Fálkinn - 13.12.1957, Blaðsíða 38

32 JÓLABLAÐ FÁLKANS 1957
— Skipun frá Berlín: — Þér bei'ðist
begar skilnaðar 'V'ið konuna yðar.
Hún hefir njósnað gegn þýska rík-
inu.
Og svo ók grcifafrúin i svörtum
vagni — cnginn veit livcrt. Það hef-
ur ekki spurst til hennar síðan. Og
cigi hafa fundist nein þýsk skjöl,
sem segja frá lienni. En sá orðrómur
gengur að tuin hafi verið tekin af lífi
])arna um morguninn.
Það var einmitt um þessa liclgi,
sem Eden heimsótti Churchill um
horð í herskipii fyrir utan Tiinis-
slrönd. Þjóðverjar afréðu að skjóta
flugvétina, sem hinir tveir ráðherrar
færu heim í. Það iiafði verið afráðið
á hinum hæstu stöðum. Hitler liafði
horið þetta undir Keitel hermarskátk,
sem hafði iagt fyrir spellvirkjahers-
höfðingjann Lahousen að framkvæma
verknaðinn.
Nú afréð Chenhalls að framkvæma
fyrst og gefa skýringarnar á eftir.
Hann símaði hollenska flugfélaginu
og itilkynnti að Howard og hann
sjálfur yrðu að komast til London
daginn eftir. Þeir væru í opinberum
erindum og yrðu að komast heim,
hverju sem tautaði.
— Því miður, en vélin er fullskipuð
a!la næstu viku, svaraði stúlkan i af-
greiðslunni.
Ghenhalls sat við sinn keip og loks
sagðist hún skyldi bera málið undir
hreska sendiráðið, sem skæri úr
liverjir hefðu forgangsrétt að pláss-
unum. Eftir tuttugu mínútur hringdi
lhin aftur og sagði glöð í bragði, að
nú væri allt í lagi. Tveir farþegar
hefðu verið strkiaðir út en Howard
og Chenhalls skráðir i staðinn. —
Flogið morguninn eftir, flug 777,
klukkan 9.30, þann 1. júní 1943. —
Þér vitjið um farmiðana þegar þér
komið á flugvöllinn. Ég sendi leið-
réttan farþcgalistann þangað.
NJÓSNARAR SNARIR
í SNÚNINGUM.
Þannig var allt í haginn búið þá,
að ekki leið nema hálftími þangað til
þýskur njósnari í hollenska flugfé-
laginu hafði símað afrit af breytta
farþegalistanum til þýzka sendiherr-
ans i Lisboa, Hoyningen Huena har-
óns. Þegar samherjar höfðu sigrað og
sendiherrann hvarf, fannst farþega-
listinn í skjalasafni hans. Nöfnin á
listanum höfðu verið send frá leyni-
stöð þýzka sendiráðsins til Berlinar
kl. 20.30 sama daginn. Fljót afreiðsla.
Um kvöldið náðu Bretar í ýms skeyti,
sem báru með sér að Þjóðverjar ætl-
uðu að skjóta Ibis niður. En samt var
ekkert gert til að kyrrsetja vélina.
Snemma kvöldsins hafði Chenhalls
sagt Howard að þeir yrðu að fara,
og allt væri undirbúið. Howard varð
fokvondur fyr.st i stað, en svo lækk-
aði á honum kúfurinn.
Á flugvellinum tók ein flugfreyjan
eftir því, að Howard sendi hraðbréf
til greifafrúar Miranda, Madrid.
Réttum tíu mínútum siðar fékk
þýska flugstöðin í Lorient skeytið,
sem hún hafði búist við: — Leitið
Ibis uppi og skjótið hana niður. Sömu
skipunina liöfðu Bretar átt von á að
lieyra síðan kvöldið áður. Nú náðu
þeir skeytinu. Enn hefði verið timi
til að stöðva Ibis, og bjarga þeim 17,
sem voru um borð. En það var ekki
gert.
Kl. 12.45 steypti Hans Bellstedt
liðsforingi sér niður að Ibis, aftan
frá. Og að vörmu spori fékk White-
church-flugvöllurinn tvö skeyti
livort eftir annað, frá Ibis:
— AGBB til GKH .... óþekkt flug-
vél eltir mig ....
— AGBB til GKH .... óvinaflugvél
ræðst á mig ....
