Fálkinn - 23.08.1946, Side 6

G
F Á L K I N N
- LITLA SAGAN -
L. M.:
Tálvonir
Johnny Madison stó'ð fyrir utan
hermannaskálann og dásamaði sól-
arlagið í San Diego. Hann var
bólginn af lífsþréki. Þarna stóð
liann, fullnuma sjóliði, reiðubúinn
til að halda af stað og berja á Jap-
ananum. í gær liafði liann fengið
skipun um að vera viðbúinn að
taka við einkennisbúningnum sín-
um og hertygjunum.
Loksins átti hann að fá að vera
með. Loksins átti liann að fá að
kynnast veruleikanum. Að vísu
höfðu undanfarnar vikur verið mjög
skemmtilegar, en það verður nokkuð
tilbreytingalaust til lengdar að skjóta
í sífellu á markskífur. Hann gældi
við byssuna sína. Honum fannst lík-
ast og hún væri hluti af honum sjálf-
um, liann hafði gaman af að skrúfa
hana alla sundur og setja liana svo
saman aftur.
Johnny liló þegar hann leit á byss-
una sína og fyrstu æfingadagarnir
rifjuðust upp fyrir honum. Hann
liafði aldrei snert á byssu áður. Hon-
um hafði fundist að liann mundi
aldrei geta rétt liöfuðið upp aftur,
eftir að lionum var skipað að ganga
í hring í garðinum með byssuna. En
nú voru honum engin leiðindi í hug
lengur, hann var Johnny Madison,
sem liafði fengið köllun um að fara
i sjóherinn. Þetta var líf í lagi! Nú
var allt bjart og hann átti frama i
vændum.
Stríð! Honum fannst þetta töfr-
andi orð. Hann átti að fá að sjá virki-
legt stríð — það sem hann hafði
alltaf dreymt um og lengi lesið um,
en aldrei dottið í hug að hann i'engi
að reyna sjálfur. Að liugsa sér hve
mikil breyting gat orðið á iífi manns
á fáeinum vikum! Honum fannst eins
og það hefði verið i gær, sem
hann sat heima hjá sér og lifði það
sama upp aftur og aftur. 'Vann finim
daga í viku en á laugardögum og
sunnudögum eyddi hann peningun-
um sínuin í bió, kvenfólk og veð-
mál. Honum hafði fundist allt
þetta svo tilgangslaust — alltaf það
sama dag eftir dag og viku eftir
viku. Virka daga sat hann á loft-
lítilli skrifstofu og skrifaði á gamla
ritvél. Og hann var farinn að hata
þessa ritvél. Hataði hana meira en
nokkuð annað i veröldinni. Það
var orðið svo drepandi leiðinlegt
að skrifa um það sama aftur og
aftur. Stundum jiegar liann sat við
ritvélina hafði hann látið hugann
reika langt burt — út i veröldina.
Þá fannst honum eins og liann væri
staddur i framandi landi og hitti
þar nýtt fólk og gæfi sig að nýjum
hugðarefnum, sem honum þóttu
Bœr mikið skemmdur í jarðskjálft uiuim 1896.
Jarðskjálftarnir 1896
skemmtileg. í huganum hafði liann
verið í Egyptalandi, Arabíu, Kína
og Suðurbafeyjum — úti um alla
veröld. Hann var hin eilífa lietja,
sem uppgötvaði ný svið, leitaði að
gulli, barðist við bófa, bjargaði fögr-
um stúikum úr neyð — en þegar
minnst varði dalt hann ofan úr
skýjunum og sat fyrir framan rit-
vélina — bölvaðan garminn!
Stundúm var hann að hugleiða
hvort hann mundi nokkurntima
losna úr þessari prísund, þessari
eilífu endurtekningu. Hann vissi
ekki hvernig hann ætti að geta
komist upp úr þessu djúpa hjólfari,
sem hann hafði lent i. Hann sagð-
ist vera ræfill og viðurkenndi fús-
lega, að hann væri ósjálfbjarga.
