Fálkinn - 13.06.1952, Blaðsíða 8

8
FÁLKINN
NILS MOEN:
fyrir 18 - nei -19 drum
JANSEN kom út úr bankastjóra-
skrifstofunni með lánbeiðnina sam-
þykkta, og tók um leið eftir, að kona
sem sat i biðstofunni leit á hann. Hún
var um fimmtugt, vel til fara, lagleg.
Hann kannaðist við andlitið? Allt
i einu roðnaði hún. Jafngott að heilsa,
hugsaði liann með sér og hneigði sig.
— Er þetta ekki Jansen? spurði
hún.
Og nú mundi hann liver liún var.
Hann hafði reyndar aldrei talað við
hana áður. En hún hét frú Falk, gift
Falk yfirdómslögmanni og var syst-
ir hennar, þessarar fallegu á vestur-
landinu.
— En hvað það var ganian að sjá
yður! sagði hún og stóð upp, gekk
tii lians og lækkaði róminn. Því að
þarna var fieira fólk. — Eg hefi hugs-
að oft og mikið til yðar. Þér hurfuð
svo snögglega þarna að vestan!
— Eg fékk stöðu hérna í höfuð-
borginni, svaraði hann. — Það eru
orðin átján ár siðan.
— Nítján, leiðrétti hún og lækk-
aði róminn enn meira. — í rauninni
þætti mér vænt um að mega tala við
yður eins fljótt og unnt er, hvíslaði
'hún. Gætuð þér ekki litið heim til
min? Eg fluttist hingað eftir að
Lúlla og maðurinn minn dóu, — hann
dó fyrir nokkrum árum . . . Til dæm-
is í dag?
— Með ánægju! glopraðist upp úr
honum af eintómri kurteisi.
Hún gaf honum heimilisfangið. Og
svo skildi hann við hana eins rugl-
aður og nokkur 35 ára piparsveinn
getur orðið, þegar fimmtug dama,
sem hann varla þekkir, býður hon-
um heim.
Hann fór á skrifstofuna sína og
sagði forstjóranum að lánið hefði
fengist. Svo að nú gátu þeir fært
út kvíarnar og tekið tvær stúlkur á
skrifstofuna í viðbót. Báðir voru í
sjöunda himni. Og Jansen gleymdi al-
veg frú Falk þangað til forstjórinn
var farinn inn til sín og Jansen orð-
inn einn.
Þá rifjaðist allt í einu upp fyrir
honum það, sem gerst hafði fyrir 18
eða 19 árum. Hann hafði fengið byrj-
andastöðu í útvegsbankanum þarna í
litla bænum fyrir vestan. Hann mundi
vel hve Reiðar li-tli Jansen frá Oslo
hafði verið utanveltu þarna í ramm-
söltum úvegsbænum vestra! Hann
hélst þar ekki við nema tvo—þrjá
mánuði. Og meinyrðin og glottið
þarna í bænum mundi hafa gert út
af við hann undir eins, ef ekki hefði
Haraldar notið við.
Haraidur var frændi Reidars og í
sama bankanum og hann sjálfur. Og
hann var sex árum eldri — heilla 22.
ára! Þeir voru alltaf saman. Austur-
landstvíburarnir! var hrópað á eftir
þeim, þar sem þeir fóru. Þvi að þeir
voru jafnháir og sennilega talsvert
sviplíkir líka. En svo varð Haraldur
dauðskotinn í Lúfllu, yngri dóttur
fiskkaupmannsins rika, systur frú
Falk. Lúlla var fallegasta stúlkan í
öllum bænum, og henni leist auðsjáan-
lega mjög vel á Harald líka.
— Hvað i ósköpunum getur það ver-
ið, sem frú Falk ætlar að tala við mig
um, spurði hann sjálfan sig upphátt.
— Við mig?
Fiskkaupmaðurinn vildi vitanlega
ekki eignast Harald fyrir tengdason.
Því að liann var ekki neitt. Og svo
var honum sagt upp stöðunni í bank-
anum — fiskkaupmaðurinn var nefni-
lega formaður bankaráðsins. Og þá
fór Haraldur auðvitað úr bænum, og
Reidar líka. En strax sunnudaginn áð-
ur en þeir fóru, var lýst með Lúllu
í kirkjunni, og kaupmanni, sem sagt
var að skuldaði fiskkaupmanninum
peninga. Enginn vissi hvað varð af
Haraldi. Líklegsi hefir liann farið til
Ameríku. Og nú var Lúlla dáin. Þetta
var þokkaleg saga.
