Fálkinn - 20.06.1947, Síða 8

8
FÁLKINN
Herbert Hurst:
Meistaraverkið
Dyr lislasafnsins Iiöfðu ekki
verið opnar nema nokkrar mín-
útur, og þó voru einir sex nem-
endur málaraskólans komnir i
hnapp kringum hina undurfögru
mynd Parabella, frægustu og
fegurstu myndina, sem til var
á safninu. Þeir tróðust þarna
hver fyrir öðrum með mála-
spjaldið sitt og léreftin, svo að
einn af umsjónarmönnunum
fann sig knúðan til að talca í
taumana. Hann benti á spjald
vfir meistaraverkinu, þar sem
]ietta stóð:
Fleiri en þrir mega ekki múla
eftir myndinni i einu.
Safnstjórnin.
— Einhver ykkar verða þvi
að gera svo vel að koma síðar,
hélt hann áfram.
Litli hópurinn fyrir framan
hina dásamlegu Tizian-mynd
dreifðist og sneri sér að því að
mála eflirmyndir af öðrum mál-
verkuni, en aðeins einn maður
varð eftir við Parabella. —
Ungur, fölur maður, með þétt,
jarpt hár og nef, sem var dá-
lílið of langt. Hann liafði dreym-
andi augu og sökkti sér svo nið-
ur í starfið að umliverfið virt-
ist hverfa fyrir honum. Léreft
lians var nákvæmlega jafn-
stórl og fyrirmyndin, og það
voru ekki nema sérfræðingar,
sem gátu séð mun á eftirmynd-
inni og frummyndinni. Bæði á-
fall liðinna alda á frummyndina
og listamaðurinn Pieter Yand-
erheck gátu verið ánægðir með
sitt verk.
Skrambi vel gerð eftirmynd
sagði ungt listamannsefni, sem
gekk framhjá með stallsystur
sinni, ungri Parísarmey.
Já, samsinnti hún og hló.
— Ef Tizian gæti komið til
jarðarinnar aftur ofan úr himni
sínum þá efast ég um livort
hann gæti þekkt myndirnar að.
Og þetta er fimmta eftirmynd-
in, sem Pieter Vanderbeck hefir
gert á sex mánuðum. Hvað
skyldi liann....
— Heyrið þér, Pieter Yand-
erbeek, hvað gerið þér við allar
Parabellamyndirnar yðar? Selj-
ið þér þær „föðurbræðrunum ?“
— Eg brenni þeim, svaraði
bann dreymandi, ég hefi brennt
þær allar fjórar með reykelsi
og ilmvatni og leikið lútina mína
á meðan.
Þú ert sannkallaður Neró,
sagði Burnsliaw. Og livað ætl-
ar þú að gera við þessa?
Þessa? sagði Vanderbeck
bugsandi, — ég er að bugsa um
að gefa liennar hátign Hollands-
drottningu hana. Hún verður
langbesl af öllum eftirmyndun-
um, og liver veit neina að þelta
gæti opnað mér leið til að fá
ofurlítinn styrk.
Jæja, sagði Englendingur-
inn og hló, — svo að þessir
dreymandi menn geta þá verið
ofurlítið séðir líka. Jæja, til
hamiiigj u!
Og svo hélt hann og unga
stúllcan áfram inn í annan sal.
Dagurinn leið og Vanderbeck
sat þarna' einn, aleinn í allri
þessari deild safnsins, og enn
var dálitil stund þangað til loka
skyldi safninu. Eftir tíu mínút-
ur mundi umsjónarmaðurinn
koma síðustu hringferðina í
dag, og fyrir þann tíma var um
að gera að....
Augu lians skutu neistum þegar
hann bar eftirmyndina sína sam-
an við meistaraverkið. Hver
gæti þekkt þau sundur? Hann
hafði meira að segja máiað á
bakhliðina á léreftinu til að gera
liana gamallega.
Hann svipaðist um kringum
sig. Nei, enginn var þarna nærri.
Hann tók Parabella-myndina
niður og með fimum, vönum
fingrunum hafði hann á fáein-
um mínútum tekið myndina úr
rammanum og sett sína eigin
mynd þar i staðinn. Nú stóð
meistaraverkið á málaragrind-
inni hans, og hann virti hana
fyrir sér með ánægjusvip. Loks-
ins, loksins hafði þetta lekist.
Hann tók pensilinn aftur og lét
sem hann væri að fást við mál-
'verkið þegar umsjónarmaðurinn
kom inn í salinn.
—Jæja, Vanderbeck, eruð
þér þarna ennþá? Og hér er
enginn, sem sér lil vðar, sagði
hann í gamni. En hvað um það,
nú fer ég að loka. Þarna hafið
þér búið til góða mynd, sagði
bann og liorfði á stohm mynd-
ina. Þó að ekki sé hún nú eins
góð og frummyndin, en þá liti
og blæ getur enginn málað fram-
ar. Þessi nýtísku list.... hann
yppti öxlunum.
Vanderbeck hló.
— Nei, enginn. Og svo tók
liann málaragrindina sína, pensl-
ana og málverkið og fór hurt.
En honum var órótt og hend-
urnar titruðu.
Umsjónarmaðurinn horfði
spekingslega á eflir honum.
Hvað skyldu verða mörg
ár þangað til myndir eftir hann
lianga liérna. Hver veit nema að
nafnið Vanderbeck bafi yfir-
skyggt nafnið Tizian eftir hundr-
að ár?