En svo breytti um og nú rak hver
viðburðurinn annan, og bann skildi
eiginlega ekkert i að hann skyldi
allt í einu vera orðinn sjóliði, reiðu-
búinn til að fara i herþjónustu. Hug-
arórar hans voru loksins orðnir að
veruleika. Hann átli að verða hetja,
sem átti að fara til Ástraliu, Norð-
ur-Afríku, Kína eða eitthvað ann-
að, þar sem Bandaríkin hefðu her
úti.
Hann hrökk upp af draumum sín-
um við að kallað var hvellri röddu
bak við hann:
— Madison!
— Já, sir! Það var liðþjálfinn. Nú
var augnablikið komið.
— Eg var að koma úr lierforingja-
ráðinu. Við sjáum á skilríkjum yðar
að þér eruð vélritari og hafið starf-
að við jiað lengi. Gjaldkérann vant-
ar vélritara. Farið þér til lians und-
ir eins og segið hver þér eruð.
— Já, sir! Honum datt í hug að
biðja liðþjálfann að endurtaka það,
sem liann hafði sagt. Langaði til að
segja honum, að liann vildi lielst
ekki hlusta á svona gaman. Hann
reyndi að telja sjálfum sér tru um,
að sér liefði misheyrst, en orðin
héldu áfram að hljóða í eyrunum
á honum. Hann sneri sér við og fæt-
urnir á honum eru þungir sem
blý.
Hann tautaði eitthvað í barm
sér um leið og liann fór út. — Þeir
þurfa fremur á mér að halda hérna
en á vígstöðvunum. Það er ef til
vill bara tilviljun. En ég verð nú
á vígstöðvunum fyrir því. í liug-
anum verð ég á sambandslínunum
milli fallbyssanna. Eg ætla að
minnsta kosti að gera mitt besta.
Hann rétti úr sér og greikkaði
sporið.
Matarskammtur í París og Berlín.
Franski setuliðsstjórinn í Þýska-
landi hefir gert eftirfarandi saman-
burð á matarskammti þeim, sem
stritvinnumenn .fá í Berlín og i
París, og er skammturinn talinn í
grömmum:
Brauð Berlín . 600 Paris 450
Sterkja 40 25
Kjöt . 100 50
Feitmeti 30 27
Ostur 9 4
Sykur 25 17
Kartöflur . 400 0
Verkamenn liins gersigraða Þýska-
lands fá þannig iniklu meiri mat en
Frakkar, t. d. helmingi meira af
keli og 400 grömm af kartöflum,
sem Frakkar fá ekkert af.
Framhald
Það er ekki ofsagt að fólk hafi
orðið skelfingu lostið, einkum fyrst
i stað. Krakkarnir urðu lafhræddir í
svipinn en gleymdu fljótt, en gamla
fólkið leið mragt sálarkvalir. Sumir
héldu að jörðin væri að forganga en
aðrir héldu að jarðskjálftinn boð-
aði að Heklugos væri yfirvofandi og
að jörðin færi að brenna í ofaná-
lag i allan hristinginn. Við krakk-
arnir hlustuðum með athygli á um-
ræður eldra fólksins um þessi mál
og sátum svo úti á eldhúsvegg og
liöfðum þar spáklegar umræður urn
málið; þær snerust einkum um það
hver orsökin væri til jarðskjálftans.
Sumir héldu því fram að jörðin
hefði rekist á einhverja ósýnilega
stjörnu. En Gunnar gamli blindi,
sem hafði verið þrettán ára þegar
Hekla gaus 1845, sagði að Heklugos
væri nú ekki nema smáræði hjá jiess
um ósköpum, en Ileklu væri það nú
samt að kenna. Ilann hafði einu
sinni hrokkið útbyrðis af skipi í
lendingu og legið góðan tíma i
botni og verið staðráðinn í að deyja.
„En þá leið mér vel en ekki núna“,
sagði hann, því að „sætur er sjó-
dauði“.
Það gengu líka ýmsar sögur um,
að spáð hefði verið heimsendi um
þessar mundir, og ýmsir tóku þær
trúanlegar.
