Fálkinn - 25.07.1947, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
Allir þeir, sem líta í vikublöð að staðaldri, rekast fyrr
eða síðar á nafnið O’Henry. — Síðastliðna fjóra
áratugi hafa smásögur hano verið lesnar meira
en nokkurs annars höfundar. En ævi þessa
manns var aíls ekki viðburðaminni
en ýmsar bestu sögurnar, sem
hann hefir ritað. Fer hér á
eftir stutt æviágrip þes&a
merka smásagnahöf-
undar, sem réttu
nafni hét W.
SIDNEY
PORT-
ER.
O’Henry
Smásagnasnillingurinn
Maupassant, Anton Tsjekov og
O’Henry eru sennilega J)eir smá'-
sagnahöfundar, sein vinsælastir
liafa orðið með síðari tíma kyn-
slóðum. Og þó að þeir séu nú
allir fallnir frá lifa sögur þeirra
eigi að siður og eru prentaðar
upp aftur og aftúr, bæði í bók-
arformi og i blöðum og tímarit-
um.
En hver var O’Henry? Um
manninn sjálfan og ævi lians
eru ekki til nema glompóttar
upplýsingar. Jafnvel ameríkansk-
ir ævisöguritarar hans játa, að
ýmsir þættir úr ævi lians séu
enn lolcuð bók, og muni verða
svo um aldur og ævi. Það er
lielsl að leita upplýsinga um
manninn í formálum fyrir sum-
um bókum lians, en þó eru þær
mjög ófuilnægjandi.
O’Henry er gervinafn. Höf-
undurinn j'rægi liét réttu nafni
William Sidney Porter, og ef
leitað er upplýsinga um liann í
bókasöfnum vestra, ber að leita
undir því nafni, en ekki nafninu
O’Henry. Það stendur þar að-
eins í svigum, fyrir aflan rétta
nafnið. Marga hefir furðað á,
að liann skyldi ekki taka sér
glæsilegra gervinafn úr því að
hann var að því á annað borð,
því að þegar hann velur sögu-
hetjum sínum nöfn, sparar hann
ekki að iiafa þau íburðarmikil.
Sérstaklega ber á þessu í sög-
um hans frá Mið-Ameríku. Þar
koma fyrir nöfnin Perrico Xi-
menes Villablanca Faleon hers-
höfðinginn og Rainon Angel de
la Cruzez v Miraflores forseti
í Anchuriu! En livað sem þvi
hður þá tókst honum að gera
nafnið O’Henry frægt, svo að
ekki stoðar að kalla hann neitl
annað.
Sidney Porter fæddist i Green-
boro i Norður-Garolina árið
1862, gekk þar á skóla og fór
siðan að vinna í ihnvatnaversl-
un frænda síns. Þeir sem hafa
lesið mikið éftir O’Henry hafa
vafalaust veitt því athygli hve
vel hann ]>ekkir allar hugsanleg-
ar tegundir af ihnvötnum, en
þetta lærði liann ])egar hann var
i búðinni hjá frænda sínum. Ár-
ið 1882 fór hann til Texas og
keypti þar gamanhlað fyrir 250
dollara, skírði það upp og kall-
aði það „The Rolling Stone“.
