskonunni. Eg lét ekki standa á
nafngiftinni. Regina skyldi hún
heita, Regína matmóðir, þvi Regina
þýðir drottning. Eftir það var þvi
slegið föstu í eitt skifti fyrir öll
að hjá mér yrði ekki komið að
tómum kofunum í hinni göfugu
forntungu. Og ég lét mér vel lika
virðingarnar, sem ég hlaut al' þessu.
Og frá þeim degi var ég svo síspurð-
ur um eitt og annað viðkomandi
framandi tungum, og mér datt ekki
í hug að setja ljós mitt í þeint efn-
um undir mæliker. Nú er þetta
breytt. Félagar mínir hafa ekki leng-
ur sömu þörf fyrir málvísindi mín.
Latínuglósur sem ég hafði tileink-
að mér eins og páfagaukur hafa
misst ljóma sinn, og ensku setning-
arnar, sem ég hefi timbrað saman
hafa fallið ískyggilega í verði nú
síðustu (lagana. En nú er ég samt
staðráðinn í því að þeir rauðu seðl-
ar, sem ég vinn fyrir á heiðinni,
skulu opna mér hliðið að lærdóms-
musteri máladeildar Menntaskólans
í haust. Næsta sumar skal ég svo
óspart punda latínunni á vegavinnu-
félaga mína.
En skáldið hefir nú skyndilega
takmarkað framleiðslu sína, yrkir
nú aðeins liárómantískar sonnettur
um lokkumprúðar og litfagrar meyj-
ar, og slípar hverja ljóðlínu undir
smásjá sjálfsgagnrýninnar. Svona
reynast áhrif einnar hispursmeyjar,
sem gengið hefir í mölina til okkar
örstutta stund, breytileg eftir eðli og
skapgerð livers einstaklings.
Og nú skín sól. Daggperlur glitra
á víði og stráum. Skýlaus lieiðblár
himinn, tíbrá í lofti. Fyrstu vinnu-
stund okkar þennan morgun erum
við örir og glaðir. Sólskinið brenn-
ir tregðuna og ólundina úr Hkama
og sál. En brátt verður hitinn okk-
ur af sterkur. Viðbrigðin við kulda-
þræsingunum og vorinu til sólbliðu
og hita of óvænt. Verkfærin þyngj-
ast í höndum okkar og sljóleiki
færist yfir okluir.
Kristján Rcx gengur í malargryfj-
una lil að gefa okkur dagskipan
sína. Haka möl, moka möl, flytja
möl í uppfyllinguna við brúna.
Eins og liver skákjaftur viti
ekki þetta, taulaði strákurinn i
barm sinn og horfir með fyrirlitn-
ingu á bélgdan verkstjórann. Svo
gengur Kristján að blágrýtisbjarg-
inu, sem skagar út úr gryfjubarm-
inum nálægt í axlarhæð. Horfir
spekingslegum verkstjóraaugum á
steininn, þrífur haka, slær í hann
á ýinsum stöðum, leggur undir flatl
og hlustar vandlega eftir höggun-
um. — Ekki liættulegur enn, segir
liann að lokinni athugun. En ég
á það við ykkur samt piltar, að
þið látið ekki þenan dólpung detta
ofan á ykkur og drepa ykkur eins
ög lýs.
- Ætli hann liafi þurft að myrða
einhverja kollótta í ráðskonutjald-
inu í nótt, hvislaði strákurinn að
Heimspekingnum, úr því að liann
notar þessa samlíkingu.
Heimspekingurinn glottir og drep-
ur titlinga á bak við verkstjórann.
Líklega réttast að þið fellið
dólginn í dag, segir Kristján Rex,
nema jiið bíðið með það þangað
til ég kem heim í kvöld svo ég
geti stjórnað atlögunni.
Svo snaraðist hann upp í bílgarm-
inn sem notaður hefir verið við
malarílutninginn og lætur aka sér
ofan í byggð.
í hann þá, hvín i stráknum
um leið og liann hefur atlögu að
steininum. En Heimspekingurinn
grípur í öxlina á honum.
Rólega, segir Heimspekingur-
inn. Þú átt að læra að temja þér
hina stóisku ró í tíma, ungi kvist-
ur á íslenskum meiði, segir hann.
Svo liegir Heiinspekingurinn nokk-
ur augnablik og skimar hálfluktum
augum umhverfis sig. Síðan mælir
hann:
Hvort heyrið jiið ræðu mína,
vinnufélagar? Eg liefi mál að flytja,
tillögu fram að bera. Hér kom fyrir
allskömmu, ein fögur og' frumvaxta
ungmey ög gaf blágrýtisþursa þess-
um nafn, Hitler Stalín nefndi tnin
hann, og hún ætlaði að steypa þeim
harðvituga dólgi af stóli'með okkur
þegar liún vitjaði okkar á heimleið.
Hvort munið þið nú ekki lengur
hina litprúðu mey? Eg þarf ekki
að spyrja, ég veit svarið. En værum
við ekki að bregða trúnaði við
meyna ef við þytum nú í þussann?
Og nú flyt ég tillöguna. Geruin svo
að láta steinþurs þennan ólireifðan
að sinni, og forðumst að velta
honuin úr sínu ævaforna sæti. Lát-
um liana leggja hönd á harðskall-
ann og ryðja lio,num úr öndvegi
liegar afturkomudagur hennar renn-
ur. Framihalcl á hls. 14.
Til verndar börnunum. — Englendingar og Danir hafa nú hvorir í
sínu landi skipulagt verndarstarfsemi fyrir börnin. Sérstök áhersla
er lögö á vernd gegn umferöarslysum. í Englandi er sú regla höfö, aö
eldri börnin eru látin leiöbeina þeim yngri. Hér sjáum viö barn um
fermingu bera aðvörunarskilti, er hópnr smábarna ællar yfir götuna.