Fálkinn - 09.03.1956, Side 14

14
FÁLKINN
feðurna, 29. brak, 31. verkfæri, 32.
konungs, 33. skemmdan, 35. ávextir,
37. frumefni, 38. fisk, 40. hríð, 43.
helgitákn, 47. rífa, 49. dans, 51. bera,
53. ásökuð, 54. í vígamóði, 50. raup,
57. hreyfingu, 58. henda, 59. eldsneyti,
01. brim, 62. tónn, 03. hægfara, 04.
verkfæri, 60. frumefni, 67. iðin, 69.
málspart, 71. hæfilegur, 72. skemmtun.
Lóðrétt skýring:
1. verksmiðja, 2. auð, 3. innyfli, 4.
flanir, 6. flíkur, 7. ræfill, 8. greinir,
9. tónn, 10. spikið, 12. eldstæðið, 13.
siagast á, 15. vinnusamur, 10. lykkju,
18. drasl, 20. hindi, 23. forhoð, 25.
kenning, 27. öðlast, 28. púki, 30. ákæra,
32. bar í Rvik, 34. háð, 30. ílát, 39.
eftirlifandi, 40. draugur, 41. grjót, 42.
eitur, 43. stykki, 44. mylsna, 45. fjall,
46. strákur, 48. kvendýrið, 50. nýtileg,
52. ríkja, 54. hlassinu, 55. leikfangið,
58. þvælin, 60. helgitákn, 03. eldstæði,
05. skora, 68. úttekið, 70. tveir eins.
Lárétt skýring: minnist, 16. hljóðrita, 17. Fjölnismað-
1. gráðu, 5. hlaðagrein, 10. marg- ur, 19. otað, 21. þrep. 22. fæði, 23.
vísa, 11. mannsnafn, 13. frumefni, 14. bústaður, 24. ferð, 26. svíkja, 28. for-
LAUSN Á SÍÐUSTU KROSSGÁTU.
Lárétt ráðning:
1. basti, 5. skála, 10. Bankó, 11. ó-
Merkileg bók
Framhald af bls. 3.
hjá sér og 1888 stofnuðu þeir söfnuð.
Árið 1890 komu nýir landnemar og
settust að nokkru norðar og nefndu
byggð sína Lögberg. En þessi árin
gengu miklir ])urrkar yfir Saskat-
chewan svo að innflutningur stöðvað-
ist og jafnvel flutti talsvert af fólki
á burt aftur. Telur höf. nöfn 79 heim-
ilisfeðra er settust að í Þingvalla- og
26 í Lögbergsbyggð.
Árið 1887 hófst íslendingabyggð
miklu sunnar, og nefndist hún Hólar,
við þorpið Tantallon. Þangað fluttust
27 fjölskyldur og tíu bættust við eftir
aldamót. Fjórða nýlendan var í Foam
Lake. Þangað fluttust 19 fjölskyldur
á árunum 1892—1902, sumar þeirra
komu frá eldri stöðvunum og höfðu
fíúið þurrkana, en gerðu sér von um
að geta stundað fiskveiðar á nýja
staðnum.
Flest af ])essu fyrsta landnámsfólki
var svo til nýkomið frá íslandi er það
settist að í Saskatchewan. Átti margt
af því erfiða daga fyrstu árin, einkum
vegna þurrkanna, og vetrarkuldarnir
voru nistandi.
Um aldamótin hefja Islendingar ný
landnám í Saskatchewan og hélt það
áfram næstu tíu ár. Og nú eru það
íslendingarnir, sem dvalið hafa um
skeið í Kanada, sem eru að verki. Þeir
voru orðnir kunnugir og kunnu betur
að dæma um landkosti, en flestir kusu
þeir sér iand þar sem hægt var að
reka kornyrkju og kvikfjárrækt jöfn-
um höndum, „mixed farming" sem
Kanadamenn kalla. Nú koma ný nöfn
til sögunnar, en flest eru þau í nánd
við Foam Laké. Þar settust að á fyrstu
tiu árum aldarinnar 38 fjölskyldur og
einhleypir, en í Kristneshyggð,
skömmu norðar, 40, og í Leslie 52. Nú
koma til sögunnar nöfnin Mt. Hccla,
Elfros, Mozart og umfram allt Wyn-
yard, sem er höfuðstaður hinna ís-
lensku byggða, og fluttust þangað 119
ljölskyldur og einhleypir, en einu
nafni eru þessar sveitir kallaðar
Vatnabyggð, eftir tveim stöðuvötnum
stórum, sem liggja norðan að þeim,
Stóra- og Litla Quill Lake. Kanadahar
og Dafoe eru vestustu stöðvarnar í
þessum byggðum og settust þar að 85
landnemar. Tölurnar gefa nokkra hug-
mynd um hve fjölmennir íslejidingar
eru orðnir í Saskatcliewan, því að nú
er liðinn meira en mannsaldur siðan
þeir settust þar að, og hefir mikið
fjölgað. Þeir eru nú á 4. þúsund.