HÚN lauk sjálf upp fyrir honum,
brosandi og alúðleg, og var enn meira
aðlaðandi en i bankanum um morgun-
inn. Yfir stofunum hennar hvíldi sam-
ræmi og þokki, sem bar vott um góðan
smekk. Það var farið að skyggja, svo
að eiginlega hefði átt að vera búið að
kveikja. En himinninn var heiður og
gullna rákin við sjóndeildarhringinn
i vestri átti svo vel við stemninguna
i stofunni, að húsfreyjan hafði ekki
viljað kveikja.
Hann sagði henni frá högum sinum,
að hann væri meðeigandi í fyrirtæki,
sem dafnaði vel, og að hann væri ó-
kvæntur.
— Að hugsa sér, að þér skuluð ekki
hafa gifst? sagði hún.
Og áður en hann leit við hafði liún
sótt mynd, sem stóð á skattholinu og
rétt honum.
— Munið þér eftir henni? spurði
liún.
— Já, svaraði hann. — Það er......
(hann var rétt búinn að segja Lúlla, en
tók sig á). Það er hún systir yðar,
sagði hann.
— Þér vitið kannske fæst af því,
sem gerðist eftir að þér fóruð?
spurði hún aftur.
Nei, ekki vissi liann um það.
Og svo fór hún að segja frá, en án
þess að setjast. Henni er svo ein-
kennilega órótt, hugsaði liann með sér.
Hún er alltaf að líta til dyra, og stund-
um hlustar hún. Ætli hún eigi von á
einhverjum?
— Lúlla giftist svo þessum járn-
vörukaupmanni, sagði hún. — Það
var pabbi, sem réð því. En hamingju-
samt varð það hjónaband ekki. Það
varð vandræða lijónaband.
— Jæja, það er svo, sagði hann.
— Þér liljótið að vita það, sagði
hún fastmælt og starði á hann í rökkr-
inu. — Og svo kom barnið.
— Barnið? spurði hann.
— Já, Karen Margrete, sagði hún.
— Því að þetta var telpa og hún heitir
Karen Margrete. En hún kostaði móð-
ur sína lífið!
— Kostaði hana lífið?
— Já, Lúlla dó af barnsförum. Og
svp tók ég Karen Margrete að mér.
— Þér?
— Já, járnvörukaupmaðurinn vildi
hvorki heyra hana né sjá. Og hverjum
stóð það þá nær að taka telpuna en
mér, systur Lúllu. Mér hafði þótt svo
ósköp vænt um hana og hafði verið svo
gersamlega ósammála föður mínum
um mcðferðina á henni. Og svo dó
maðurinn minn og það var enn meira
áfall en að missa Lúllu.
— Og barnið — Karen Margrete —
hvar er það nú?
— Hjá mér. Járnvörukaupmaðurinn
er dauður líka. Hann fór á hausinn
fyrst. Pabbi er dáinn og lét ekkert eftir
sig. Þau eru öll dáin nema Karen Mar-
grete, þér og ég. Maðurinn minn lét
talsvert eftir sig. En ég var óheppin
með ráðstöfun á peningunum hans. —
Fyrir nokkrum dögum varð ég þess
vísari, að ég verð kannske að selja
ýmislegt af þessu gamla dóti minu.
Spurningar og svör og sifellt varð
dimmara i herberginu.
Er það þess vegna, sem hún vill tala
við mig? spurði hann sjálfan sig. Til
þess að biðja um hjálp?
í sama bili var snúið Ijósasnerli í
ganginum. Þrátt fyrir myrkrið sá ég
vonbrigðin í andlitinu á lienni.
— Það var dálítið meira, sem ég
ætlaði að segja yður, livislaði hún.
— En það verður að bíða þangað til
næst, ef þér þá ekki hafið skilið þctta
ennþá ....
Ef hann hefði ekki skilið það ennþá?
Stofuhurðin opnaðist og gjallandi
stúlkurödd söng gegnum kyrrðina: —
Skelfing er dimmt hérna, frænka!