Vanderbeck gekk heim á leið
eins og í leiðslu. Hvílíkt undur!
Hann var með ekta Tizian-mynd
undir hendinni, meiri dýrgrip
var ekki hægl að finna á jarð-
ríki. Honuni fannst liann elska
Parabellu meira en nokkur mað-
ur getur elslcað dauðlega koilu á
þessari jörð. Og nú var liún
hans - loksins.
Hann gekk áfram heim á
leið með myndina undir liend-
inni og það var farið að skyggja.
Hann hvorki heyrði né sá ~ -
liann dreymdi hara. Og svo vildi
það til, er hann ætlaði að fara
þvert vfir götu, að hann gleymdi
að lita kringum sig. Og á næsta
augnabliki var slvsið orðið. Bif-
reið stöðvaðist svo að ískraði í
hemlunum, einhver æpti, lög-
regluþjónn kom hlaupandi og
hópur af fólki safnaðist saman.
Á götunni lá ungur maður með
augun aftur. Hann var með þétt,
jarpt hár, sem var vott af blóði,
og nef sem var ofurlílið of langl
Úr mmminum rann lika blóð.
Einn af hinum viðstöddu tók
böggul upp af götunni. Það var
mynd. Hún var óskemmd, sagði
lögregluþjónninn. Svo bar liann
slaðsaða manninn inn í bifreið,
og málaragrindin og myndin
fengu að fljóta með.
Hann vár ekki eins mikið
meiddur og fólk bafði baldið
fyrst í stað, maðurinn, sem ekið
liafði verið yfir. Eftir þrjá daga
fékk hann að fara lieim af
sjúkraliúsinu og var fluttur heim
til gömlu, alúðlegu kerlingar-
innar, sem hann leigði herbergi
af. En liann varð að liggja í
rúminu að minnsta kosti í þrjár
vikur, sagði læknirinn. Og svo
varð liann að fá meðul og eitt og
annað.
Gamla, góða konan var vitan-
lega fátæk, annars hefði bún
ekki haft efni á að vera vin-
gjarnleg, og meðul og matur
kostaði peninga. Þessvegna sim-
aði hún til Schultz, forngripa-
prangara, sem kom svo oft til
Vanderbeck og keypti myndir
af lionum.
Schultz hafði það ævistarf að
útvega milljónamæringum nýju
álfunnar gömul listaverk, sem
gerð voru af Vanderbeck og
ýmsum öðrum, en þeir höfðu
— það verður maður í sannleik-
ans þágu að taka fram —- ekki
mikla hugmynd um svikin. Þessi
Schultz kom nú inn til Vander-
beck meðan sjúklingurinn svaf.
Auðvilað sá hann Parabella-
myndina, og auðvitað sá bann
að þarna bafði lmífur hans kom-
ið í feitt. Þó að liann væri gam-
all og forhertur málverkaprang-
ari varð liann svo hrifinn að
liann bauð strax geypiverð —
þrjú lnmdruð gyllini, og var
svo áfjáður að gæðakonunni
fannst liún þurfa að hugsa sig
um.
— Hver veit nema Vander-
heck vildi fá meira fyrir hana,
sagði liún.
Schultz gaut liornauga á rúm-
ið og benti konunni svo að
koma fram fyrir.
— Jæja, sagði liann, — ég
þekki Vanderbeck svo vel, við
höfum haft svo mikil skipli
saman, og úr því að hann er nú
veikur og þarf á peningunum
að halda, þá ætla ég að gera
góðverk, já, hreint og heint góð-
verk — ég skal borga fimm
hundruð gyllini fyrir þessa eftir-
mynd, — fiiriin hundruð gvll-
ini, endurtók hann og lagði á-
herslu á hvert orð —- en ekki
eyri meira.
Hann fór eftir fimm mínút-
ur, einni Tizianmynd ríkari en
500 gyllinum fátækari. En kon-
an afréð að minnast ekki einu
orði á þetta við Vanderbeck fyrr
en hann væri orðinn albata.
Það væri ekki rétt að balda að
Schultz liafi álitið að það væri
ekta Tizianmynd, sein liann
liefði komist yfir. Ef hann hefði
haldið það mundi hann ekki
hafa þorað að halda dýrgripn-
um; það eru líka takmörk fyrir
óráðvendninni. En það gat verið
ekta mynd. . . . Tilfellið var að
blærinn á myndinni var svo ó-
trúlega sannur, að liann gæti
fengið livaða ríkan safnara sem
vera skyldi lil þess að glæpast á
því og kaupa myndina. Og nú
hafði hann gamlan málverka-
spekúlant frá fornu fari, mr.
Otis P. Hanks, sem alltaf var
jafn sólginn í gömlu meistarana.
Æ, hugsaði Schultz með sér —
í málverkasafni mr. Hanks i
Chicago voru margar mvndir,
alveg jafn ekta og þessi, taut-
aði Sehults og liló illyrmislega.
Og svo liugsaði hann til Para-
bella-myndanna fjögurra, sem
bann liafði prangað út til mill-
jónamæringa í Ameriku, Ástral-
íu og Asíu.
Og svo sendi liann mr. Hanks
símskeyti og fékk svar að þessi
herra, scm um þessar mundir
væri í Englandi, hefði mikinn