Svo þagnaði stöðin i Ibis. White-
cburch kallaði og kallaði en fékk
ekki svar. En kl. 12.58 tilkynnti Bell-
sledt stöðinni í Lorient: — Skipunin
hefir verið framkvæmd.
Kl. 18 var þessi tilkynning send
frá gjallarhorninu í Whitechurch: —
DC-3 Ibis virðist hafa farist. Nánustu
a;ttinjum verður gert aðvart.
Hvers vegna þurfti að tortíma Ibis?
Öll stríðsárin héldu Hollendingar
þessari flugleið opinni, án þess að
Þjóðverjar skærust í leikinn. Hvers-
vena var einmitt þessi vél fordæmd?
Margar sögur komust á kreik. Dag-
inn eftir kom farþegi frá Lisboa til
London og sagði, að ráðist liefði verið
á Ibis vegna þess að þýskir njósnar-
ai hefðu haldið að Chenhalls væri
Ghurchill. Þessi tilgáta var þess eðlis
að hún vakti athyli og loks töldu
menn hana sanna.
HVERS VEGNA VARÐ HOWARD
AÐ DEYJA?
Það hefði verið hægt að láta Ibis
fara aðra leið. (Churchill komst til
London heilu og höldnu, þó að Þjóð-
verjar væru á höttunum eftir Boeing-
vélinni, sem hann var í). Hægt hefði
verið fresta burtförinni og kenna
hreyfilbilun um og líka hefði verið
hægt að senda aðra flugvél.
Sú spurning vaknar hvort nauðsyn-
lcgt hafi verið að fórna Leslie Ho-
ward. Til kl. 17 daginn áður vissi
hvorki hann né flugfélagið að hann
mundi verða í vélinni. Það varð að
leita til breska scndiráðsins til að
útvega honum far. Skjölin sýna að
fólkið i sendiráðinu vissi, að Þjóð-
verjar ætluðu að granda Ibis.
Dularfullri persónu skýtur upp rétt
fyrir burtförina: farþeganum Tyrell
Shervington, sem var einn þeirra scm
fórust. Þýsk skjöl telja hann breskan
njósnara, meiri háttar. Shervington
átti að fara til London þriðjudaginn
1. júní. Tveimur dögum áður mun
hann hafa haft spurnir af að Þjóð-
verjar ætluðu að gera út af við eina
hollensku flugvélina. Hann langaði
ekki til að verða fyrir því. Þess vegna
símaði hann til flugmálafulltrúans í
sendiráðinu.
— Jack, ertu viss um að öllu verði
óhætt á þriðjudaginn?
— Ég er handviss um það.
Klukkan 1G símaði Shervington í
síðasta sinn. Klukkan 17 hófst Chen-
halls handa um að útvega farið og
fékk það að lokum. Shervington vissi
ckkert um þessa breytingu.
Ef maður vill ekki trúa sögunni
um Churchilt verður maður að telja,
að það bafi verið Leslie Hovvard, sein
átti að granda. Það verður ekki betur
séð en að tvær stofnanir, sem unnu
leynt — M. I. 5 og þýska öryggis-
þiónustan hafi verið einlniga um, að
hann skyldi fara í sjóinn. En hvað
kom Þjóðverjum til að vilja granda
saklausum leikara? Og hvers vegna
vildu Bretar afmá cinn vinsælasta
leikara sinn?
Svarið getur ekki orðið nema til-
gáta. Þjóðverjar voru hræddir við
hann — hver vissi hve mikið greifa-
frú Miranda hafði sagt honum hinar
heitu maínætur, er þau voru saman?
Bretar höfðu ríka ástæðu til að for-
dæma hann: liann hafði gerst trúnað-
armaður njósnara og enginn vissi
hve mikið hann hafði sagt frúnni,
sem hann var svo hrifinn af. í leyni-
þjónustunni ensku er refsingin við
því að víkja frá hinum óskráðu lög-
um miskunnarlaus. Þar er lífið sjálft
í veði. *
Faðir og: ionur
Framhald af bls. 18.
ungi og sonur Hians. Ólafur getur
aldrei orðið Hákon, liann verður að
vera hann sjálfur, en arfurinn mun
eiga þátt í gerðum hans. Við skul-
um fylgja eftir von og bæn Hákonar
konungs fyrir syni sinum. Hann
gæti með réttu notað gömlu norsku
ættarkenninguna, því hann er og
yerður Ólafur Hákonarson. Guð
blessi son, sem fetar í föðurspor.
