Fálkinn - 02.12.1949, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
Menningarsaga
mannkynsins
Ágúst II. Djarnason:
SAGA MANNSANDANS.
/. Forsaga manns og
menningar.
II. Austurlönd.
Hlaðbúð, Reykjavík 1949.
M«r er það enn í minni, frá fyrstu
skólaárum minum í Reykjavík, er
Ágúst H. Bjarnason var að halda
„Hannesar Árnasonar fyrirlestra
sína“ — en svo voru þeir kallaðir,
vegna þé'ss að þeir, sem héldu þessa
fyrirlestra, höfðu framast í heim-
speki með styrk af sjóði Hannesar
Árnasonar Prestaskólakennara, og
allir gátu notið þess, og auk þess
sagði liann frá svo mörgu nýstár-
legu og eftirtektarverðu, að engum
lrnrfti að leiðast.
Fyrirlestrarnir urðu síðan grund-
völlur þeirra. rita, sem fóru að
koma frá Ágústi H. Bjarnasyni. Þeir
voru „yfirlit" en svo kom „Saga
mannandans“ ítarlegri og fyllri í
bókum hans. Þœr komu drœmt, en
sá sem hafði eignast eina, sat sig
ekki úr færi þegar sú næsta kom.
Enda eru bækur þessar fyrir löngu
uppseldar.
Það var þvi vel til fallið af bóka-
aukinnar skýringar. Ritið er að
nokkru leyti listsaga mannkynsins,
og er hverjum manni auðskilið, hve
illt er komast af án mynda í bók
sem segir frá t. d. myndlist og bygg-
ingalist.
Tvö fyrstu bindin eru komin út.
„Forsagan“ og „Austurlönd", en hin
eru væntanleg á næstu tveimur
árum.
„Forsaga manns og menningar“
segir frá jörðinni, upphafi lífs og
þroska manns og þjóðfélagsskipun-
ar á þeim tima, sem engar sögur
voru skráðar. Heimildir að þessu
Ágúst II. Bjarnason.
leifum manna og dýra ieitast þeir
við að gera sér hugmynd um útlit
þeirra. Trúarbrögð og hugmyndir
manna um lífið er sá þáttúrinn,
sem höfundur leitast jafnan fyrst
og fremst við að kryfja til mergjar,
eða, eins og hann segir í formál-
Sijnishorn af höggmgndalisl Egypta: Ramses II. konungur. Uann var
uppi 1300—1233 f. Iír. Mgndin er höggin i granit.
áttu svo að launa styrkinn með því
að halda fyrirlestra fyrir almenning
um heimspeki. Ágúst liafði lokið
námi i þeirri fræði 1901 og fram-
aðist síðan í greininni næstu þrjú
ár, en fluttist þá heim og „galt Torfa-
lögin“ næsta vetur. Þessir fyrirlestr-
ar voru stórviðburður i hinu fá-
breytilega menningarlífi liöfuðstað-
arins, ,— það voru nýir straumar
sem komu til áheyrendanna frá hin-
um unga fræðimanni, og hann hafði
einkar gott lag á að framreiða flók-
in efni á svo auðskilinn hátt, að
forlaginu Illaðbúð að efni til nýrr-
eina almenna menningarsaga, sem
ar útgáfu af riti þessu, sem er hin
til er á voru máli, og vanda svo til
útgáfunnar sem raun ber vitni. Höf-
undur hefir aukið ritið mjög og
endursamið það að nokkru leyti og
verður það i sex bindum alls, sem
nefnast: .Forsaga manns og menn-
ingar“, „Austurlönd", „Ilellas“,
„Róm“, „Vesturlönd" og „Nítjánda
öldin“. Og þessi nýja útgáfa verður
með fjölda af myndum, sem svona
riti eru ómissandi, lesandanum til

Kínversk bgggingalist: „Musteri Himinsins" í Peking.
söguefni er aðeins að finna í jarð-
lögunum og leifum þeim — stein-
gerfingum — sem þau geyma, og í
fornmenjmn, sem fundist hafa, svo
se.m vopnum úr steini, helluristum og
ýmiskonar smiði. Af þessum frum-
anum, spurningarnar þrjár: „Hvað-
an kom ég‘? — Hver er ég? .— Hvert
fer ég?“ — Þessi grundvallarhugs-
un mannsins um tilveruna hefir á-
vallt verið ríkjandi, að minnsta
kosti þeim, sem kallaður er „homo
Anandahöllin í Pagan, frœgasta skraulhýsið í Burma.
rænu menjum lesa fornfræðingarnir
siði, háttu, menning og átrúnað
þjóðflolcka, sein nú eru fyrir löngu
horfnir, og af fátæklegum beina-
sapiens“. Trúarbrögðin og saman-
burður á þeim um aldaraðir verður
því meginþáttur þessa bindis, sem
flytur ítarlegan samanburð á trú