Fálkinn - 26.07.1946, Qupperneq 4

4
P Á L K I N N
„Fyrsta vuktin“ heitir þessi mynd eftir Oliver Kilburn, úr Ashington- „Vaktaskifti" heitir þessi mynd eftir Iíarry Wilson, einn af Ashington-
klúbbnum. Drengurinn, sem er uð fara í fyrsta skifti í vinnu í kola- mönnunum. Hún sýnir vaktaskifti í kolanámu og er múluð með þunn-
námunni ber það með sér, að hann hiakkar ekki til. um litum á tré.
Listamenn i kolanámum
Eftir Rob. Lyon
„Ashington-flokkurinn“ nefnist hópur verkamanna, sem
vinna aðallega í kolanámum skamt frá Newcastle. Þeir
komu sér saman um að nota tómstundir sínar til að læra
að mála og móta myndir, og fengu sér kennara, Robert
Lyon listasafnvörð í Edinburgh. Það er hann, sem hefir
ritað eftirfarandi grein um þessa einstöku listamenn, sem
aðrir mættu vel taka sér til eftirbreytni.
NOKKRIR menn, flestir
kolanámumenn eða þá
verkamenn í sambandi
við námurnar, sem átlu lieima
i sveitinni og þekktust allv-el,
datl einu sinni i hug að gaman
væri að kynna sér listir, sér-
staklega málverkalist. Eg var
málari og starfaði við Durham-
háskóla í þá daga. Var ég heð-
inn um að leiðbeina þeim. Það
eru nokkur ár síðan. Og enn-
þá hittumst við reglulega á
hverri viku til þess að iðka
listir og ræða um þær. Mvað
hefir gerst á þessum árum?
Hvernig gekk tilraunin? —
Iivernig getur svona listiðk-
endaflokkur dafnað? Við skul-
um hverfa aftur í tímann og ég
skal hyrja með því að segja
ofurlítið frá mönnunum sjálf-
um.
Enginn skyldi láta sér detta
í hug, að þessir menn liafi
verið öðruvísi en verkamenn
eru yfirleitt -— það eru þeir
ekki, og áhugamál þeirra lík
og annara námumanna. Þeir
hafa gaman af að horfa á
hundaveðhlaup og knattspyrnu.
Ennfremur leggur Harry Young,
járnsmiður við námurnar, stund
á hænsnarækl og sker rósir i
tré. Georg Brown er trésmiður
við námuna, en jafnframt marg-
fróður um þjóðsagnir og þjóð-
trú í Norðymbralandi. Oliver
Kilburn og Leslie Brownrigg
eru miklr hjólreiðagarpar og
hafa séð allar dómkirkjurnar í
Englandi. — og svo framvegis.
Þeir liafa allir einliver áhuga-
mál eins og venja er um enska
verkamenn.
Þarna voru þeir í nágrenni,
rúma 30 kílómetra frá næstu
borg, Newcastle-on-Tyne, og
þeir höfðu hittst eins og menn
hittast, til að tala um sameigin-
leg áhugamál. í þessu tilfelli
voru áhugamálin málararlist og
höggmyndagerð.
Án þess að þeir liefðu nokk-
urn undirbúning eða hefðu gerl
sér ljóst hvað þeir eiginlega
ætluðust fyrir, höfðu þeir leigl
sér gamlan lcofa til að koma
saman í á kvöldin og fengu mig
til að koma þangað til að hlusla
á livað þeir hefðu að segja.
Hvílík áægja að hitta fyrir ann-
an eins eklmóð og áhuga! Og
hversu ofl urðum við ekki að
byrja frá rótum aftur, vegna
þess að við fórum skakkl af
slað! Þarna var af auðsæjum
ástæðum ekki hægt að lialda
venjuleg námskeið (fyrirlestra
með skuggamyndum, hóklestur,
listasögu og svo framvegis),
því að það var ekki meining
piltanna að ganga á neinn lista-
skóla.
Eftir tvo lil þrjá fundi með
ýmiskonar tilraunum, var af-
ráðið að reyna að læra af verk-
iegum æfingum. Leitast við að
fá fyrstu handar reynslu ai' því,
sem málarar væru að sækjasl
eftir þegar þeir máluðu mynd-
ir. Leggja ekki sérstaka stund
á að vera nákvæmur eða stæla
aðra heldur láta það koma
fram, sem manni væri i lnig.
Við ætluðum að reyna að nálg-
asl listina gegnum tækni og til-
finningar fremur en með rök-
fræði og skarpskygni. Þegar ég'
minnist fyrstu atriðanna í þessu
uppeldisstarfi blasir við mér
umhverfið kringum mig.
Brownrigg málaði mynd af
námuverkamanni til þess að
rökræða liana við okkur, og
dalt ekki í liug, að hún mundi
nokkurntíma koma út fyrir
dyrnar. Þetta var aðeins tiI-
raun til að láta það, sem manni
fannst koma fram svart á hvítu,
en alls ekki reynt að hugsa um
listfengi.
William gamli Scolt, sem var
hættur námuvinnu fyrir nokkr-
um árum og var orðinn heyrn-
arsljór fór að koma þarna með
syni sínum á kvöldin, og þótti
gaman að sitja lijá okkur og
liorfa á piltana, sem voru að
mála, teikna eða skera út. Hann
liafði aídrei reynt að mála
mynd sjálfur, þangað lil ég hað
hann einu sinni að reyna að
sýna mér hvernig þorpið sem
hann fæddist í liti út. Það var
Bedlington. Hann fór að íissa
eittiivað. Á myndina kom einn
af hinum frægu Bedlington-
hundum í forgrunninn, en á
bak við sáust námumannaliús;
líka málaði hann rauðar geran-
íur á myndina, ekki af því að
þær væru sérkennilegar fvrir
Bedlington lieldur af því að
þetta voru uppáhaldsblómin
hans, og honum fannst sterkur
litur inundi prýða myndina.
Hvað er það annað en fullnæg-
ing þess hugboðs, sem hann
liafði um að jafnvægi þvrfti að
vara í myndinni?
Jim Flood hafði sérstakt gam-
an af að reyna að málá á sem
flest. Hann málaði á pappaöskj-
ur, smjörpappír, sem hann lagði
á krossvið, og meira að segja á
gamlar svuntur. Ilarry Wilson
skar allskonar tré og smíðaði
sér skurðartæki, sem hann
slældi eftir áhöldum tannlækna.
Og Andy skar í gamlan eikar-
drumb, sem liann liafði hirt
niðri í námunni, bara til að
reyna það! Allir geta reynt að
tálga — allt sem maður þarf
er spýla og beittur hnýfur eða
gömul rakvélablöð. Og svo að
skera út — ekki eftir fyrirmynd
heldur eitthvað, sem manni dett-
ur í hug.