Og svo var kveikt. Ljósið flæddi frá
kristalshjálminum i loftinu, um alla
stofuna, í miðju Ijóshafinu stóð hún,
unnusta Haralds Jensens, Lúlla!
Sama frísklega, státna konumyndin,
hugsaði hann með sér. Sama ljósa hár-
ið, söniu augun, dálítið skökk eins og
í Kínverja, sömu rjóðu varirnar með
sömu brosrákunum við munnvikin.
En hann mundi ekki að hún hefði ver-
ið svona einstaklega falleg.
Hún hrökk ofurlitið við er hann stóð
upp úr stólnum.
— Þetta er Karen Margrete, frænka
mín — herra Jansen, kynnti frú Falk.
Hún gekk til hans og rétti honum
höndina. Ja, lhin hneigði sig víst líka.
En annars var það hann, sem fór hjá
sér. Átján ára, hugsaði hann með sér.
Ef hún hefði verið svona ung, hefði
hún kannske orðið kærastan mín en
ekki hans Haralds.
Frú Falk bar fram te og kökur. Og
þau töluðu saman ofur blátt áfram,
öll þrjú. Frúin sagði frænku sinni að
Jansen hefði einu sinni unnið i Út-
vegsbankanum vestra.
— Þér afgreidduð mig lika nokkr-
um sinnum, sagði hún við hann.
— Nei, ég var bara undirtylla, svo
að þetta hlýtur að vera rangt hjá
yður, svaraði hann.
En liún sat við sinn keip. — Eg
lét yður afgreiða mig til þess að geta
athugað yður betur, sagði hún og
beit á vörina.
Athugað hann betur? Hvert var
manneskjan að fara. Karen Margrete
horfði dálítið forviða á þau á víxl.
Enda var full ástæða til þess. En
livað vissi hún um það, sem frú Falk
og hann höfðu verið að tala um rétt
áðan? Hvað vissi hún um unnusta
móður sinnar, Harald?
— Þú komst snemma heim í dag,
sagði frænkan upp úr þurru.
Karen Margrete yppti öxlum.
— Þeir þurfa ekki á mér að halda
lengur, svaraði hún. Og alveg formála-
laust fór hún að útskýra fyrir hon-
um. Hún hafði fengið dálítinn starfa
á skrifstofu. En hún kunni ekki nógu
mikið. Og svo hafði hún verið rekin.
— Eg á bágt með að fara til banka-
stjórans aftur á morgun, og biðja hann
enn einu sinni um eitthvað handa hér
að gera, sagði frænkan. — Hann lofaði
mér í dag að aUiuga málið. En hann
liélt ekki að ....
Þarna! hugsaði hann með sér. Þarna
er ráðningin á gátunni! Frú Falk er að
reyna að ná í hæfilega atvinnu handa
Karen Margrete, svo að hún komist hjá
að selja af innbúinu. Og honum létti
svo, er honum skildist að þetta var
ekki flóknara mál en svona, að hann
kom með tillögu að vörmu spori.
— Þér getið byrjað að vinna hjá
mér á morgun, ef þér viljið, sagði
hann við Karen Margrete. — Okkur
vantar tvær stúlkur í viðbót.
Það var þegar hann var að fara, og
Karen Margrete dansaði um gólfið i
liinum enda stofunnar — hún var svo
glöð að hún varð að dansa — það var
þá, þegar hún tók ekki eftir, að frú
Falk hvíslaði að lionum: — Svo að
þér hafið þá getið rétt til, Jansen?
Getið hvers til?
Ný gáta! Eða gamla gátan óráðin.
En hefði ég verið Haraldur, þá skyldi
ég ekki hafa látið undan eins og hann
gerði, var hann að hugsa á leiðinni
heim. Nei, aldrei að eilífu hefði ég
látið annan mann taka hana frá mér.
Hálfum mánuði síðar sat liann í
stofunni hjá frú Falk á ný. En þetta
var fyrri liluta dags, rigning og þrút-
ið loft, grá hráslagaleg októberrign-
ing.
— Þér urðuð að koma fyrri hlut-
ann, svo að ég væri viss um að Karen
Margrete kæmi ekki og truflaði okk-
ur, sagði hún. — Hvernig gengur
henni annars? Vinnur hún fyrir kaup-
inu, sem hún fær?