Fálkinn - 15.11.1961, Blaðsíða 11

ist Reck í förinni og giftist honum síðar.
Dúkinn munu Akureyringar hafa tekið
til varðveizlu fyrir nokkrum árum. í
stað hans og nafnaflöskunnar gaf María
Maack gestabók í vörðuna, sem Sigurður
Þórarinsson var svo fyrirhyggjusamur
að bjarga, því að nú mun varðan trúlega
horfin í hraunflóðinu.
— — — Fimmtudaginn 18. október
höfðu þeir jarðfræðingarnir Tómas
Tryggvason og Guðmundur Sigvaldason
verið á ferð um Öskjusvæðið og séð þar
myndast hæsta goshver jarðar. Vatns-
súlan stóð 100 metra í loft upp og þeytti
stórgrýti í allar áttir. Til dæmis sáu þeir
50 kg stein, sem hverinn hafði kastað
um 100 metra vegalengd, Áttu þeir fót-
unum fjörið að launa. Með svo skjótum
hætti bar þessar náttúruhamfarir að.
— •— Heimkominn úr þessari ferð sagði
Tómas Tryggvason:
,,Hvað verður eftir viku?“
Vikan var nákvæmlega liðin. Um þrjú-
leytið í dag höfðu flugfarþegar á leið
frá Reykjavík til Akureyrar séð gufu-
mekki stíga upp af skýjaþykkninu yfir
Öskju og svarta kúfa eða bólstra virtist
leggja reglulega þar upp. Klukkan 6,30
í dag höfðu svo amerískir varnarliðs-
menn í þotu séð mikinn gosmökk upp
af Öskju og hraunstraum renna fram,
svo að það var ekkert vafamál, að Askja
væri tekin að gjósa. Litli leirhverinn
hafði á þessum hálfa mánuði breytzt í
stórkostlegan goshver, sem fylgt var eft-
ir af eldstólpa og glóandi hrauni. — —
Björn er tilbúinn. Við stígum í vélina.
Flugtak kl. 9,30. Björn segir:
„Eftir klukkutíma og tíu mínútur er-
um við yfir Öskju.---------Það verður
flogið í 10 þúsund feta hæð.“
Veðrið er ljómandi gott, heiðskír,
stjörnubjartur himipn og tunglskin. —
Tungl er fullt. Það er flogið, og menn
ræða gosið. Þetta gos og Heklugosið og
önnur gos almennt. Skeggræða um, hvað
þetta gos muni standa lengi, eins og ein-
hver geti vitað það? Og óneitanlega
koma fram frómar óskir um það, hvern-
ig svona gos eigi helzt að haga sér, að
minnsta kosti akademískt séð!
Ég spyr um stað og stefnu.
„Við fljúgum beint yfir Skjaldbreið,“
svarar Björn og bendir niður á hvít-
hrímaða þúfu, sem einhverjum finnst
líkust fljúgandi diski, sem hafi lent
þarna.--------Hann heldur leiðsögunni
áfram, en atburðarásin er svo hröð, að
erfitt er að fylgjast með bendingum
hans og tilvísunum.
„Þarna sjáið þið Hagavatn og Sand-
vatn, nú fljúgum við yfir Jarlhettum.
Sjáðu hvað Bláfellið stendur þarna eitt
og skemmtilega upplýst í tunglsljósinu.
Við fljúgum yfir Langjökul og klukkan
10,10 erum við suður af Hofsjökli. Það
er enn flogið í 10 þúsund feta hæð.“
„Þarna er það, sjáið þið bjarmann á
skýjunum — það er ljósvarp frá gos-
bjarmanum,“ hálfhrópar Björn.
Menn komast í alspennu. Enn fljúg-
um við hátt ofar skýjum. Við nálgumst
Stœrsti gígurinn. Myndin er tekin seint
einhvern stróklaga mökk. — Það roðar
á hann. Þegar nær kemur sést, að gufu-
súla rýfur skýjaþakið og rís allhátt yfir
það.
„Þetta er heldur efnilegt,“ segir Sig-
urður Þórarinsson og brosir eins og mað-
ur, sem unnið hefur stóra vinninginn í
happdrættinu.
Hin tröllslega reyk- og gufusúla gnæf-
ir upp úr skýjahvolfinu og myndar efst
kúlulaga goshött.
Fyrir ofan goshöttinn flögra iðandi
norðurljós og tunglið varpar fölbirtu
sinni á skýjabreiðuna fyrir neðan, sem
liggur eins og ullarreifi yfir öræfum
landsins. Goshötturinn minnir á mynd
af atomsprengingu, eða kannski minnir
atomsprengingin öllu heldur á eldgos.
í gegnum skýjarofið sjáum við eldsúluna
á laugardag 28. okt. (Ljósm. Þ. Jósefsson).
standa beint í loft upp, — rauða gossúlu
elds og glóandi grjótbráðs. Grjótið er
svo þunnbráðið, að það spýtist til him-
ins eins og vatn í gosbrunni, og úr gos-
súlunni þeytast skvettur enn hærra, og
fylgir þeim glóandi grjótflug, sem sáldr-
ast til allra hliða eins og gullregn.----
Þetta er stórbrotin sýn.-------Sigurður
segir, að þetta sé klassískt hraungos,
„fountain-gos“, alveg eins og þegar Mána
Lóa á Hawaí gýs. Þau gos hafa verið
nákvæmlega rannsökuð af jarðfræðing-
um. Þar er að staðaldri fylgzt með öll-
um jarðhræringum með jarðskjálfta-
mælum, svo að menn hafa verið viðbún-
ir, þegar gosin hófust. Menn hafa þar séð
með berum augum, þegar jörðin opnað-
ist og fyrsta hraunsúlan reis til himins.
Frh. á bls. 29
FÁLKINN 11