í sérstökum kafla segir höf. frá
annarri kynslóðinni, þeirri sem fædd
er og uppalin í Kanada, uppeldishátt-
um og félagslífi, kynslóðinni sem er
orðin Kanada-íslendingar. Sú kynslóð
hefir haft lítið af erfiðustu baráttu
feðra sinna að segja, en bún hefir
hlotið gott uppeldi og stendur engum
að baki að manngildi. Hún veit að hún
er af íslensku bergi brotin, en Kanada
er hennar land og borgaralegar skyld-
ur hennar eru við Kanada.
Það kom á daginn í báðum styrj-
öldunum, að íslendingar létu ekki á
sér standa að gerast sjálfboðaliðar.
128 Saskatchewan-íslendingar voru í
fyrri styrjöldinni og féllu 26 þeirra,
cn í síðari styrjöldinni 229, en um 20
féllu. Æviágrip hinna föllnu íslend-
inga eru í bókinni.
Þar eru einnig æviágrip margra ís-
lendinga frá Saskatchewan, eldri og
yngri, og koma þar fyrir mörg nöfn,
sem flestir íslendingar kannast við
af afspurn.
Á síðasta ári átti Saskatchewan 50
ára sjálfstjórnarafmæli, til þess tima
taldist það til „The North-West Terri-
tries“ og var eins konar sameign rík-
isins. Bók þessi er gefin út í tilefni
af þessu afmæli. Formaður afmælis-
hátíðarnefndarinnar, Geo. W. Simp-
son, söguprófessor Saskatchewan-há-
skóla hefir ritað formála fyrir bók-
inni.
Lindal yfirdómari hefir unnið þarft
og gott verk með því að skrifa þessa
bók, sem er byggð á afar góðum kunn-
ugleik á efninu, sem hún fjallar um,
og verður því ómetanleg heimild um
frumsögu íslendinga i þessu Kanada-
fylki er tímar líða fram. Frá bókinni
stafar hlýtt hugarþel til alls þess sem
íslenskt er, bæði austan hafs og vest-
an og ást og virðing á ættarlandinu,
samtvinnuð gleðinni ylir því, að is-
lenski kynstofninn hefir gert því
heiður með starfi sínu og lífi í hinu
n.ýja landi. *
John Haigh
Framhald af bls. 3.
ÆSANDI BLAÐASKRIF
geta valdið glæpum. Það er stað-
reynd að blöðin eru oft lögreglunni
til mikillar hjálpar við að hafa uppi
á glæpamönnum. Góð samvinna lög-
reglu og blaða er mjög þýðingarmikil.
En það er líka staðreynd að sum blöð
reka of æsingakennda blaðamennsku
í sambandi við alvarleg glæpamál. Á
þann hátt felhir eins konar dýrðar-
ljómi á glæpamennina, sérstaklega ef
þeir eru ungir, og þetta kitlar hé-
gómagirnd þeirra. Það er líka reynsla
gamalla lögreglumanna, að ef glæpur
er framinn, sem mikið er skrifað um,
sigla ávallt fleiri glæpir af sama tagi
i kjölfarið.
Það er vitanlega auðvelt að áfell-
ast blöðin og gleyma því, að þau verða
að vera fljót í snúningunum. Þó að
ég nefndi hluti, sem kannske væri
hægt að gera betur öðru vísi, geri ég
það ekki af neinni aðfinnslulöngun.
Þá væri ég vanþakklátur maður. Því
að það er einmitt með aðstoð blað-
anna, sem ég hefi fengið að gefa al-
menningi vitneskju um vandamál lög-
reglunnar, þannig að við getum treyst
velvild almennings og stuðningi, á
hinum alvarlegu árum eftir stríðið,
er glæpum fjölgaði og liðstyrkur var
ónógur.
I næsta blaði: John Christie. I
sambandi við morðmál hans var
dylgjað um að saklausir menn hefðu
verið dæmdir til dauða.
Ensk bindindisstofnun skipaði
nefnd, sem fylgdist gaumgæfilega
með þvi í tólf vikur, hve oft væri
minnst á áfengismál í breska útvarp-
inu. Nefndinni taldist svo til að 1135
sinnum hefði áfengi verið nefnt á
þessum tíma, en aðeins tvisvar gengu
ummælin í bindindisáttina.
