Fálkinn - 17.09.1948, Qupperneq 4

4
FÁLKINN
€anari§ aðmíráll
ævlntýramaðnrinn
Vitið þér.. ?
að risahumarinn er ekki afbrigði
þó sjaldgcefur sé?
Menn hafa lengi haldið að hum
ar, sem verður yfir 10 kg. á
þyngd væri sérstakt afbrigði eða
undantekning. En þetta er eðli-
legur vöxtur humars, sem fær
að lifa nógu lengi og verða 50 ára
eða svo. Flestir humrar eru veidd
ir löngu áður, en þeir verða svo
gamlir.
að það er aðeins 1/5 - 1/10, sem
þér sjáið af ísjaka, sem er á floti?
Afgangurinn eða langmestur
hlutinn er undir vatnsborðinu og
þess vegna er stórhættulegt að
rekast á þessi ferlíki, þó að þau
virðist ekki vera stór.
að þessi litli hundur kostar meira
en flestir kynbótahestar?
Eigandinn leigir hann nefnilega
til kynbóta og hefir um 2000 doll-
ara tekjur af honum á ári.
AÐ var ekki fyrr en eftir
að hann var dauður, að
nokkurnveginn áreiðanlegar upp
lýsingar fengust um Canaris,
dularfulia þýska aðmírálinn,
sem var yfirmaður bæði njósna-
og gagnnjósnastarfseminnar í
þriðja ríkinu.
Eftir stríðið hefir verið gert
svo nýstárlegt endurmat á ýms-
um mönnum, að engan þarf að
furða þótt reynt iiafi verið að
gera úr Canaris einn af þessum
misskildu nazistaforkólfum,
sem í hjarta sínu hafi aldrei
verið nazistar. Elckert er fjær
sanni. Því að slíkt mat byggist
eingöngu á því, að lionum þótli
gaman að leika tveim skjöld-
um, og helst þar sem baktjald-
ið var sem sundurleitast. f raun
og veru var liann svindlari að
upplági, og líf hans eins og
tærandi og spennandi reyfara-
saga. Það var ekki að ástæðu-
lausu og þeir sem þekktu hann
uppnefndu hann Kánaljaris
(„kanaljes“ þorpari).
1 tveimur lieimsstyrjöldum
var Canaris mikill valdamaður
og rak njósnir um allan heim.
En þrátt fyrir allt sem uppvíst
er orðið um hann, er ýmsum
spurningum enn ósvarað:
Var hann friðill Mata Hari,
hinnar heimskunnu drósar, er
var frægasti njósnari fyrri
heimsstyr j aldarinnar ? Myr ti
hann í byrjun síðari lieims-
styrjaldarinnar Raissa von Eik-
em barónessu i afbrýðiskasti?
i’ók Iiann þátt í samsæri með
stórmúftanum af Jerúsalem?
Stjórnaði hánn árás Japana á
Pearl Hai’bor? Það mætti bera
fram fleiri spurningar líks eðl-
is, en þeim mundi sennilega
verða jafn ósvarað og hinum
CANARIS var af grískum
uppruna. Hann lauk prófi við
Kaiser Friedrich-menntaskól-
ann í Wien með bestu einkunn.
Fór síðan til Ilamborg og gekk
þar á flotaforingjaskólann og
tók próf þaðan sem flota- laut-
inant. Meðan hann dvaldist í
Hainborg kynntist hann helsta
fólki þar og varð góðvinur
þýsku junkaranna. Fyrir milli-
göngu og meðmæli þessara á-
hrifamiklu vina sinna fékk
liann embætti í aðal-herfor-
ingjaráðinu og vakti brátt at-
liygli Nicolai ofursta, sem lét
flytja hann í njosnadeildina.
öm þetta- leyti kunni Canaris
ellefu tungumál reiprennandi
og var þó enn ungur maður.
Canaris var smyglað til New
York og leið ekki á löngu þang-
að til farið var að vinna ýmiss-
konar spellvirki þar. Sprengj-
ur og vítisvélar sprungu í hafn-
argeymsluhúsunum og i stjórn-
arskrifstofunum, livað eftir
annað urðu járnbrautarslys,
sem engin skýring fékkst á, og
eldur kom upp í birgðaskemm-
um „Evrópuhjálparinnar“. Sök-
in var lögð á syndikalistana,
en enginn endanlegur árangur
varð að rannsóknunum.