Reykjavík var átta sinnum minni
í þá daga en hún er nú, en fleira
fólk austan fjalls. Höfuðstaðurinn
slapp við jarðskjálftaskemmdir en
bæjarbúar tóku þegar að starfa að
þvi að hjálpa fólkinu i neyðinni.
Þá var erfiðara um samgöngur aust-
ur yfir fjall en nú er og ekki einu
sinni fært fyrir kerrur austur i
Rangárvafllasýslu. En matgjafirnar
komust samt úr Reykjavík og austur
og yfir hundrað börn tóku Reyk-
vikingar og nærsveitir Reykjavíkur
til fósturs meðan verið væri að
byggja uxip heimili þeirra. Nokkur
þessara barna ílentust lijá fósturfor-
eldruin sínum í Reykjavík, en lang-
flest fóru heim aftur eftir einn til
tvo mánuði. Tilboð komu norðan úr
Skagafirði um að taka börn, en ekki
þótti það tiltækilegt eins og sam-
göngurnar voru þá. Það þótti nógu
erfitt að koma börnunum þó ekki
væri nema til Reykjavíkur. Sum
þeirra voru flutt þangað í kláfum!
Einn maður öllum öðrum fremur
varð bjargvættur jarðskjálftafólks-
ins á þessum hörmungartimum, -—
Björn Jónsson ritstjóri. Hann fór
þegar eftir fyrri jarðskjálftann aust-
ur i sveitir, ferðaðist þar um og
kynntist ástandinu af eigin raun.
Frásagnir hans af jarskjálftanum, i
ísafold 1896- 7, gefa lifandi hug-
mynd um hvernig þessir atburðir
gerðust, og ég efast um að betri
fréttalýsingar liafi nokkurntíma ver-
ið ritaðar í íslenskt blað. Eg sá
þann merka mann í fyrsta skifti G.
september þetta sumar, er liann
skaut sér út um svefnherbergisglugg-
ann í kippnum þá um morguninn.
Hafði hann komið kvöldið áður á-
samt Halldóri bókbindara Þórðar-
syni og síra Ólafi á Stóra-Hrauni.
Björn ritstjóri var aðalmaðurinn
i hjálparstarfinu í Reykjavík og
greinar hans voru lesnar um land
allt og liöfðu áhrif, jafnvel á Þjóð-
ólfsmenn, en ísafold og Þjóðólfur
voru þá aðalöflin í stjórnmálalífinu.
En ísafold sýndi þá, að Björn Jóns-
son gat um fleira ritað en stjórn-
mál. Og lengi verður lians minnst
austanfjalls fyrir það, sem hann
gerði þá. Hann sat í fjársöfnunar-
nefndinni ásamt Jóni Helgasyni þá
dósent, Júlíusi Hafstein amtmanni,
Tryggva bankastjóra og Birni Olsen,
og safnaði þessi nefnd ekki aðeins
lijálparfénu heldur jafnaði lnin liví
niður á lireppana, en það var erfitt
verk oð vanjiakkað.
Skýrslum var safnað á öllu jarð-
skjálftasvæðinu um slcaða á húsum
og lausafé, en matið mun ekki liafa
verið í góðu samræmi, sumstaðar of
hátt en annarsstaðar of lágt. Sum
heimili þóttu telja fram grunsam-
lega mikið af brotinni glervöru —
meira en liau höfðu nokkurntíma
átt, og margir þóttust verða iitundan.
En annars nnmu menn brosa nú,
er þeir sjá reikningana yfir jarð-
skjálftatjónið. Þeir mundu líta öðru-
vísi út ef jarðskjálftinn liefði orðið
í ár. Allur skaðinn var sem sé met-
inn á 236.841 krónur — eða innan
við fjórðung úr miljón! Um 100.000
krónur i Rangárvallasýslu og rúm
130.000 í Árnessýslu. Mestur skaði
i Rangárvallasýslu varð í Landmanna
Framh. á bls. 11.