Frá Taipei á Formósa kemur sú
frétt að ungur og efnilegur maður,
sem heitir Tai Chih-yun hafði bitið
nefið af ungri fallegri stúlku, sem
hryggbraut hann. Þetta kostaði 6
mánaða fangelsi.
lúta, 13. Hr, 14. nóló, 16. Krag, 17.
D. D„ 19. læs, 21. rið, 22. lag, 23. Óla,
24. áðir, 26. nitin, 28. flog, 29. kiðin,
31. náð, 32. seinu, 33. asann, 35. spönn,
37. fæ, 38. al, 40. langa, 43. hnita, 47.
skæli, 49. Nói, 51. næpur, 53. kátt,
54. hnakk, 56. pari, 57. ami, 58. æla,
59. arm, 61. ris, 62. Ra, 63. styr, 64.
róin, 66. Ni, 67. róman, 69. knáan, 71.
lúnið, 72. Danir.
Lóðrétt ráðning:
1. B. A., 2. ann, 3. skór, 4. tólin, 6.
Kóran, 7. álag, 8. lág, 9. at, 10. bræði,
12. Adlon, 13. hláka, 15. óðinn, 16.
kliðs, 18. Dagur, 20. siða, 23. ólin, 25.
ris, 27. tá, 28. fen, 30. nafni, 32. sölin,
34. næg, 36. Pan, 39. Óskar, 40. læti,
41. alt, 42. annar, 43. hikar, 44. tæp,
45. apar, 46. brisi, 48. kámar, 50. óa,
52. urinn, 54. hlyni, 55. króka, 58. æt-
an, 60. minn, 3. smá, 5. núi, 68. ól,
70. ar.
Hve mikils virði er eiginkonan?
Ameríski kvikmyndastjórinn George
Sawaya segir: Hún er minna virði en
bifreið, því að bifreiðinni er alltaf
hægt að hafa skipti á, fá nýja gerð
og borga á milli. Að niinnsta kosti
segir konan hans að hann segi þetta,
og með þeim forsendum hefir hún
höfðað hjónaskilnaðarmál gegn hon-
um í Hollywood. Það atvikaðist svona:
Hjónin hittu mann, sem hvorugt
þeirra þekkti, og maðurinn var í bil,
sem Sawaya varð mjög hrifinn af.
Bileigandinn varð hins vegar mjög
hrifinn af frú Sawaya, svo að maður-
inn bauð honum skipti á bílnum og
konunni. En ekki varð neitt úr kaup-
unum. Hins vegar móðgaðist frúin
svo, að nú vill hún ekki búa með
Sawaya lengur.
Af enskum og ameriskum heilbrigði-
skýrslum má ráða að af 1000 sjötug-
um mönnum og þar yfir, sem ekki
reykja, fái aðeins þrír krabbamein í
maga. Krabbameinsáhættan vex um
5 af hundraði hjá þeim, sem reykja
15—25 grömm af tóbaki á dag, og
um 9 af hundraði hjá þeim sem reykja
meira en 25 gr.
í Pakistan fær kvenfólk tífalt
hærri sektir fyrir ógætilegan akst-
ur en karlmenn. En arabiskur
sheilc, se mnýlega var að kaupa
sér bíla ,vill láta kvenfólkið njóta
þeirra. ann ferðast mikið milli
hinna ýmsu ætta, sem hann er höfð-
ingi yfir, og keypti sér 50 bíla. Fjóra
þeirra notar hann sjálfur, en hinir
eru til afnota fyrir konurnar hans.
Þær eru 8Q og hann vill alltaf hafa
þær með sér í ferðalögunum.
Enski bóndinn Ralph Goodall
stefndi enska flughernum og krafðist
100 sterlingspunda skaðabóta, fyrir
átta grísi og þrjá hvolpa, sem fæddust
fyrir tímann vegna þess að jetflug-
vél fór „gegnum hljóðmúrinn“ yfir
bænum hans í Yorkshire. Bóndinn
hélt þvi fram að það væri hávaðanum
að kenna, sem gyltan hans og peking-
tíkin fæddu of snemma. Aðeins tveir
hvolpar lifðu flugárásina af.
Sáraum kona í Molines, USA,
hringdi til lögreglunnar og var óskýr
í málinu. Ilún hað þá um að liafa
uppi á unnustanum sínum, því að hann
hafði stolið gervitönnunum hennar og
horfið. „Og nú er ég orðin svöng,“
bætti hún við.