Og i þeim orðum felst skýringin á
svo mörgu, sem gerst hefur í Noregi,
og mikið af skýringunni á því livern-
ig sambúð föður og sonar gat orðið
eins og hún var og hélt áfram að
vcrða.
C. .1. Hambro fhitti þessi minningar-
orð:
Einu sinni fyrir mörgum árum,
þegar Ólafur konungur var nýorð-
inn Ólafur krónprins var teikning
i skopblaðinu „Punch“ í London,
sem sýndi Hákon konung ungan
vera að segja við barnfóslruna:
Viljið þér fara og atliuga hvað hann
Ólafur er að gera, og segið honum
að hann megi það ekki. Ef einhver
vildi draga ályktun af sambúð feðg-
anna af þessum skýringartexta, þá
yrði hún alröng. Frá fyrstu tíð var
samkonnilag feðganna svo gott að
af bar, og hélt áfram að eflast með
árunum. Aldrei kom þetta skýrar í
Ijós en í stríðinu í Noregi og í sam-
bandi við ýmislegt sem að því laut.
Ef til vill varð það allra skýrast
meðan dvalið var á Hamar og i
Elverum og í Troms í april, mai og
júní 1940. Þegar konungsfjölskyldan
kom til Hamar var krónprinsinn jafn
rólegur og æðrulaus eins og hann
hefði verið viðstaddur kappsiglingu
á Hánki), og glaðlyndi hans og hik-
laus trú hans á því að allt mundi
ganga vel hafði mikla þýðingu fyrir
konung sjálfan.
I dvöl sinni í Ameríku var krón-
prinsinn hinn sanni lífgefandi inn-
an norsku nýlendunnar þar og
gagnvart öðrum. Krónprinsinn varð
vinsæll, ekki aðeins meðal allra
norskra í Ameriku heldur alls staðar,
en slíkt er sjaldgæft. Aldrei varð á-
hyggju vart hjá honum, allt var sjálf-
sagt. Hann vildi starfa og alltaf var
hann í góðu skapi og til i allt, og
það hafði áhrif á aðra. Má segja að
Haraldur prins liafi verið sá eini í
fjölskyldunni, sem hafði áhyggjur
af framtiðinni. Hann var svo hrædd-
ur um að foreldrar hans mundu
cyða of mikhim peningum. Enginn
veit hvort við verðum ekki orðin
fátæk þegar striðinu lýkur sagði
hann.
En aldrei varð þess vart að krón-
prinsinn eða krónprinsessan hefðu
áhyggjur af þvi. Hjá honum var allt
sjátfsagt.
Noregur varð frjóls um það leyti
sem verið var að stofna Sameinuðu
þjóðirnar í San Francisco, og þannig
har undir að þáverandi utanrikis-
ráðherra, Tryggve Lie og ég komum
fljúgandi frá San Francisco til Wash-
ington og þaðan áttum við að fara
til Skotlands með sömu flugvélinni
cg krónprinsessan. Þeir sem sóu um
ferðalagið höfðu soðið saman merki-
legt skeyti, sem var sent til Prest-
wick, og þar sagði að krónprinsessan
kæmi og tvennt með lienni. Og þar
hafði fólk haldið, að þetta væru
prinsessurnar hennar, sem með
henni væru. Þegar til Prestwick
kom urðum við Tryggve Lie ekki
lítið hissa, er við sáum að leikher-
bergi með brúðum hafði verið búið
upp handa okkur. Það var ætlast til
að prinsessunum leiddist ekki meðan
þær væru í Prestwick.
Það lýsti vel krónprinsinum i þá
daga, hve fjörgandi hann ávallt var,
mitt i öllum áhyggjum konungsins.
Og ekkert gladdi konunginn meira
en sjá, að þeim þætti vænt um son
hans, sem unnu með honum og stóðu
með honum i baráttunni fyrir frelsi
Noregs. Það var ekki hægt að hugsa
sér annað fallegra en ánægju kon-
ungs yfir þroska krónprinsins og
viðgangi. Það er sjaldgæft að sjá
föður og son i jafn innilegu sambandi
og þeir voru. Og það er sjálfsagt
enn sjaldgæfara að þjóðhöfðingi og
ríkiserfingi séu jafn samrýndir og
Hákon konungur og Ólafur ríkis-
erfingi voru. Það er ómögulegt að
bera fram neina ósk fallegri en þá
nýja konunginum til handa, en að
hann hafi eins mikla ánægju af sam-
búð og samvinnunni við Harald son
sinn og Hálcon konungur hafði af
samvistum við hann. *