STARF Canaris i Bandarikj-
unum í fyrri heimsstyrjöldinni
náði hámarki þegar Bernsdorrf
greifa, sendiherra Þýskalands í
Washington, var falið að egna
Bandaríkin og Mexíco saman í
styrjöld. Skipunin um þetta var
undirrituð af keisaranum og
ríkiskanslaranum í sameiningu.
Sendiherrann var þegar orðinn
svo mislitur sauður i almenn-
ingsálitinu vestra, að hann víl-
aði ekki fyrir sér að takast
þetta á hendur. Canai'is var
sjálfkjörinn til að vera liægri
hönd lians í öllum framkvæmd-
um og fékk til afnota tvo kaf-
báta þýska, U 53 og U 76, sem
fluttu hann og fylgdarlið lians
liraðbyri frá Bandaríkjaströnd-
um til Mexico.
Heppnin elti Canaris að
vanda, og liann vann Pancho
Villa, hinn gamla uppreisnar-
foringja og síðar forseta til
fylgis við áformið. Var nú far-
ið að draga saman skotfæri og
vopn og farið að þjálfa nýliða
í stórum stík Varð þetta svo
stórvaxið að Pershing hershöfð-
ingi sá sér ekki annað fært en
skerast í leikinn. „Uppreisnai'-
mennirnir" voru sigraðir en
Canaris varð að fara huldu
höfði. Þjóðverjum var nauð-
úgur einn kostur að smygla
honum aftur til Evi'ópu. En
þeir mátu starf hans vestra
nxikils og Wilhelm keisari tók
á nxóti lionxmi í einkaáheyrn
og tilkynnti honum, að hann
yrði gerður kontra-aðmiráll í
þýska flotanum, í þakklætis-
skyni fyrir vel xmnið starf í
þágu ættjarðariixnar.
Á „friðarárunm“ eftir 1918
var Canaris sístarfandi og allt-
af í stói’ræðum. Hann tók ötul-
an þátt i allskonar samsærum,
liann var í leyniflokki Ei’liardts
ofursta, liann var með Kapp í
byltingartilraun hans er hann
ráðgerði að taka Berlín her-
skildi, og þegar nxaður, Adolf
Hitler að nafni, stofnaði nýjan
stjórnniálaflokk i Múnclien þá
tjáði liann honunx fylgi sitt.
Hann kunni vel við sig innan um
samsæi’isnxenn, var alltaf boð-
inn og búinn til að skipta um
skoðun og fljótur til fi’amkvæixxd
anna. Refjarnar eru hans ær og
kýr, liann er eins og heima hjá
sér allsslaðar þar senx launráð
eru bi’ugguð og eins og silung-
ur í sjó þar senx úlfar í sauðar-
gæru koma samaix. Jafnfranxt
iiefir lxann næma nasasjón og
örugga dómgreind á því livorl
fyrirtækið geti lieppnast og lxvort
það sé áhættusamt. Hann vill
aðeins fást við ]xað sem stóx--
brotið er og fvrirlítur af öllu
lxjai'ta allt liálfkák og það sem
smávægilegt er.
I hjarta sínu er hann stór-
veldissinni og treystir engu
nema vel skipulögðu og stei’ku
hervaldi, stórum her og öflug-
um flota. Til þess að afla fjár
gerir liann samninga við stór-
iðjuhöldana, Krupp von Bohl-
en og Hugenberg. Þeg'ar banda-
nxenn lögðu íxiður þýska herfoi’-
ingjai’áðið eru myndaðir „her-
málanámsflokkar“ og lxöfðu
þeir von Seeckt, Groenex’, von
Sclileicher og Canaris forustuna
fyrir þeim. Nicolai ofursti, fyrr-
um húsbóndi Canaris, sdm lieita
mátti aumingi af ofnautn eit-
urlyfja var látinn lieita yfir-
íxxaður þessara stofnana, eins-
konar nafnspjald fyrir fyrir-
tækið, •— en liinn raunverulegi
stjói’nandi þeirra var enginn
annar en Canaris, og það lík-
aði honum vel, því að hann vildi
alltaf lielst stanaa á bak við en
hafa sig sem minnst í frammi
opinberlega.
Tíminn milli styrjaldanna
voru sældai’ár fyrir Canaris.
Hann er þá í „Scwarze Reichs-
wehr“, starfar til sjós með „Die
Möwen“ hinni leynilegu flota-
deild, sem liafði fengið það
verkefni að gera leifar hins
þýslca flota í Evstrasalti ósýni-
legar og faldi kafbáta í öllum