Hann bæði ritaði l)laðið og
teiknaði í það myndirnar. En um
þær mundir var hann viðvan-
ingur í hvorutveggja; liann liafði
ekki enn fundið ])að höfundar-
form, sem honum hæfði best, og
var ekki nægilega þroskaður
heldur. „The Rolling Stone“
valt ekki lengi og fór á haús-
inn, og Sidney Porter fékk starf
í banka. Hann var varagjaldkeri
og nú gerðist það, sem mestum
áhrifum olli um ókomna daga
hans qg liöfundarstarf; liann
lenti í sjóðþurrð. Sumir af ævi-
söguhofundum hans þegja um
þetta og álíta, að sjóðþurrðin
hafi ekki verið honúm að kenna
og að hann hafi verið dæmdur
án saka. En svo mikið er vist að
hann flúði, og liversvegna skyldi
hann hafa gert það, ef hann
liefði verið saklaus. Fyrst flýði
hann frá Texas til New Orleans
og ])aðan svo til Honduras. En
svo frétti hann þangað, að kon-
an, sem honum þótti mjög vænt
um, væri alvarlega veik. Þá fór
liann heim. Hann kom fyrir
rétt og var fundinn sekur og
dæmdur i fimm ára hegningar-
vinnu. Var hann þá látinn laus
er liann hafði setið inni rúm
þrjú ár. Hann hegðaði sér eink-
ar vel í fangelsinu.
Á þessu ömurlega skeiði ævi
sinnar ])roskaðist hann og tók
miklum framförum sem rithöf-
undur. En fangejsisvistin hafði
önnur varanlegáln if á liann. Hún
fylgdi honum eins og skuggi alla
ólifaða ævidaga hans, og ef til
vill var það liennar vegna, sem
hann kaus að rita undir dul-
nefni. Og nafnið fékk hann lán-
að hjá einum fangávarðanna,
sem hét Orrin Henry.
í fangelsinu samdi liann sögu,
scm einn af félögum hans í
fangelsinu gaf honum hugmynd-
ina að. Hún var síðar færð í
leikritsbúning af öðrum amei ík-
önskum rithöfundi, Paul Arm-
strong, og varð sá leikur frægur.
Ilann hél ,Alias Jenny Valintine4
og var leikinn í mörg ár sam-
fleytt. En O’Henry naut einskis
góðs af honum; það vofu aðrir,
sem fleyttu rjómann og nulu
frægðarinnar.
Eftir að O’Henry varð laus
úr fangelsinu fór liann i flakk
um alla Ameríku. Um eilt skeið
var liann i Mið-Ameríku og safn-
aði þar efni í fjölda af sögum,
meðal annars í sögusafnið
„Cabbages and Kings“ (Kálhaus-
ar og kóngar). Hann var ákaf-
lega hrifinn af Mið-Ameríku-
löndunum og lýsir þeim fallega,
hitanum og loftslaginu, vötnun-
um og liafinu i tindrandi sól-
skini, stórum víðum vogum með
hvítri skeljasandsfjörunni og
pálmum, er bærast fyrir golunni
Hann töfrar fram myndauðug-
ar borgir, sem blunda í liitan-
um og lýsir liinum fögru frúm,
spm teygja úr sér i hengirekkj-
unum, múlösnúnum sem koma
niður einstigin í hlíðunum með
klið frá hjöllunum við háls-
böndin þeirra, fuglagarginu í
frumskóginum og lágum liljóm
frá gítarnum og óm ástarvisn-
anna eftir að myrkrið er fallið
á. í þessu umhverfi eiga þær
heima söguhetjurnar lians, sem
alltaf eru að gera stjórnarbylt-
ingar, liinir renglulcigu hers-
höfðingjar íians með dverglier-
ina sína, og ameríkönsku kon-
vúlarnir, sem drekka úr sér síð-
ustu leifarnar af viljaþreki sínu
og manndómi og menntun. Hér
lenda þeir, sem af einhverjum
ástæðum hafa neýðst til að flýja
frá Bandaríkjunum, og hingað
koma lögreglusnáparnir til þess
að leila að þeim. Það er margs-
konar vogrek, sem ber á land
hér. O’Henry þekkir það og seg-
ir frá þvi al' mikilli mannþekk-
ingu og góðlátlegu glensi, sem
aldrei fer hjá markinu.
En er þetta rétt mynd af Mið-
Amcríku, spyrja margir, er þeir
lesa O’Henry. Auðvitað er það
ekki. Það er Mið-Ameríka séð
með augum skopteiknarans og
endursögð með hugarflugi hans.